İ n f o r m a t I k a
Yüklə 3,18 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- İ N F O R M A T İ K A
- İNTERNETİN XİDMƏTLƏRİNDƏN İSTİFADƏ İMKANLARI
İ N F O R M A T İ K A ____________________________________________________________ 379 ARPANET layihəsi çərçivəsində həyata keçirilən iş paketlərin kommutasiyası ilə şəbəkələrin yaradılmasına əsaslanır. Bu şəbəkə növündə informasiya (məsələn, xəbər) böyük olmayan paketlərə bölünür, həmin paketlər təyin olunmuş yerə çatana qədər səmərəli marşrut seçərək bir-birindən asılı olmayaraq müxtəlif şəbəkələrdə yerini dəyişir. Sonda bütün paketlər lazımı yerə çataraq yenidən birləşərək ilkin formanı
alır. Kompüterlərin eyni hüquqlu olması informasiyanın konkret bir kompüterdən asılılığını aradan qaldırır. Bu texnologiyaya əsasən əgər
kommunikasiya xəttinin bir hissəsi sıradan çıxarsa, böyük olmayan paketlər digər işləyən xətlərə ötürülə bilər.
ARPANET sistemi uzaq məsafədə olan kompüter mərkəzləri ilə əlaqələri yaradırdı. Bu sistem elektron poçtunun göndərilməsi və informasiya mübadiləsi üçün istifadə olunurdu. Sistem inkişaf edərək, 1983-cü ildə iki şəbəkəyə: Leonard Kleynrok
ARPANET şəbəkəsi isə elmi tədqiqatlar məqsədi üçün nəzərdə tutulur. Son nəticədə iki şəbəkə arasında informasiya mübadiləsi imkanı yaranır və bu birləşmə İnternet adı ilə dünyada tanınır. İnternet qlobal şəbəkədə birləşmiş kompüterləri, proqramları, verilənlər bazalarını, faylları və nəhayət insanları birləşdirən şəbəkələrdən ibarət şəbəkə sistemidir. Statistik hesablamalara əsaslanaraq demək olar ki, İnternet sistemi ilə dünyada çoxlu sayda ölkələrin bir neçə yüz milyonlarla istifadəçisi bir-biri ilə sıx informasiya mübadiləsi edirlər. Göstəricilər zaman keçdikcə artmaqdadır. Təxmini alınmış hesablamalardan məlum olur ki, İnternetdə hər ay istifadəçilərin sayı 2 milyona qədər çoxalır (bəlkədə daha çox), hər dəqiqədə isə sistemə təxminən 46 yeni istifadəçi (bəlkə daha da çox) qoşulur. Hər yeni qoşulan istifadəçiyə İnternetdə yeni ünvan verilir. İnternet şəbəkəsi hazırda dünyada ən böyük informasiya resurslarına malik olan qlobal bir şəbəkədir. İnternet şəbəkəsi istifadəçiyə praktiki olaraq hüdudsuz informasiya resursları təqdim edir. Uyğun tətbiqi proqram təminatı və sadə qrafiki interfeys istənilən istifadəçiyə İnternet xidmətindən istifadə etmək imkanı verir. İnternet ümumdünya informasiya - kompüter şəbəkəsidir. İnternetdə informasiya serverlərdə saxlanılır. Serverlərin öz ünvanları olur və onlar
İ N F O R M A T İ K A
____________________________________________________________ 380 xüsusiləşdirilmiş proqramlar vasitəsilə idarə olunurlar. Onların köməyi ilə poçtu və faylları göndərmək, verilənlər bazasında informasiya axtarışını aparmaq və s. həyata keçirmək mümkündür. İnternet serverlərinə müraciət edə bilmək üçün istifadəçinin kompüteri bu qlobal şəbəkəyə qoşulmalıdır. Ayrı-ayrı istifadəçilərin İnternetin informasiya resurslarına daxil olması adətən telefon şəbəkəsi ilə provayderlər və ya korporativ şəbəkələr vasitəsilə həyata keçirilir. Provayder kimi kliyentlərlə əlaqə saxlaya bilən və ümumdünya şəbəkəsinə çıxışı olan hər hansı bir təşkilat iştirak edə bilər. İnternetin əsas halqası lokal hesablama şəbəkəsidir. Şəbəkə vasitəsi ilə İnternet təkcə ayrı-ayrı kompüterlər arasında əlaqəni deyil, həmçinin daha bir qrup kompüterlərin birləşməsini də həyata keçirir. Əgər bir neçə lokal şəbəkə ardıcıl olaraq İnternetə qoşularsa, onda bu şəbəkələrin hər bir işçi stansiyasıda İnternetə qoşulmalıdır. Bundan əlavə istifadəçinin kompüteri də sərbəst formada İnternetə qoşula bilər. Onda bu kompüterlər
kompüterlər (aparıcı əsas kompüter) adlanır və istifadə orada mövcud olan müştəri – proqramlar vasitəsi ilə lazımi serverlərə müraciət etməklə həyata keçirilir. Məlumatların ötürülməsinin yüksək sürətli magistralı kimi xüsusi ayrılmış telefon xətlərindən, optik lifli kabellərdən və peyk rabitə kanallarından istifadə oluna bilər. İnternetə qoşulmaq istəyən təşkilat xüsusi kompüterdən istifadə edir ki, buna şlüz deyilir. Şlüz, məlumatların lazımi ötürmə marşrutlarını seçməklə bərabər, şəbəkənin ayrı-ayrı hissələrində nasazlıqlar baş verən halda məlumatların ötürülmə marşrutlarını təshih (korrektə) etmək üçün daha böyük şəbəkəyə qoşulan altşəbəkələrin parametrləri haqqında məlumata malik olmalıdır. Burada yerləşdirilmiş proqram təminatı vasitəsilə şlüzdən keçən bütün məlumatlar işlənir. Hər bir şlüzün öz İnternet protokol ünvanı olur. Əgər şlüzün qoşulduğu lokal şəbəkəyə ünvanlaşdırılmış məlumat daxil olubsa, həmin məlumat bu lokal şəbəkəyə ötürülmüş olacaq. Əgər məlumat digər bir şəbəkəyə aid olarsa, o zaman həmin məlumat növbəti şlüzə ötürüləcək. Hər bir şlüz bütün yerdə qalan şlüz və şəbəkələr haqqında geniş informasiyaya malik olur. Hər bir məlumat lokal şəbəkədən şlüz vasitəsilə İnternetə ötürülürsə, bu halda ən „
yol seçilir. Şlüzlər protokol vasitəsilə bir-biri ilə marşrutlar və şəbəkənin vəziyyəti haqqında informasiya mübadiləsini aparırlar. Bəzi şirkətlər provayder rolunda çıxış edə bilir. Provayder İnternetdə öz şlüzünə malik olur və digər şirkətlərə və ayrı-ayrı istifadəçilərə bu şlüz vasitəsilə şəbəkəyə daxil olmağa icazə verir.
İNTERNETİN XİDMƏTLƏRİNDƏN İSTİFADƏ İMKANLARI Müasir dövrdə İnternetin istifadəçilərə təklif etdiyi xidmətlər onun nüfuzunun gündən-günə artmasına səbəb olur. İnternetin xidmətləri sayca nisbətən çox olsa da, onlardan daha geniş tələbata malik olanları aşağıda qeyd Yüklə 3,18 Mb. Dostları ilə paylaş:
|