Hisse 01 uz qabigi
Yüklə 7,1 Mb. Pdf görüntüsü
|
Yüksək sürətli emal 394
Məsələn, aliminium üçün bu interval 100÷400 m/dəq arasında dəyişirsə, bürünc üçün 200÷1000 m/dəq arasında yerləşir (şəkil 2). Onu da qeyd etmək lazımdır ki, sınaqlar güllə vasitəsilə verilmiş sınaq materiallarının üzərində, kəsmə prosesində alətin buraxdığı izə uyğun bir izin açılması ilə aparılmışdır.
Hələ Salomon tərəfindən bu nəzəriyyə araş- dırıldığı vaxtlarda məlum idi ki, yüksək kəsmə sürətinin praktikada effektiv tətbiqi üçün verişin proporsional olaraq artırılması lazımdır. Yalnız bu iki parametrin birlikdə artirilması emal vaxtını azaltmağa və bununla məhsuldar- lığı artırmağa imkan verir. HSC texnologiya- sının praktikada tətbiqi üzərində geniş elmi tədqiqat işləri, Salomondan sonra, yalnız 50-ci illərin sonunda başlamışdır. Əsas işlər kəsmə prosesinin yüksək sürətlərdə elmi əsaslarını ya- ratmağa yönəlmişdir. Yüksək sürətlərdə mexa- niki emala imkan verən lazımi texniki ava- danlıq olmadığına görə elmi tədqiqat işləri yalnız laboratoriya şəraitində aparılırdı. Buna misal olaraq 1965-ci ildə Drezden Texniki Universitetində görülmüş işləri göstərmək olar. Torna əməliyyatında kəsmə qüvvəsinin müxtəlif kəsmə sürətlərində dəyişməsi üzrə laboratoriya şəraitində alınmış nəticələr
göstərmişdir ki, sürətin artması ilə kəsmə qüvvəsi müəyyən bir qiymətə qədər azalır və sürətin sonrakı artımında demək olar ki, dəyişməz qalır. Fərz edilir ki, kəsmə sürətinin böyük qiy- mətlərində yaranan ani temperatur yonqarın çıxarılması prosesini asanlaşdırır, ancaq pəs- taha keçməyə çatmır. Bu hal nəzəri cəhətdən hələ bu günə kimi bir mənalı olaraq izah edil- məyib. Yalnız CNC idarə sistemlərinin yaranması, yüksək tezlikli şpindellərin və alətlərin perma- nent inkişafı, həmçinin dəzgahların kons- truksiyalarının təkmilləşdirilməsi nəticəsində HSC emalın praktikada tətbiqi üçün geniş im- kanlar açılmışdır. O da qeyd edilməlidir ki, bu texnologiyanın mexaniki emalın müxtəlif növlərində (əsasən torna əməliyyatında) sınaqdan keçirilməsinə baxmayaraq 60-cı illərin
sonuna qədər praktikada tətbiq oluna biləcək səviyyədə elə bir nəticə əldə edilməmişdir. Kəsmənin yüksək sürətlərdə aparılması məlum olduğu zamandan, bu texnologiyanın frezləmə əməliyyatında daha böyük səmərə verə biləcəyi məlum idi. Çünki, frezləmədə, başqa emal üsullarından fərqli olaraq, kəsmə sürətinin artması verişin proporsional olaraq artırılması demək- dir. Bu da mexaniki emala sərf olunan vaxtın bu üsulda daha kəskin aşağı salınmasına şərait yaradır. Bu səbəbdən yüksək sürətli frezlə- mənin inkişaf etdirilib, praktikada geniş tətbiq olunmasına maraq başqa üsullara nisbətən daha üstün idi. Hal hazırda prosesin araşdırılması, CAD/ CAM/NC-proqramlaşdırması və ava- danlığın inkişafı istiqamətlərində elmi tədqiqat işləri davam etdirilir. Yüksək sürətli frezləmənin praktikada tətbiqi göstərir ki, yüksək sürətlər alətin key- fiyyəti ilə bərabər yastıqlar və idarə- etmə sisteminin parametrlərindən də güclü sürətdə asılıdır. Ona görə də, təd- qiqat işləri iki istiqamətdə aparılır: pro- sesin məhsuldarlığını artırmağa imkan verən texnologiyanın işlənməsi və kəsmə sürətinin yüxarı sərhədlərinin qaldırıl- masına imkan verən avadanlığın inkişaf etdiril- məsı.
Yüksək sürətli emal 395
Şəkil 3. Radius frezi ilə emalda kələkötürlüyə təsir edən parametrlər
Yüksək sürətli frezləmənin əyri səthlərin emalında tətbiqi iki məqsəd daşıyır. Birincisi ondan ibarətdir ki, verişin 5÷10 dəfə artırılması nəticəsində təmiz emalda sətirlər arasındakı məsafə azaldılaraq səthin dəqiqliyi artırılır. Bu zaman emala sərf olunan ümumi vaxt sabit qalır. İkinci halda sətirlər arasındakı məsafə sabit qalır, uzununa verişin böyük qiymətləri emal vaxtının kəskin azaldılmasına gətirib çıxarır. Bu və ya başqa strategiyanın seçilməsi hissənin səthinə qoyulan tələblərdən asılıdır. Yüksək sürətli frezləmədə radius frezləri ilə emal olunmuş səthin kələkötürlüyü əsasən sətirlər arasındakı məsafədən (B) və alətin radiusundan (R) asılıdır (şəkil 3). (alm. die Hochgeschwindigkeitsbearbeitung, ingl. High Speed Cutting (HSC))
böyük dövrlər sayında (V d > 60 m/s) və uyğun
olaraq yüksək pəstah sürətlərində aparılan →pardaqlama üsuldur. Üsulun əsas mahiyyəti ondan ibarətdir ki, proporsional yüksəldilmiş alət və pəstah sürətlərində kəsmə qüvvəsi, həmçinin kələkötürlük və forma meyillənməsi dəyişməz qalır. Digər tərəfdən prosesin böyük sürətlərdə aparılması vahid zamanda çıxarılan material həcmini artırır və bununla emal vaxtını azaldır. Eyni zamanda səthin üz qatında istiliyin təsiri azalır. Böyük kəsmə sürəti nəticəsində kontakt zonasında sürtünmənin artması dairənin bərkidildiyi şpindelə düşən gücü də artırır. Yüksək sürətli pardaqlamanı böyük kəsmə dərinliyində apararaq, dərin pardaqlamanın üstünlüklərindən istifadə etməklə daha böyük məhsuldarlığa nail olmaq olur. 30 mm-ə qədər kəsmə dərinliyində aparılan dərin müstəvi pardaqlamada 1000 mm 3 /s -əyə qədər böyük həcmdə material çıxarılması realdır. Bu üsulu Yüklə 7,1 Mb. Dostları ilə paylaş:
|