I c I l d VII-XII əsrlər azərbaycan şERİ

Dərdə düşənlərin budur imdadı.
Bir naxış salmışam ona həvəsdən, 
Həvəslə seyr edir onu hər görən. 
Mən elə budağa əl vurmadım ki,
Boş olsun xurmasız bir ağac təki. 
Məlum hekayədir “Xosrov və Şirin”, 
Dastan yoxdur əsla bu qədər şirin. 
Ruhu oxşasa da bu gözəl dastan, 
Pərdədə qalmışdı bu gəlin çoxdan. 
Tamyan yoxdu bu gözəl alması, 
Bərdədə var idi bir əlyazması.
O ölkənin qədim tarixlərindən 
Bu dastanı tamam öyrənmişəm mən. 
O yerdə yaşayan qoca adamlar 
Təşviq etdi, işə mən verdim qərar. 
Ağıl bu dastanı bəyənsin gərək, 
Sözləri şirindir, məzmunu gerçək. 
Xosrovdan,  Şirindən qalan yadigar 
Gizlində deyildir, dvırur aşikar 
Şəbdiz atm şəkli, Bisütun dağı, 
Pərviz sarayının eyvanı, tağı,
Zavallı Fərhadm sönən arzusu,
O Şahrud, o çöldə axan gözəl su,
O qəsri-Şirinə gedən süd çayı, 
Xosrovun ovlağı, zəngin sarayı. 
Ontelli sazmı çalardı Barbəd, 
Şahrudda aramgah -  xoş istirahət. 
Söylərkən o həkim bu xoş dastanı, 
Çıxarıb içindən eşqi, fəğanı.
Altmış yaşındaydı yazanda bunu, 
Saxlaya bilmirdi yayda oxunu29!.. 
Altmışda sevginin, eşqin həycanı 
Titrədə bilməzdi yorğun qocam.
Bilici deyəni etmədim təkrar, 
Məlumu deməkdən kimə fayda var?! 
Onun yazdıqları -  cəngavər eşqi, 
Mənim yazdıqlarım -  bir dilbər eşqi.
E şq d ə n   başqa  sö z  k ö n lü m ə  y addır, 
Ö m rü m ü n   qu şu n a  sevgi  q anaddır. 
E şq d ir  m ehrabı  uca  gö y lərin ,
E şqsiz,  e y  dıinya,  n ə d ir d ə y ə rin ? !
E şqin  qu lu   ol  ki,  d o ğ ru   yol  budur, 
A riflə r y anında,  bil,  eşq  uludur.
Bu  d ü n y a   eşqdir,  q alan   fırıld aq ,
E şqdon  başqa  şey  boş  bir  oyuncaq. 
E şq siz  olsaydı  x ilq ətin   canı,
D irilik  sarm azdı  böyiik  cahanı.
E şqsiz  b ir  adam   b ir  n ey d ir -   qırıq,
Yiiz  canı  olsa  da,  ölüdiir  artıq.
E şqsiz  bıı  diinya  soyuq  m ozardır, 
A ncaq  cşq  cvindo  rah atlıq   vardır.
Eşqin  y anğısından  gözol  şey  n ə   var? 
O n su z  no  giil  giilor,  no  bııhıd  ağlar. 
O da  sə c d o   cdən  a to şp ə rə stlo r 
G iinoş  iiçün  oda  sitayiş  eylor.
Scvgi  h iylo  bilm oz,  d iizəltm o z  duzaq, 
Soni  scvd asın d an   buraxm az  uzaq. 
K öpok  kim i  ycnıok,  içm ok  n o d ir,  no? 
B ir  p işik   olsa  da,  can  vcr cşqino! 
P işiyin  cşqiylo  y aşam aq ,  inan, 
Y ax şıd ır,  şir  olub,  yalnız  qalm aqdan. 
Eşq  d ü şso   daşın  da  q əlb in o   ə g ə r, 
G ö v h o rd o n   ö zü n ə  m əşu q   d ü zo ld ər. 
M aq n it  olınasaydı  cşqin  əsiri, 
Ç ə k m ə z d i  özüno  d ə m ir zonciri. 
K ə h rə b a n ın   eşq ə  d ü şm ə sə   canı,
EIə  c ə z b   ctm əzdi  quru  sam anı. 
D ü n y ad a  g ö v h ər var,  daş  v a r  n ə   q əd ər, 
O n lar  n ə   bir  sam an,  n ə   d ə m ir çəkər. 
B u  sa y sız -h e sa b sız   m a d d ə lə r y en e, 
B ax,  gör,  m eyl  e d irlə r m ə rk ə z le rin ə . 
O d b ir  k içik   d ə lik  tap m asa,  h ö k m en  
Y arıb  ç ıx a r çö lə  y erin   tək in d ən .
B ax m a  ki,  bu  ü rə k   can   sultanıdır,

---

E şqə  könül  ver ki,  canlar canıdır.
G ö y ə   doğru  ə g ə r  ço x   qalxarsa su, 
Y en ə  torpaq olar ə n   son  arzusu. 
Kainatda h ər  şey   c ə z b ə   bağlıdır, 
F ilosoflar bunu eşq  adlandırır.
Sözü  b ə z ə n   q ib lə,  b ə z ə n   d ə  Latdır, 
X ə z n ə si  gah  K əb ə,  gah  xərabatdır30. 
Idrakı  d in ləsək ,  sö y ləy ir  o  da:
“H ər  şey  eşq   üstündə  durur dünyada” . 
G öylər yaransaydı  eşq d ən   azad,
Düşün,  olardım ı  yer üzü  abad?
E şq siz tə n d ə  can görm ədiyim dən, 
Ü rəyim i  satıb  can  alm ışam   mən. 
E şqdən  dünyaya  saldım   dumanlar, 
Ə qlin  gözlərin i  etm işəm   xumar.
Eşq  ilə   d ü zəltd im   m ən  bu  dastanı, 
Doldurdum   s ə s iy lə   eşqin,  dünyanı. 
Ondan  uzaq  g ə z sin  hər  cahil  insan,
Pay  alsın  q o y   yaxşı  oxuyub,  yazan. 
M ə n  y axşı  yazm ışam ,  q oy  pis  yazanlar 
M üzdüm lə  yazsm lar n ə   suçları  var.
LEYLİ VƏ MƏCNUN
HEKAYƏT
Q əd im d ə  b e lə   bir rəv a y ət  varmış 
Ki,  M ərv  ö lk ə sin d ə   bir  şah  yaşarmış. 
Bir n eçə   k ö p əy i  zən cirləy ərək , 
B ən d lərd ə  saxlardı  onları  divtək. 
Itlərdə  əjdaha  q ü w ə ti  vardı,
D ə v ən in   boynunu  qopararlardı. 
A cıqlanan  zam an  şah  bir  nəfərə, 
Atarm ış  y a z ığ ı  quduz  itlərə.
Şahın  q ə z ə b in ə   d ü şsəyd i  hər kəs, 
K ö p ək lər  dağıdıb  y eyərd i  dinm əz. 
Şahm  y a x ın   olan  adamlarmdan
A ğ ıllı,  kamallı  bir  n əfər cavan 
Qorxdu  ki,  dostları  qıran  bu  cəllad 
Günlərin  birində  olsun  ona  yad. 
Onun  ahusunu  öz  vərd işiylə 
Sınaqdan  keçirsin  köpək  dişiylə. 
İtlərdən  qorxaraq,  m in  h əyəcan la 
O  gedib  dostlaşdı  it  saxlayanla. 
İtlərin  yanına  g ə lc ə k   hər k ərə 
Bir  qoyun  atardı  vəh şi  itlərə.
Bu  y o lla   bəsləndi,  saxlandı  itlər,
O  g ə n c d ə   qalmadı  qorxudan  əsər.
O  açıq  əllin i  görən  hər köpək 
Ona  qul  olm uşdu  boyun  bükərək.
Bir  gün  acıqlandı  şah  o  cavana, 
Ü zünü,  gözünü  turşutdu  ona.
C əllada  əm r etdi  haman  zülümkar: 
“B u  g ən ci  bu  saat  itlərə  apar! ”
O  itm əcazlılar itlik  etdilər,
İt pay  qapan  kimi  alıb  getdilər. 
G əncin  əl-q olu n u   bağlayıb  haman, 
İtlərə  atdılar onu  kənardan.
O  d əm irpənceli,  o  p elen g   itlər 
Ə v v ə lc e   cavana  hücum  etdilər. 
Ancaq,  tanıymca baxıb  durdular, 
Quyruq  bulayaraq  boyun  burdular. 
Hamsı  yerə  yatdı  üzleri  üstə, 
Yatddar baş  qoyub  dizleri  üstə. 
G en cə  daye  kimi  oldular,  bilsen,
Bir  gün  gəlib   keçdi  bunun  üstündən. 
Ü zunü  gösterdi  ağ  seher yen e, 
Boyandı  üfüqlər qızıl  renginə.
Şah  peşim an  oldu  öz  tutduğundan, 
Y axın  nədim lərə  söylədi  bu  an: 
“D ünen  o  günahsız  ahucuğu  m en 
S əh v  edib  itləre  verdim  elim den.
Bir  baxm ,  görün  ki,  o  quduz  itlər 
G əncin  vücudundan  qoydumu  eser?”

---