İbtidai təhsilin məzmununun nəzəri-pedaqoji problemləri
İbtidai təhsilin məzmununun nəzəri-pedaqoji problemləri
Yüklə 2,93 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Fərrux Rüstəmov Pedaqoji elmlər doktoru, professor, əməkdar elm xadimi
- İbtidai təhsilin məzmununun nəzəri-pedaqoji problemləri
İbtidai təhsilin məzmununun nəzəri-pedaqoji problemləri 5 gətirməklə, ümumləşdirilmələr aparılır, təkliflər irəli sürülür. İbtidai təhsilin məzmununun yeni konteksdə qurulması, yeni yanaşmalar əsasında formalaşdırılması barədə aparılan araşdırmalar və alınan nəticələr yenidir. İbtidai təhsilin məzmununun prinsipləri müasir dövrün tələbləri baxımından əhəmiyyətli hesab edilir. İbtidai təhsilin funksiyaları ilə əlaqədar aparılan araşdır- malar da yenidir. Kitabda belə nəticəyə gəlinir ki, bu funksiyaların müəyyənləşdirilməsi müasir məzmunu ifadə edən standartların konkretləşdirilməsi baxımından zəruridir. İlk dəfə olaraq bu əsərdə ibtidai təhsilin məzmununun nəticəyönümlü strukturu verilir. Yeni struktur modeli, kompo- nentləri, elementləri şərh olunur. İrəli sürülən pedaqoji müddəalar nəzəri və praktik cəhətdən əsaslandırılır. Elmi-nəzəri və praktik əhəmiyyəti ilə seçilən G.Balayeva- nın “İbtidai təhsilin məzmununun nəzəri-pedaqoji problemləri” adlı kitabının elmi-pedaqoji ictimaiyyət tərəfindən maraqla qarşılanacağı şübhəsizdir. Fərrux Rüstəmov Pedaqoji elmlər doktoru, professor, əməkdar elm xadimi Gülarə Balayeva 6 GİRİŞ Bəşəriyyətin bütün tarixi boyu insanlar gündəlik fəaliyyət və ünsiyyət prosesində təbiət və məişətlə bağlı müəyyən təcrübə və biliklərə yiyələnmiş, sonralar bu işi daha mütəşəkkil formada həyata keçirmək üçün təhsildən istifadə etmişlər. Təhsil özünü bir sistem kimi insanların həyatında, münasibətlərində, fəaliyyətlərində göstərmişdir. Bu mənada “təhsil sosial fenomendir” deyənlər heç də səhv etməmişlər. Əksinə, onlar təhsilin əvəzolunmaz sosial funksiyasını yüksək peşəkarlıqla ümumiləşdirə bilmişlər. “Təhsil cavanlara kamal, qocalara təsəlli, kasıblara var-dövlət, varlılara yaraşıq verir”- fikrini irəli sürən antik dövrün filosofu Diagen də, “Heç kəs dünyaya nə ağa, nə də qul kimi gəlmir”, “adam olmaq üçün insan hökmən təhsil almalıdır”,-deyə iddia edən elmi pedaqogikanın banisi Y.A.Komenski də əslində təhsilin cəmiyyətin bütün təbəqələri üçün vacib olmasını böyük uzaqgörənliklə vurğulamışlar. Ona görə də bütün zamanlarda cəmiyyətin inkişaf amilləri içərisində təhsil önəmli xarakteri ilə daha qabarıq şəkildə ifadə olunmuşdur. Ulu öndər Heydər Əliyev “təhsil millətin gələcəyidir” deyəndə də məhz təhsilin cəmiyyət üçün misilsiz rolunu nəzərə almış, onu bütün fəaliyyətlərin fövqünə qaldırmışdır. Dünyanın hər tərəfində aparılan sosial, iqtisadi, mədəni dəyişikliklər bilavasitə təhsillə əlaqəli olmuş, başqa sözlə, təhsil bütün yeniliklərin əsasında dayanmış, onların formalaşdırılması və inkişafında təkanverici rol oynamışdır. Yeni qurulan müstəqillik yolunda ilk addımlarını atan Azərbaycan da özünün inkişaf modelində təhsilə xüsusi yer ayırmış, dünya təcrübəsində olduğu kimi, onu bütün fəaliyyətlərin əsasına gətirmişdir. Ona görə də müstəqil Azərbaycanın Konstitusiyasında (1995) təhsilə dövlət səviyyəsində yanaşılmış, təhsil sahəsində dövlət siyasətinin İbtidai təhsilin məzmununun nəzəri-pedaqoji problemləri 7 prinsipləri müəyyənləşdirilmişdir. Ən vacibi o idi ki, ölkə səviyyəsində qəbul edilmiş təhsil siyasətinin prioritet problemləri qlobal dünya üçün xarakterik olan təhsil problemləri ilə uyğunluq təşkil edirdi. Hər bir vətəndaşın təhsil almaq hüququnun olması, pulsuz ümumi orta-icbari təhsilin həyata keçirilməsi, istedadlılarla işin aparılması, təhsil standartlarının müəyyən edilməsi və s. bu baxımdan qeyd olunmalıdır. Bir mühüm cəhət də nəzərə alınmalıdır ki, konstitusiyada qeyd olunan maddələr həm də özünün islahatyönümlü xarakteri ilə fərqlənirdi. Müstəqil Azərbaycanın ictimai, iqtisadi bazası əsasında yeni təhsil sisteminin qurulmasını diqtə edirdi. Artıq 1998-ci ildən hazırlanmasına başlanan, 1999-cu ildə ölkə səviyyəsində qəbul edilən “Azərbaycan Respublikasının təhsil sahəsində İslahat Proqramı” da məhz həmin siyasətin nəticəsi kimi meydana çıxdı. İslahat Proqramında göstərildiyi kimi, təhsil siste- mində struktur, məzmun islahatı ilə bağlı əhatə edilən məsələlərdən biri “demokratikləşdirmə, humanistləşdirmə, inteqrasiya, differen- siallaşdırma, fərdiləşdirmə, humanitarlaşdırma prinsiplərinə əsas- lanaraq təhsil alanın şəxsiyyət kimi formalaşdırılmasını, onun təlim- tərbiyə prosesinin əsas subyektinə çevrilməsini başlıca vəzifə hesab edən, milli zəminə, bəşəri dəyərlərə əsaslanan, bütün qurumların fəaliyyətini təhsil alanın mənafeyinə xidmət etmək məqsədi ətrafında birləşdirən yeni təhsil sisteminin yaradılması” (16, s.111- 188) olmuşdur. Azərbaycan Respublikasının təhsil naziri Misir Mərdanov bu məsələlərdən danışarkən təhsilin məzmununa xüsusi diqqət yetirmişdir: “Məzmun islahatının, ən vacib cəhəti ondan ibarətdir ki, burada “hafizə məktəbi” modelindən imtina edilir, biliklərin mexaniki şəkildə əzbərlənməsi deyil, şagirdlərdə məntiqi təfəkkürə əsaslanan inkişafetdirici və tətbiqetmə bacarıqlarının formalaşdırılması əsas götürülür” (99, s.12). Yeni təhsil sisteminin yaradılması, onun məzmununda koqnitiv fəaliyyət üçün imkanların formalaşdırılması barədə irəli sürülən müddəalar, ilk növbədə, ümumi təhsilə, o cümlədən də Yüklə 2,93 Kb. Dostları ilə paylaş:
|