I. Kirish II. Asosiy qism

Gidravlik ilashish muftasi (gidromufta) yetakchi va yetaklanuvchi
qismlarga ega. Yetakchi qism past qovushqoq ishchi moy bilan
to‘ldirilgan xajmni hosil qiladigan nasosli g‘ildirak va qopqoqdan iborat.
Yetaklanuvchi qism bo‘lib turbina g‘ildirak hisoblanadi. Nasos va
turbina g‘ildiraklar tashqi va ichki torlar orqasida o‘rnatilgan va o‘zaro
ular bilan ishchi suyuqlik uchun parraklararo kanallar hosil qilgan
parraklarga ega. Gidromufta parraklarini odatda tekis radial qilib
tayyorlanadi. Turbina g‘ildirak nasos g‘ildirakka juda yaqin joylashgan.
Ilashmaning vazifasi va ishlash prinsipi. Avtomobilning ilashmasi uzatmalarni almashlab ulash va avtomobilni o'rnidan jildirish maqsadida dvigatel tirsakli valini uzatmalar qutisidan qisqa vaqtga ajratish hamda ohista ulash uchun xizmat qiladi.
Yengil va yuk avtomobillarida friksion turdagi bir diskli ilashma ko'p tarqalgan. Ilashma ajratish mexanizmi va yuritmasidan iborat. Ilashish mexanizmi dvigatel maxovigiga (1), yuritmasi esa avtomobil kuzovi yoki ramasiga o'rnatilgan aylanmaydigan detallarga yig'ilgan. Ilashmaning asosiy detallari uzatmalar qutisidagi yetaklovchi valning shlitsasiga o'rnatilgan yetaklanuvchi disk (2) hamda maxovikka qattiq mahkamlangan g'ilofda (12) joylashgan prujinali (4) diskdir (3). Ilashma g'ilofiga zoldirli tayanchlarda, siquvchi disk bilan sharnirli biriktirilgan ajratuvchi richaglar (11) o'rnatilgan.Ilashmani ajratuvchi yuritma siqib ajratuvchi podshipnik va qaytargich prujinali (9) mufta (10), ayri (vilka) (5), tortqi (6) va pedaldan (7) iborat. Ilashmaning pedali qo’yib yuborilgan paytda yetaklanuvchi disk (2) maxovik va siquvchi disk orasiga prujinalar (4) bilanmuqim siqib qo’yiladi. Ilashmaning bunday holati ulargan holat deb ataladi, chunki dvigatel ishlaganda aylantiruvchi lahza maxovik va siquvchi diskdan ishqalanish kuchi hisobiga yetaklanuvchi diskka, so’ng uzatmalar qutisining yetaklovchi valiga (8) uzatladi. Agar ilashmaning pedali bosilsa, tortqi harakatlanadi va ayrini mahkamlangan joyiga nisbatan buradi. Ayrining bo’sh turgan ikkinchi ushi muftani itaradi, natijada u maxovik tomon suriladi va richaglarni bosadi, ular esa siquvchi diskni o’ngga suradi. Shu paytda yetaklanuvchi disk siquvchi kuchdan ozod bo’lib, maxovikdan bo’shaydi va ilashma ajraladi. Ilashmani qo’shish (ulash) uchun pedalni ohistalik bilan qo’yib yuborish kerak. Bu paytda yetaklanuvchi diskdagi kuch asta-sekin o’sib boradi, buning natijasida diskni maxovikka nisbatan shataklanishi va to’liq ilashgunga qadar ularni ravonlik bilan birikishi sodir bo’ladi. Ilashmani qo’shishda ajralib chiqadigan issiqlikni olib ketish maqsadida havo aylanishi uchun g’ilofda teshiklar qo’yiladi.
Firiksion yuritma chizmasida ko’rib chiqilgan ilashmaning ajratish yuritmasi konstruktiv jihatdan sodda, qattiq richag va tortqilarni o’z ichiga oladi va mexanik yuritma deb ataladi. Hozirgi davrda ko’plab yengil avtomobillarda ilashmaning gidravlik yuritmali ajratgichlari qo’llanilmoqda. Bunday yuritmalarda kuch, pedaldan ilashma mexanizmiga gidrosilindr va naychalarga (trubkalarga) qamab qo’yilgan suyuqlik vositasida uzatiladi. Yuk avtomobillarida ilashmani boshqarishni yengillashtirish uchun uning ajratish yuritmasida, ba’zan, pnevmatik kuchaytirgich ishlatiladi. (MAZ, KamAZ).
Ilashmaning tuzilishi. GA3-24 "Bolga" avtomobilining bir diskli ilashish mexanizmi (77-chizma) uzatmalar qutisidagi yetaklovchi valning (8) shlitsali qismiga o'rnatilgan yetaklanuvchi disk (4) va maxovikka (2) boltlar yordamida mahkamlangan shtamplangan po'lat g'ilofdan (11) iborat.
Ichki tomondan g'ilofga tayanch ayrilarda ilashmaning siquvchi disk (5) bilan sharnirli biriktirilgan ajratish richaglari (10) mahkamlangan. Ajratish paytida siquvchi diskni qiyshaymasdan surilishini ta'minlash uchun, tayanch ayrilar ham g'ilofga sharnirli mahkamlanadi.

Dvigatyel	Kiritish klapani		Kiritish Davri	Chikarish klapani		Chikarish davri	Ikki klapanning baravariga ochik turishi
	p.ch.n gacha ochilishi	Y.ch.n. dan sung yopilishi		Y.ch.n gacha ochilishi	p.ch.n. dan sung yopilishi
UAZ 451 DM GAZ-51 A GAZ-53 A Kamaz-5320 YamZ-236 GAZ-24 D VAZ-2101	24 9 24 21 20 12 12	64 51 64 75 56 60 40	268 240 268 276 256 252 232	58 47 50 57 56 54 42	30 13 22 39 20 18 10	268 240 252 276 256 252 232	54 22 46 60 40 30 22

Xulosa
KamAZ-5320 bazasida KamAZ-5410 yarim tirkama yuk mashinasi, KamAZ-5511 samosval, KamAZ-53212 uzunlamasına bort yuk mashinasi, KamAZ-53213 shassisi va shunga o'xshash ikkita analog oila (uzunlamasına KamAZ) -5325 KamAZ-532-255, yarim tirkama tyagach KamAZ-4410). Ushbu oilaning barcha modellari o'xshash konstruktsiyaga va juda ko'p birlashuvga ega.
KamAZ-5320 yuk mashinasining vaqti uchun Avtomobilning uch xonali kabinasi dvigatelning ustida joylashgan va yordamchi buralish mexanizmi eshikni ochadi, dvigatelga eshikni ochadi. Dvigatel, debriyaj va vites qutisi old, orqa va qo'llab-quvvatlovchi o'q bilan jihozlangan quvvat blokini tashkil qiladi.
Yuk mashinasi juda katta va katta o'lchamli transport vositasidir. Uni boshqarish uchun ajoyib jismoniy kuch va chidamlilik talab etiladi. CCGT KamAZ-5320 qurilmasi avtomobilni sozlashni osonlashtiradi. Bu kichik, ammo foydali qurilma. Bu nafaqat haydovchining ishini soddalashtirish, balki ish unumdorligini oshirish imkonini beradi.