I o’quvchilarni jismoniy tarbiyalashda xalq o’yinlardan foydalanishning pedagogik imkoniyatlari I

II.2. Jismoniy sifatlarni tarbiyalovchi milliy harkatli o’yinlar tasnifi va ularni o’rgatish yo`llari

Bolalarning o’sish va rivojlanishi bilan o’yinlarning mazmuni o’zgarib boradi: o’yinlar faoliyati dastlabki bosqichlarda oddiy harakterda bo’lsa, keyinchalik u boyib boradi. P.F.Lesgaft o’zining jismoniy mashqlar tizimida o’yinlarni jismoniy tarbiya vositasi sifatida ifodalaydi.

U o’yin yordamida bola hayotga tayyorlanishiga e’tibor qaratadi. Uning harakatli o’yinlarni o’tkazish uchun qo’ygan talablari bugungi kungacha o’z qimmatini yo’qotgani yo’q: masalan, u har bir o’yin oldiga aniq maqsadlar qo’yishi, o’tkazilayotgan o’yin qatnaShuvchilarning kuch va qobiliyatlariga mos kelishi, o’yin Shug’ullanuvchilariga ijobiy ta’sir ko’rsatishi lozimligini, o’yinlarni tizim tarzda va muntazam o’tkazish, o’quvchilarning faolligi va mustaqilligini oshprishga harakat qilish zzarurligini uqtirgan edi (69,70).

O’yinlarning takomillashuvi, o’yin faoliyati dastlab syujet va mazmundan tashkil topadi. Odatda syujet deganda o’yin faoliyatida bolalar aks ettiradigan voqe’likning doirasi tuShuniladi. O’yin syujeti turli davrga sinfiy xususiyatga, oilaviy turmush tarziga, geografik va ishlab chiqarish sharoitlariga bog’liq holda yaratiladi.

7-8 yoshli bolalarga xos o’yinlarni jismoniy sifatlarini rivojlantirishiga ko’ra quyidagi guruhlarga ajratish mumkin

1. 
   Tezkorlikni tarbiyalovchi o’yinlar.
   

2. 
   Kuchni oshiruvchi o’yinlar.
   
3. 
   CHaqqonlikni rivojlantiruvchi o’yinlar.
   
4. 
   CHidamlikni rivojlantiruvchi o’yinlar.
   
5. 
   Egiluvchanlikni tarbiyalovchi o’yinlar;
   

Ayrim o’yin turlari bolalarning barcha bo’g’inlariga mos kelishi mumkin, ya’ni jismoniy sifatlarni yaxlit holda tarbiyalashga qaratilgan o’yinlar ham borki, ularda turli jismoniy sifatlar ketma-ket rivojlanishi mumkin. o’yinlardagi bunday izchillik bolaning bilim saviyasi, turmush tajribasini kengayishi, uning katta yoshdagi odamlarning turmushiga chuqurroq kirib borishi bilan bog’liqdir.
Darhaqiqat o’yinlarning oddiyidan murakkabga tomon o’sishi turmushning tobora yangi qirralarini aks ettirish bilan cheklanib qolmay, muayyan o’yinning o’ziga xos boshqa ko’rinishlari bilan boyishi sababli ham amalga oshadi.

1.