İbtidai təhsilin məzmununun nəzəri-pedaqoji problemləri
Yüklə 2,93 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Gülarə Balayeva
- 6. İdarəetmə funksiyası
- İbtidai təhsilin məzmununun nəzəri-pedaqoji problemləri
- 7. Təhsilin keyfiyyətinin yüksəldilməsi funksiyası
- Gülarə Balayeva 112 8. Zəruri minimumun müəyyənləşdirilməsi funksiyası
Gülarə Balayeva 110 Belə yanaşma tərzi ibtidai siniflərdə şagirdi gücünə müvafiq olmayan summativ (yekun) tədris yükündən azad edir, öz maraq və meyillərini reallaşdırmaqda ona kömək göstərir. Əsası olmayan emosional və psixi gərginlik aradan qalxır. Hər kəsin maksimum gücü çatan səviyyədə oxumaq imkanı yaranır, təlimin müsbət motivləri formalaşır. 6. İdarəetmə funksiyası İbtidai təhsilin idarəetmə funksiyasının, ilk növbədə, onun nəticələr formasında ümumiləşdirilərək keyfiyyəti ifadə etməsindədir. Hər bir standartın keyfiyyəti ifadə edə bilən göstərici olması və onun əsasında qiymətləndirmənin keçirilməsi məzmunda idarəetmə funksiyasının mövcudluğuna dəlalət edir. İbtidai təhsilin məzmununun bu funksiyaya malik olması müasir dövrün tələbi kimi meydana çıxır. Təhsil sahəsində keyfiyyət dedikdə nə başa düşülür? “Təhsil sahəsində keyfiyyət dedikdə, təhsilin nəticələrinə uyğun əvvəlcədən müəyyən edilmiş normativlərə (standartlara) müvafiq öyrənənlərin səviyyəsi, ümumi halda isə təhsil sisteminin durumu başa düşülür” (91, s.212). İbtidai təhsil üzrə belə səviyyənin öyrənilməsi onun keyfiyyətindən xəbər verir. İdarəetmə nəzəriyyəsində belə bir müd- dəa vardır ki, “təhsilin keyfiyyəti anlayışını xarakterizə edən faktor- ların düzgün müəyyənləşdirilməsi obyektiv keyfiyyətin idarə olun- masına imkan verir” (91, s.215). Bu, demokratik təhsil sisteminin mühüm əlaməti kimi meydana çıxır. Hazırda ənənəvi qaydada inzibati idarəetmə üsulu tədris ma- teriallarının öyrədilməsinə diqqət yetirilməsini, onların mənimsədil- məsini nəzarətdə saxlamaqla mövcuddur. Bu qaydaların aradan qal- dırılmasında yeni məzmunun yaradılması xüsusi əhəmiyyət daşıyır. Yeni kurikulumların yaradılması, təhsil standartlarının tədricən hazırlanması artıq həmin sahədə işlərin olduğunu göstərir. Tədqiqat göstərir ki, mövcud vəziyyətdə ibtidai təhsilin məzmunun idarəetmə funkasiyasının formalaşması bilavasitə onun yeni standartlar əsasında qurulması ilə şərtlənəcəkdir. İbtidai təhsilin məzmununun nəzəri-pedaqoji problemləri 111 Keyfiyyət göstəricilərini ifadə edən standartlardan ibarət məzmunun hazırlanması ibtidai siniflərdə real vəziyyət haqqında etibarlı informasiyaların əldə edilməsi, müəllimdən tutmuş (optimal metodikanın seçilməsi, vaxtında korreksiyanın aparılması, differensiya və təlimin fərdiləşdirilməsi və s.) təhsil rəhbərlərinə qədər (tədrisin keyfiyyətinin yaxşılaşdırılması üzrə bölgə və milli səviyyəli tədbirlər, proqram və dərsliklərdə dəyişikliklərin edilməsi, pedaqoji kadrların ixtisasının artırılması, proqramlarının tək- milləşdirilməsi və s.) bütün səviyyələrdə əsaslandırılmış idarəetmə qərarlarının qəbul edilməsinə şərait yaradır. Monitorinqlərin keçiril- məsini, minimum nöqsanların aradan qaldırılmasını tənzimləyir. 7. Təhsilin keyfiyyətinin yüksəldilməsi funksiyası Müasir pedaqoji yanaşmalara görə, təhsilin idarə olunması öz məzmununda qiymətləndirmə fəaliyyətini də əhatə edir. Bu, bilavasitə idarəetmənin demokratik prinsip əsasında qurulmasından irəli gəlir. Belə ki, demokratik prinsip inzibatçılığı inkar edir. Bu zaman idarəetmənin inkişafa xidmət edən və onu stimullaşdıran keyfiyyətin yüksəldilməsi funksiyası ön plana keçir. Təhsilin keyfiyyətinin yüksəldilməsində stimullaşdırma hesa- batlılıq, şəffaflıq əsas tələblər kimi diqqət mərkəzində saxlanılır. İdarəetmə prosesində monitorinq və qiymətləndirmə vasitələrindən istifadə olunmaqla keyfiyyətin yüksəldilməsi istiqamətində strateji fəaliyyətlər təşkil olunur. Burada müəllimin, şagirdin, valideynin, eləcə də məktəb rəhbərlərinin üzərinə düşən vəzifələrin düzgün və lazım olan səviyyədə icra olunması əhəmiyyətli şərt kimi nəzərə alı- nır. Onlar arasında məsuliyyətin uyğun tələblərə əsasən bölüşdü- rülərək yerinə yetirilməsi keyfiyyətin yüksəldilməsində əhəmiyyətli rol oynayır. Təhsil standartlarının tətbiqi hər bir şagirdin əvvəlcədən qazanmış olduqları baza biliklərinin, ümumi bacarıqlarının səviy- yəsi ilə, xüsusi normativlərlə tanış olmağa şərait yaradır. Eyni zamanda gözlənilən nəticə ilə bağlı real nəticələr arasında müqayisələr aparmağa və keyfiyyətin inkişafı ilə bağlı konkret faktlar əsasında mülahizələr söyləməyə imkan verir. Gülarə Balayeva 112 8. Zəruri minimumun müəyyənləşdirilməsi funksiyası Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyasının “Təhsil hüququ” maddəsində qeyd olunur ki, “Dövlət minimum təhsil standartlarını müəyyən edir” (13, s.15). Bu müddəa təhsilin bütün pillələrinə, səviyyələrinə şamil edilir. “Təhsil haqqında” Azərbaycan Respublikasının qanununda da təhsil sahəsində dövlət standartlarına xüsusi yer ayrılır, onun mahiyyəti, funksiyaları qeyd olunur. Eyni zamanda bildirilir ki, “Təhsil müəssisənin fəaliyyətinin, təhsilin səviyyəsinin və təhsil alanların nailiyyətlərinin qiymətləndirilməsində, akkreditasiyasında və attestasiyada müvafiq dövlət təhsil standartları əsas götürülür” (119, s.14). Ümumi təhsilin o cümlədən ibtidai təhsilin məzmunu hazır- lanarkən ölkəmizdə təhsil standartlarının müəyyən olunması sahəsində dövlət siyasəti fəaliyyətlərin başlıca hüquqi əsasını təşkil edir. Təhsilin məzmununun standartlar formasında hazırlanması onun zəruri minimumunu müəyyənləşdirmək funksiyasından irəli gəlir. Çünki ibtidai təhsilin məzmununu təşkil edən məzmun standartları şagirdlərin hazırlığına qoyulmuş minimum həddi ifadə edir. Bu hər bir ibtidai təhsil alan üçün vacib olan səviyyədir. Təhsil standartları məzmunun zəruri minimumu olduğundan bütün irəliləyişlər, nailiyyətlər onun əsasında müəyyənləşdirilir. Bütün bunları ümumiləşdirməklə aşağıdakı nəticələrə gəlmək mümkündür. 1.İbtidai təhsilin məzmununun funksiyaları onun ümumi fəl- səfəsinə aid olan məsələlərdən biri kimi tədqiqatçıların diqqət yetir- diyi məsələlərdən biri olsa da, onun aydınlaşdırılması istiqamətində kifayət qədər iş görülməmişdir. 2. Araşdırmalar onu göstərir ki, ibtidai təhsilin məzmununun funksiyalarının düzgün müəyyənləşdirilməsi təlim-tərbiyə prosesi- nin idarə olunmasında əhəmiyyətli rol oynayır, məktəbin işinin planlaşdırılmasından başlayaraq onun yerinə yetirilməsinə qədərki bütün mərhələlərdə məzmun özünün daxili potensialı, imkanları ilə iştirak edir. Təhsilin məzmununun reallaşdırılmasının mərhələləri, Yüklə 2,93 Kb. Dostları ilə paylaş:
|