Hujayraning tayanch harakat tizimi referat

Hujayraning tayanch-harakat sistemasi. Hujayra sikli. Hujayraning bo'linish. Mitoz.

Reja:

• 
  Protoplazmaning oqishi - sikloz
  
• 
  Muskullar qisqarishi
  
  • 
    Mikrofilamentlar
    
  • 
    Oraliq filamentlar
    
• 
  Mikronaychalar
  
  • 
    Sentriolalar
    

KIRISH
Mitotik fazalarning birinchi tavsifi va ularning ketma-ketligini aniqlash 19-asrning 70-80-yillarida amalga oshirilgan. 1870-yillarning oxiri va 1880-yillarning boshlarida nemis gistologi Valter Flemming bilvosita hujayra bo'linish jarayoniga ishora qilish uchun "mitoz" atamasini kiritdi. Flemming, shuningdek, xromosomalarning qiz hujayralar o'rtasida bo'linishi bilan yakunlanadigan tsiklik jarayon sifatida mitoz ta'rifining yakuniy formulasini ishlab chiqdi.
Keyingi tadqiqotlar jarayonida mitotik sikl davomida xromosomalarning spirallashuvi va despiralizatsiyasi haqidagi g'oyalar ishlab chiqildi. 1900-yillarning boshlarida xromosomalar irsiy ma'lumotlarning tashuvchisi sifatida aniqlandi, bu genetik jihatdan bir xil qiz hujayralarni ishlab chiqarishda mitozning biologik rolini yanada tushuntirdi.
1970-yillarda hujayra siklining turli bosqichlarida hujayralarni birlashtirish bo'yicha bir qator tajribalar tufayli mitotik bo'linish regulyatorlarini ochish va batafsil o'rganish boshlandi.
Keyingi tadqiqotlar shuni ko'rsatdiki, mitozni ogohlantiruvchi omil siklin oqsili va siklinga bog'liq protein kinazdan iborat heterodimerik kompleksdir. Siklin tartibga soluvchi oqsil bo'lib, barcha eukariotlarda mavjud. Uning kontsentratsiyasi hujayra siklida davriy ravishda oshib boradi, mitoz metafazasida maksimal darajaga etadi.

Hujayra harakatlari hujayraning mexanik energiyasini namoyon qiladi. U hujayraning faolligini ko’rsatuvchi ob’ektiv ko’rsatkich hisoblanadi. To’qimalarda hujayralar harakatini kuzatish bilan biz uning haqiqatdan ham tirik ekaniga ishonch hosil kilamiz.

Biologik harakatning shakllari va funksiyasi juda ham turli-tumandir. Yuqori hayvonlarning bo’shliqdagi harakati, shuningdek uning ichki organlari-ichak, bachadon, yurak, qon tomirlari harakatlari har xil muskullarning qisqarishi bilan yuzaga keladi. O’simliklar uchun tropizm va nastiya deb ataluvchi sekin harakatlar xarakterli. Lekin ba’zi o’simliklarda-mimoza va boshqalarda ancha tez reaksiyalar kuzatiladi. Sodda hayvonlar va yuqori hayvonlarning erkin yashovchi hujayralari amyoboid harakat qiladi yoki maxsus moslamalar - kipriklar va xivchinlar yordamida harakat qiladilar.
Biologik harakat reaksiyalari organizmlarning harakatidagina ishlatilmaydi, balki ular hujayraning ichidagi bo’ladigan jarayonlarda ham muhim rol o’ynaydi.
Hujayraning gialoplazmasi to’xtovsiz harakatda bo’ladi, u bilan birga mitoxondriyalar va boshqa hujayra ichidagi organoidlar harakat qiladi.
Hujayraning funksional holatiga qarab mitoxondriyalar qisqaradi yoki bo’shashadi. Hujayralarning bo’linishida xromosomalar juda murakkab harakat qiladi. Ribosomalar oqsillar biosintezida informatsion RNK bo’ylab harakat qiladi; sintezlangan ipsimon oqsil molekulasi matritsadan chiqadi va murakkab harakat qiladi. Informatsion RNK DNK molekulasi bo’ylab harakat qiladi, ikki zanjirli DNK reduplikatsiya vaqtida yoyilib ketadi va boshqalar.