Hisse 01 uz qabigi
Yüklə 7,1 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Polad lenti aluminumləşdirmə üsulu
- Polad lenti aşındırma
- Polad lentli mufta
- Polad məftil
- Polad ovuntusu
- Polad tənəkə
- Polad tökmə üsulu
Polad lenti aluminiumləşdirmə 77
Polad lenti aluminumləşdirmə üsulu kom- pozit materialların qat çəkməklə hazırlanması üsuludur. Polad lentin üzərinə maye çəndə alu- minium qatı çəkməklə ona xüsusi xassə verilir. Aluminium qatı polad əsaslı hissələrin kor- roziyaya davamlığını artırır. Belə polad lentlər təzyiq altında problemsiz emal olunaraq ondan istənilən formalı hissələrin hazırlanması müm- künüdür. Aluminiumun yüksək yapışma qabiliyyətinin göstərməsinə baxmayaraq yüksək təzyiqlərdə emal zamanı onun qatının əlverişli seçilməsi zəruridiir. →Korroziyaya davamlıq və emal- olunabilmə qabiliyyəti arasında kompromis kimi sıxlıq qiyməti 120 g/m 2 götürülür. Bu, qalınlığı 20 mkm olan aluminium örtüyünə uyğun gəlir. Odadavamlı alumiumləşdirilmiş polad tənəkə qaynaqetmə üçün böyük əhəmiyyət kəsb edir. Polad materialın tətbiqindən asılı olaraq (boru, qapaq) əritməklə qaynaqlamadan istifadə olunur. Uzununa tikişli boruların hazırlanması üçün əsasən yüksək tezlikli qaynaqetmə tətbiq olunur. Aluminium qatı çəkilmiş polad lentin daha başqa bir tətbiq sahəsi avtomobillərdə yanacaq çənləridir. Benzin və dizelə qarşı yaxşı
davamlılığı uzun
illərdi benzin
kanistirlərinin tətbiqində özünü göstərmişdir. Bu material yaxşı korroziyaya davamlılıqla bərabər, həm də təzyiq altında yaxşı emal oluna bilinir. (alm. das Stahlband-Aluminierungsverfahren, ingl.
Polad lenti aşındırma üsulu metalın səthində olan oksidləşmiş qatın təmizlənməsinə xidmət edir. Bu oksid təbəqəsi isti yaymada və ya lenti közərtdikdə əmələ gələ bilir. Səthin su ilə qarşılıqlı təmasından da belə təbəqənin yaran- ması mümkündür. Aşındırma üçün kükürd və duz turşularından istfadə olunur. Onlar oksidləşmiş təbəqənin məsamələrinə və çatlarına daxil ola bildikdə onu yaxşı kənarlaşdırır. Bu zaman qopardıcı təsir hidrogenin təsiri ilə daha gücləndirilir. Kükürd
turşusu 78÷96%-li konsentratın duruldulmuş məhlulundan hazırlanır. Fasiləsiz işləyən aşındırma xəttində onun miqdraı 15- 26% arasında yerləşir. Kükürd turşusundan fərqli olaraq duz turşusu oksidləşmiş təbəqənin yalnız kimyəvi yolla qoparılmasına şərait yaradır. Buna görə də, aşındırma temperaturun və konsentrasiyanın artması ilə daha sürətlənir. Bəzi hallarda aşağı legirlənmiş poladların səthlərinin aşındırılmasında kükürd və duz tur- şularının qarışığı götürülür. Bu halda hər iki aşındırıcı maddələrin üstün cəhətləri birləş- dirilir: duz turşusunun aşağı aşındırma vaxtı və temperaturu, həmçinin hamar səth, eləcə də, kükürd turşusunun aşağı maya dəyəri, asan nəqli və saxlama şəraitindən istifadə olunur. Aşındırma zamanı proses elə idarə olunur ki, istifadə olunan turşular əsas material daxil olub, onu üst qatını dəyişikliklərə məruz etmə- sin. Bunun üçün əlavə maddələrdən –inhi- bitorlardan istifadə olunur. Məsələn, doy- mamış alkoqol, nitridlər və tioamidlər inhibitor kimi istifadə oluna bilirlər.
(alm. das Stahlband-Beigverfahren, ingl. Steel band –bending process) Polad lenti xromlaşdırma üsulu polad lentin xrom çəninə batırmaqla önun üzərinə örtük çəkməyə xidmət edir. Proses zamanı xrom qalınlığı çox kiçik olan qat şəklində poladın üzərinə çökür və hamar, parıltılı səth yaradır. Səthin hamarlığı əsas təbəqənin hamarlığından asılı olur. Xromlamanın əsas məqsədi polad lentin səthinin bərkliyini və onun korroziyaya davamlığını artırmaqdan ibarətdir. Xromlama adətən elektrik üsulu ilə aparılır. Elektrik yolla qatçəkmədə hazır hissə termiki emaldan sonra isti xrom məhluluna daxil edilir. Məhluldan aşağı gərginlikli cərəyan buraxılır və anod- katod rolunu oynayan məhlul-metal arasında xromun diffuziyası baş verir. Polad səthində qalınlığı 0,5 mm olan qat əmələ gəlir.
(alm. das Stahlband-Verchromungsverfahren, ingl. Steel strip plating process)
mə muftasıdır (şəkil 1). O, aparıcı valla xüsusi boyunduruğun köməyi ilə əlaqələndirilmiş lentli yaydan ibarətdir. Lentli yay vala toxun- mur. İlişməni qoşmaq üçün lentli yay hərəkətli şayba və bucaq mexanizminin köməyi ilə çəkilir. Bu zaman lentli yay boyunduruğa sıxılır və bununla sürtünmə ilişməsi yaradır.
Polad lentli mufta 78
Polad lentli mufta robust və etibarlı muftadır. Onlar yalnız kiçik dövrlər sayında və bir istiqa- mətdə tətbiq oluna bilirlər.
Şəkil 1. Polad lentli mufta
(alm. die Stahlfeder-Kupplung, ingl. Steel spring clutch)
laddan çəkilmiş en kəsiyi dairəvi olan, uzunu eninə nisbətən dəfələrlə böyük olan məh- suldur.
(alm. der Stahldraht, ingl. Steel wire) Polad ovuntusu polad ərintisinin püskürdül- məsi və ya iri ölçülü polad hissələrin üyüdül- məsi yolu ilə əldə olunur. Ondan metal ovun- tusundan olan maşın hissələrinin istehsalında istifadə olunur.
(alm.der Stahlpulver, ingl. Steel powder) Polad tənəkə yastı məhsullar qrupuna aid olub yayılmış poladlardan hazırlanır. Tənəkənin yan tilləri hamar olan düzbucaqlı yastı formada hazırlanır. Lazım gəldikdə onu yayılmış və ya başqa formalarda hazırlamaq mümkündür. Polad tənəkələr isti halda eni ≥600 mm olan polad lentlərdən kəsilə bilər, və ya da yastı diyircəklə yayıla bilər. Sonuncu emal üsulun- dan asılı olaraq isti və soyuq halda polad tənə- kələr fərqlənirlər. Qalınlığına görə tənəkələr böyüyürlər: ≤ 0,5 mm qalınlıqlı lap incə lövhə, ≤ 3,0 mm olan qalınlıqlı incə lövhə, ≥ 3,0 mm və ˂ 4,76 qalınlıqlı orta lövhə, ≥ 4,76 mm qalınlıqlı kobud lövhə. →Termiki emalına görə polad lövhə örtüklü və ya örtüksüz məhsul kimi hazırlana bilir. Örtük üçün Zn, Pb, Cu elementlərindən isti- fadə olunur. Xüsusu hallar üçün tənəkələrə süni materiallardan da örtük çəkirlər.
(alm. das Stahlblech, ingl. Sheet steel) Polad tökmə üsulu polada →tökmə yolu ilə ilkin formanın verilməsinə xidmət edir. Tökmə çox hallarda kokillə və ya fasiləsiz tökmə ava- danlıqlarında aparılır. Sonuncunun inkişafı nə- ticəsində kokil tökmə üsulundan az istifadə olunur. Tökmə prosesində ərinti halında olan metal formaya tökülür və bərkidikdən sonra poladın mexaniki xassələri formalaşır. Tökmə zamanı qum qəlibə tökmə, maşınla tökmə, incə tökmə, dəqiq tökmə və mərkəzdənqaçma tök- mə üsulları tətbiq olunurlar. Sadə həndəsi formaya malik aşağıdan yuxarı kiçilən, kvadrat, oval, dairəvi və ya çoxbucaqlı en kəsikli metal qəlibdə tökmə kokil və ya duran tökmə adlanır (şəkil 1). Bərkimiş polad blok və ya külçə şəklində əldə olunur. Külçə dedikdə en kəsiyi düzbucaqlı, eni qalınlığından iki dəfə böyük olan tökük nəzərdə tutulur. Yuxarıdan tökmə ilə hissələrin hazırlan- masında polad məmul böyük çəkilərdə (300t-a qədər) hazırlanır. Proses zamanı maye metal kokilə yuxarıdan tökülür. İsti metalın kokilin divarlarına dəyərək sürətlə soyuması nəti- cəsində töküyün səthi kobud və səlis olmur. Altdan tökmə bir lövhə üzərində bərkidilmiş, bir-biri ilə tökmə
sistemi vasitəsilə əlaqələndirilmiş kokillərin aşağıdan metal ərinti ilə doldurulmasıdır. Bu zaman maye metal, əvvəlcə metal lövhə üzərində yerləşən, kokillərlə odadavamlı materialla əlaqə- ləndirilmiş mərkəzi tökmə qıfının içərisinə dolur. Metal, kokilin içərisinə yavaş və sakit halda daxil olur, bu da görüşmə səthlərində bərkimə zamanı yaranan materialın səthinin hamar alınmasına kömək edir. Əksər hallarda 4÷10 kokil bir dəfəyə tökülür. Bərkimə zamanı baş verən oturma sayəsində çox hallarda töküyün yuxarı hissəsində struktur xətaları (lunker) yaranır. Belə töküklər təzyiq altında emal üçün yararsız sayılır. Bu xətanı aradan qaldırmaq üçün blokun yuxarı hissəsini uzun müddət isti saxlamaq üçün müxtəlif tədbirlər işlənmişdir. Bu töküyün aşağıdan Yüklə 7,1 Mb. Dostları ilə paylaş:
|