İdris Hacızadı
Yüklə 3,03 Mb. Pdf görüntüsü
|
www.kitabxana.net – Milli Virtual-Elektron Kitabxana 2017
İdris Hacızadə ―Dünyamızın bəzəyidir insanlar‖
verilir, onları yüksək vəzifələrə irəli çəkirdilər. Məhz belə bir zamanda Xəlil Rza kimi qeyrətli oğullarımız Azərbaycan dilinin saflığı, onun yad ünsürlərdən qorunması sahəsində bütün vasitələrdən istifadə edirdilər. Yaxşı yadımdadır, o vaxtkı ADU-nun filologiya fakültəsində təhsil alan gənc Xəlil yaşıdlarından öz ötkəmliyi, prinsipiallığı ilə seçilirdi. O, həmkarları arasında belə bir qərar çıxarmış və onun icrasına nail olmuşdur. Söhbət zamanı bir kimsə danışıgında işlətdiyi hər bir rus sözünə görə 20 qəpik (o vaxtın pulu ilə) "cərimə" ödəməli idi. Bu, artıq bir növ qərarlaşdırılıb qanun şəklini aldığından söhbət zamanı rus sözləri işlədən hər bir kəs özü könüllü olaraq cəriməsini ödəyirdi. Yığılan pullar isə tələbə-gənclərin çay puluna xərclənirdi. Həmin dövrü xatırlayanlar bu gün Azərbaycan dilinin saflığı uğrunda yorulmaz mübariz Xəlil Rza Ulutürkün ruhuna dualar oxuyur və onu hörmətlə yad edirlər. Hələ sovetlər dövründə Azərbaycanda rus məktəblərinin şəbəkəsinin genişlənməsindən bərk narahat olan, dilimizin inkişafına mane olanlara qarşı ciddi mübarizə aparan xalq şairi Bəxtiyar Vahabzadə dəfələrlə "KGB"-nin qınağına tuş gəlsə də, əqidəsindən dönməmişdir. Elə bu gün də el ağsaqqalı, dilimizin öncül qoruyucusu gənclərimizi Azərbaycan dilinin saflığı uğrunda mübarizəyə səsləyir. Görkəmli ədibimiz etiraf
www.kitabxana.net – Milli Virtual-Elektron Kitabxana 2017
İdris Hacızadə ―Dünyamızın bəzəyidir insanlar‖
edib təsdiqləyir ki, ana öz körpəsinə beşikdə məhz doğma ana dilində layla çalmalı, uşaq ana laylasının sədaları altında yuxuya getməlidir. Məhz bu ruhda böyüyən uşaq ananın, bu adla qoşa çəkilən ana dilinin şirinliyini yadda saxlayar, heç vaxt onları - ananı və ana dilini unutmaz. Azərbaycan dilini və onun zəngin çalarlarını vaxtilə görkəmli rus ədibləri yüksək qiymətləndirmişlər. Vaxtilə Qafqazda sürgün ömrü yaşamış Puşkin və Lermontov Azərbaycanı, bu müdrik xalqı, onun zəngin adət və ənənələrini sevmiş, öz əsərlərində yeri gəldikcə Azərbaycan sözlərindən məharətlə istifadə etmişlər. Onlar etiraf etmişlər ki, Qərbdə ünsiyyət vasitəsi kimi fransız dili nə qədər önəmlidirsə, Şərqdə də Azərbaycan dili o qədər böyük əhəmiyyət kəsb edir. Görkəmli rus yazıcısı Lev Tolstoy da Azərbaycan dilinə böyük maraq göstərmiş, həmyerlimiz, görkəmli şərqşünas alim, Peterburq Universitetinin Sərq dilləri kafedrasının uzun illər müdiri işləmiş Mirzə Kazım bəy böyük rus ədibinə Azərbaycan dillni öyrətmişdir. XX əsrdə ikinci dəfə müstəqillik qazanaraq üçrəngli bayrağı ilə dünya xalqları arasında varlığını təsdiqləmiş Azərbaycan dövləti dilimizin saflıği və onun qorunması haqqında bir neçə qərar çıxarmışdır. Ulu öndərimiz, ümummilli liderimiz Heydər Əiiyev təmiz Azərbaycan www.kitabxana.net – Milli Virtual-Elektron Kitabxana 2017
İdris Hacızadə ―Dünyamızın bəzəyidir insanlar‖
dilində danışmaqda hamıya şəxsi nümunə göstərmişdir. Bu da sirr deyii ki, ölkənin birinci şəxsi, prezidenti beşiyi başında durduğu xalqın ilkin olaraq dilini, dinini, adət- ənənəsini, keçmişini, tarixini bilməlidir. Ümummilli liderimiz Heydər Əliyev məhz belə bir şəxs idi, belə bir tarixi şəxsiyyət idi. Sovetlər dağıldıqdan, Azərbaycan dili bərqərar olduqdan sonra hələ də bəzi məmurların rus dilində danışmaları ölkə başçısının etirazına səbəb olur və həmin məmurlara Azərbaycan dilində danışmaq üçün prezident xüsusi möhlət verərdi. Bu da təcrübədə öz bəhrəsini göstərərdi. Müxtəlif tədbirlərdə, ziyalılarla, ədəbiyyat və incəsənət xadimləri, dilçi alimlərlə görüşlərdə Heydər Əliyev dilimizin inkişafı, saflığı barədə əhatəsində olduğu adamlara tövsiyələr verir, onları dilimizin yad ünsürlərdən qorunması uğrunda mübarizəyə səsləyirdi. Bəs bü gün Azərbaycan dilinin qorunması və inkişafı sahəsində vəziyyət necədir? Bəri başdan etiraf edək ki, vəziyyət heç də ürəkaçan deyil. Faktlara müraciət edək. Birinci növbədə mətbuata nəzər salaq. Bugünkü mətbuat bolluğunda, media bazarında dilimiz nəinki qorunmur, əksinə, bərbad hala salınır. Belə ki hər bir mətbu orqan öz yabançı dəst-xətti ilə fəaliyyət göstərir. Dil, üslub xətaları, orfoqrafiya, ahəng qanunu, uzlaşma, söz birləşmələri əsla gözlənilmir. Elə əcaib-qəraib yersiz ifadələr, sözlər www.kitabxana.net – Milli Virtual-Elektron Kitabxana 2017
İdris Hacızadə ―Dünyamızın bəzəyidir insanlar‖
işlədilir, əcnəbi sözlər xırdalanır ki, adamı təəccüb bürüyür. Bəzi qəzetlər isə öz savadlı olduğunu nümayiş etdirmək üçün əllaməçilik edir. Bir materialı oxuyub başa çatdıqdan sonra yazı müəllifinin məqsədi sənə agah olmur.
Bəzən elə təkrar sözlər işlədilir ki, qəzetçinin "məharətinə heyran" kəsilirsən. Cümlənin əvvəlində böyük hərflə "Və" bağlayıcısı ilə başlanan fikir səni dərin fikrə daldırır. Belə əllaməçiliyə özünü sırf radikal hesab edən müxalifətçi qəzetlərdə sıx-sıx rast gəlmək olar. Əlbəttə, bu yerdə Azərbaycan dilinin qorunması məsələsindən danışmağa dəyməz. Eyni vəziyyət özəl televiziya kanallarına da xasdır. Həmin kanallardakı aparıcıların əksəriyyətinin Azərbaycan dilinin
qanunlarından xəbəriəri belə yoxdur. Sözlərin düzgün tələffüz edilməməsi, ləhcələrlə danışmaq, ahəng qanunun gözlənilməməsi, cümlənin əvvəlində, ortasında və sonunda yeri gəldi-gəlmədi "Yəni" sözünün işlədilməsi adamın qulağını və gözünü ―mazol‖ edir. Həmin aparıcıların verilişlərini izlədikcə, inanmırsan ki, o xanım aparıcılar (elə bəylər də!) görəsən ali təhsil alıblar, ali məktəblərdə dil dərsi keçiblər, dilçi pedaqoqlar qarşısında dildən imtahan veriblər? Həmin telekanalların rəhbərləri yəqin ki öz əməkdaşlarını ekran qarşısındakı səhvlərini, dilimizin başına açdıqları min bir oyunu aydın görürlər.
Yüklə 3,03 Mb. Dostları ilə paylaş:
|