HüKÜmet dişi kuruluşlar için Rehber Cenevre 2006 İçindekiler

Katkıda bulunan etkenler

Yoksulluk, madde ticareti ve bağımlılığının önemli rolünün ötesinde raporlar çocukların satılması, çocuk fuhuşu ve çocuk pornografisinin “arz yönü”ne ilişkin kesin faktörlerin analizi açısından zayıftır. Özellikle cinsel istismar ve daha ileri cinsel sömürü arasında, cinsel yönlendirme, damgalama ve sömürü arasında, tüketici gereksinim, alışkanlık ve trendleriyle sömürü arasındaki bağlar önem taşımaktadır. Aynı şekilde talep cephesinde de etkenlerin analizi tamamen eksiktir. Çocukların satılmasının, çocuk fahişeliğinin ve çocuk pornografisinin müşterisi kimdir? Çocukların fiziksel bütünlüğünün ihlal edilmesinin belli bir dereceye kadar kabul edilmesine zihniyet veya gelenekler katkıda bulunmakta mıdır? Toplumun cinsellik ve pornografiye yaklaşımı nedir?

Taraf devletler İhtiyari Protokolün “çocukların satılması, çocuk fuhuşu ve çocuk pornografisinin ortadan kaldırılması, yetişkinlerin sorumsuz cinsel davranışları da dahil olmak üzere katkıda bulunan etkenleri de içeren bütünlüklü bir yaklaşımın benimsenmesi ile kolaylaşacağını” ve “kamuoyu bilincini yükselterek tüketici talebini azaltacak çabaların” gerekliliğini saptayan 7-8. paragrafını hafife almamalıdırlar.

Bir HDK Raporunun Hazırlanması

Sözleşme’nin 45(a) maddesi uyarınca Çocuk Hakları Komitesi, Sözleşme’nin uygulanmasına ilişkin uzman önerileri almak amacıyla uzmanlaşmış kurumları, UNICEF’i ve “öteki yetkili kuruluşları” davet edebilir. “Öteki yetkili kuruluşlar” terimi hükümet dışı kuruluşları içermektedir. Bu Sözleşme HDK’lara uygulamayı denetleme rolü atfeden tek uluslararası insan hakları sözleşmesidir. Komite, özel bir ülkede Sözleşme’nin uygulanmasına ilişkin kapsamlı bir resim elde edebilmek amacıyla, HDK’ları sistemli biçimde, rapor ve belge sunma ve dokümantasyona önem verme konularında cesaretlendirmektedir. Komite uluslararası, bölgesel ve yerel örgütlerin yolladığı yazılı bilgileri memnuniyetle karşılamaktadır. Bilgi, tek tek HDK’lar veya HDK koalisyonlarınca sunulabilir.

Protokol’de Sözleşme’nin 45. maddesine eşdeğer bir hüküm bulunmamaktadır; ancak Komitenin 40. oturumundan itibaren izlediği uygulama, Protokol’ün denetlenmesiyle ilgili olarak da HDK’lardan sistematik bilgi alınacağına işaret eder niteliktedir.

İhtiyari Protokol’ün hükümleri gereği rapor verme zorunluluğu olan Taraf devletlerden farklı olarak HDK’lar yalnızca uzmanlık alanlarına (örneğin yalnızca çocuk pornografisi) odaklanmayı seçebilirler. Önceki bölümde belirtildiği gibi HDK’lar hükümet raporunu yorumlayabilir, tamamlayıcı yeni veriler sunabilir, ihbar boşlukları ve yanlış bilgilendirme söz konusu olduğunda önleyici tutum geliştirebilirler. Bu rapor, hükümet raporunun hazırlanması sırasında hükümetle işbirliği (Komite’nin önerisi bu yöndedir¹⁸) yoluyla ve/veya alternatif veya “gölge” bir rapor hazırlanarak yürütülebilir.

HDK Grubu çocuklar için faaliyet yürüten HDK’ların ülke düzeyinde birlik oluşturmasına ve bu birliklerin gelişmesine destek olmaktadır. Böyle bir birlik, üyelerinin sahip olacağı uzmanlık bilgisi ve temsil edilen görüş açılarının çeşitliliği sayesinde ulusal düzeyde daha etkin bir denetimi mümkün kılar. Geniş tabanlı ve temsili bir ulusal koalisyon çocuklar için çalışan HDK’ları işbirliği ve eşgüdüme yöneltir. İdeal olan, üyelerin, ülkede varolan farklı hukuk alanlarını, coğrafi, etnik ve kültürel kökenleri temsil edebilmesidir. Kurban veya değil, çocukların bakış açısının dikkate alınması da eşit düzeyde önemlidir. İhtiyari Protokol uyarınca hazırlanan bir rapor çalışmasında geniş bir birlik oluşturmak güç olabilir, ama birkaç uzman HDK güçlerini birleştirebilir. Çocuk haklarını konu alan mevcut bir birlik de bazı üyelerini rapor hazırlanan bölgeye temsilci olarak yollayabilir. Hükümetlerin HDK’lar grubunca hazırlanmış bir rapora güvensizlik belirtmeleri zordur. Ek olarak, tek bir kapsamlı rapor olması ve örneğin yirmi örgütten yirmi ayrı rapor yerine yirmi örgütün tek bir belgesinin incelenmesi, zamana karşı yarışan Komite üyelerine de konuları kavrama olanağı verir.

Komite, Sözleşme’nin uygulanmasıyla ilgili gelişme ve zorlukları ciddi ve bağımsız bir değerlendirmeden geçirebilmek için HDK’ların özgün, güvenilir ve objectif bilgi vermelerine ihtiyaç duymaktadır.

HDK bilgilerinin değerlendirilmesi, güvenilirliğini koruması gereken denetleme sürecinin ana unsurudur. HDK’ların kendi pozisyonlarını ve bilgilerini, medya raporlarından veya raporda göndermede bulunulan kamuoyu görüşünden ayırt etmek için kaynak göstermeleri çok önemlidir. HDK’lar ayrıca, mümkünse, hükümet raporunda yer verilmeyen resmi verilerden de alıntı yapabilirler. Ancak kesinlikle bunları kendi verileriymiş gibi kullanmamalıdırlar. HDK’lar bilgiye ulaşamadıkları ve bazı noktalarda yorum yapamadıkları durumda, bunu kabullenmeli ve Komite’ye taraf Devletle diyalogu ilerletmeyi önermekle yetinmelidirler. Komite bu tür bir şeffaflığı takdirle karşılayacaktır. Yanıtları vermek kadar soruları sormak da önemlidir. HDK’lar açısından, durumun yasal, siyasal açılardan ve bilinçlendirme bakımından geliştirilmesi amacıyla ne yapılması gerektiğine dair önerilerde bulunmak son derece önemlidir.

Önceki bölümlerde taraf Devlet raporlarında ele alınan konulara alternatif HDK raporunda da değinilmesinin sağlayacağı yarar üzerinde durulmuştu. Ek olarak, aşağıdaki “Uygulama Kontrol Listesi” HDK’ları, Komite’ye ellerindeki bilgileri sunmakta mümkün olduğunca daha kapsayıcı çalışma yürütmelerine olanak verecektir.


Genel uygulama önlemleri
Çocukların satılmaları, çocuk fuhuşu ve pornografisi hakkında İhtiyari Protokol ile bağlantılı aşağıdaki genel uygulama önlemleri alındı mı?

• 
  bütün yönetim kademelerinde sorumlu bölüm ve kuruluşlar (İhtiyari Protokol Adalet, İçişleri, , Çalışma, Eğitim, Sosyal Hizmetler ve Sağlık Bakanlıklarının alanına girmektedir) tanımlanması ve koordinasyonu çözüldü mü?
  
• 
  İlgili hükümet dışı örgütler, sivil toplum tarafları tanımlandı mı?
  
• 
  Bütün yasa, politika ve uygulamaların çocuklarla ilgili yasaları konu alan maddeyle uyumlu olduğunu denetleyen kapsamlı bir gözden geçirme yapıldı mı?
  
• 
  Eksiksiz uygulama açısından aşağıdaki noktaları kapsayan bir strateji benimsendi mi?
  
  • 
    ilerleme hedef ve göstergelerinin gerektiğinde tanımlanması
    
  • 
    İlgili uluslararası standartlar
    
  • 
    çocuk haklarına daha fazla yardımcı olan hükümlerin olumsuz etkilenmemesi
    
  • 
    gerektiğinde uluslararası işbirliği
    

(Bu tür önlemler Sözleşme’nin tam uygulanmasına dönük bütünlüklü bir hükümet stratejisinin parçası olabilir)

• 
  Bütçe analizi yapıldı mı, gerekli kaynaklar tahsis edildi mi?
  
• 
  Denetleme ve değerlendirme mekanizmaları geliştirildi mi?
  
• 
  İhtiyari protokol uygulamalarının yetişkinlere ve çocuklara yaygın biçimde tanıtılması için ne yapıldı?
  
• 
  (İhtiyari protokol uyarınca polis, sınır görevlileri, mahkeme çalışanları, sosyal hizmet uzmanları, evlat edindirme kurumlarının görevlileri ve sağlık personelinin eğitimi de dahil olmak üzere) Uygun eğitim ve bilinçlendirme çalışmaları olarak ne yapıldı?
  

Çocuk Haklarına dair Sözleşme için Uygulama Elkitabı /Implementation Handbook for the Convention on the Rights of the Child, UNICEF, 2002