İLÂHÎ Nİzam ve kâİnat
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
BEDRİ RUHSELMAN 17 Ruh, kâinatın içinde değildir. O hâlde nerededir? İç ve dış mefhumları kâinata mahsus realiteler olduğundan ruh, kâinatın dışındadır da denilemez. Çünkü kâinatın dışı, başka bir kâinatın içi demektir. Yâni kâinatın dışı diye boş bir saha yoktur. Fakat bu sözlere bakıp kâinatları birbiri içine girmiş küreler hâlinde tasavvur etmek de hatâdır. Böyle bir şey de olmaz. Esasen böyle, birbiri içine girerek genişleyen küreler şeklinde kâinatları kabul etmek, gene onlara birer mekân tahsis etmek ve o mekânların hudutlarını çizmek olur ki bu yanlıştır. Bittabî bu sözlerin mânâ- sını ve objektivitesini tasavvur etmek insan idraki ile mümkün değildir. Bunu ancak çok düşünmekle bir dereceye kadar sez- mek mümkün olur. Bu sezgiyi verebilmek için bir misal göstere- ceğiz. Ancak, bu misali de aynen almayıp bir sezgi edinilebilecek şekilde onun üzerinde düşünmek lâzım gelir. Beyaz camlı bir projektörü boşluğa aksettiriniz. Projektör zi- yasının beyaz renkli görünüşü muayyen bir madde kâinatı cev- herinin imkânları olsun. İşte bu, bütün hakikatleri ile ve reali- teleri ile başlı başına bir kâinattır. Şimdi bu projektörün beyaz olan camını değiştirerek mavi yapınız. Bu defa mavi renkli bir projektör ziyası hâsıl olacaktır. Bu da mahiyeti ve imkânları ev- velkinden tamamen başka olan diğer bir kâinattır. Burada hatalı bir düşünceye sapmamak için çok büyük bir dikkatle şu nokta- yı belirtmek gerekir ki mavi projektörden bahsedilirken, beyaz projektörün kaybolup mavi projektörün onun yerine geldiği ve- yahut iki projektörün birbiri üzerine eklenerek karışık bir ziya mudilesi meydana getirdikleri veyahut da bu iki projektörden birisinin diğeri hesabına zayıfladığı ve değiştiği gibi, gene hep mekânla kaim olan zaruretleri aslâ düşünmemek lâzım gelir. Bu- rada her iki projektör de birbirine karışmadan, birbiriyle hiçbir şekilde alışverişe girişmeden, kendilerine mahsus bütün kıymet ve vasıflarından hiçbir şey kaybetmeden her biri tek başına -san- ki kendisinden başka projektör ziyası yokmuş gibi- mevcudiyet arz eder. Bu durumun iyice sezgisine varmak gerekir. Böylece, hiçbir mekân tahsis etmeden iki kâinatın mevcudi- yeti sezilebilir. Buradaki projektörler bu mânâda anlaşıldığı za- man birbirinin içinde veya dışında olmadıkları gibi, birbirinin İLÂHÎ NİZAM VE KÂİNAT 18 yerini işgal etmiş durumda da değildir. Şimdi, sembol olarak ele aldığımız projektör camlarını böyle iki renkli değil de üç, beş, yüz ve namütenahi renklerde kabul ederek, hepsinin aynı şekilde tezahür ettiğini düşününüz. O zaman, zaman ve mekân mefhumları dışında, kâinat cevherlerinin birbirine karışmadan, birbiriyle hiçbir münasebeti bahis mevzuu olmadan namütenahi mevcudiyetleri hakkında kuvvetli sezgiler elde etmiş olursunuz. İşte hiçbir mekân ve hudut tanımayan bu namütenahi kâinatlar karşısında ruhun durumu bahis mevzuu olunca ona, insanların tâbi olduğu, kâinatları dahi ihata etmeye kâfi gelmeyecek kadar beşerî idrake bağlı bir yer, bir mekân tâyin etmeye kalkışmak hatanın en büyüğü olur. Şu hâlde bu kâinatların hiçbirisiyle doğ- rudan doğruya münasebeti düşünülmeden, onların cevherlerine en uzaktan bile doğrudan doğruya teması bahis mevzuu edil- meden, bütün kâinatlarla kucaklaşmış gibi onlardan faydalanan ruhlar hakkında, iç ve dış mefhumlarını kaale almaksızın sade- ce; ruhlar; bütün kâinat cevherleri mefhumunun üstündedir, de- mekle yetinmek icap eder. Bundan ileri bir sezgiye varmak dün- yamız için mümkün değildir. * * * Kâinat bir tane değildir. Kâinatlar sonsuzdur. Ve kâinatların sonsuzluğu mutlak erişilmezliğin bir zaruretidir. Bu sonsuz kâi- natların hiçbirisi diğerinin mahiyetini taşımaz. Ve her kâinatın karakteri o kâinatın anası olan esasî cevheri ile taayyün eder. Bi- zim kâinatımızın esasî veya aslî cevheri, mutlak hareketsizlik ve amorf olan madde hâlidir. Aktif ve tekâmül ihtiyacı olan ruh, pasif kâinatlar için bir ga- yedir. Yâni ruhlar, davranışlarının akislerini kâinat cevherleri üzerinde göre göre ihtiyaçlarını giderirler. Şu hâlde kâinatlar, ruhların tekâmül dediğimiz ihtiyaçlarına cevap veren sahalardır. Sembolik olarak bunu şöyle ifade ederiz: Kâinatlar, ruhların tat- bikatlarına yarayan ve o tatbikatların neticelerini tekrar ruhlara aksettiren, kendi cevherlerine has birer vasattır. Aktif olan ruh- lar tekâmülleri için, pasif olan çeşitli kâinat cevherlerinin sonsuz BEDRİ RUHSELMAN 19 imkânlarını -ihtiyaçları nisbetinde- bilvâsıta kullanarak tekâmül ederler. Ne kâinatlar mevcut olmazsa ruhların bilemediğimiz kendilerine mahsus yüksek ihtiyaçları giderilebilir, ne de ruhlar olmazsa kâinatların hikmet-i vücudu ortada kalır. Bunlar birbir- leri ile daima başbaşa yürürler. O kadar ki ikisinin arasında kat’î ve ebedî bir erişilmezliğin mevcudiyetine rağmen, bunlar âdeta birbiri ile sımsıkı kucaklaşmış ve birbirinin içine girmiş gibidir- ler. * * * Burada akıllara şu sual gelir: Mademki ruhlarla kâinatlar ara- sında bu kadar kat’î bir erişilmezlik vardır, nasıl oluyor da bir- birinin içinde imiş gibi ruhlar kâinatların bütün imkânlarından -zerresine varıncaya kadar- istifade edebiliyorlar ve ruhlarla kâi- natlar birbiriyle kucaklaşabiliyorlar? Evvelâ şunu söyleyelim ki birbirinden kat’î bir erişilmezlikle ayrılmış bulunan ruhla kâinat arasındaki münasebetler, katiyen direkt olmayıp endirekt yollardan vukua gelmektedir. Burada büyük bir hakikati dünyaya bildirmenin lüzum ve zarureti var- dır. Bu hakikat şudur: Hem namütenahi bir sıra takip ederek düzenlenmiş çeşitli ve her birinin mahiyeti başka cevherlerden müteşekkil, birbirinden daha şümullü ve sonsuz varyeteleri havi kâinatların üstünde, hem de bu kâinatlarda ebediyen tekâmül- lerine devam edecek olan namütenahi vüs’at ve şümullere sahip ruhların üstünde, her ikisine hâkim yüksek prensipler vardır ki bunlar ruhların ve kâinatların ileriye ve geriye doğru olan bütün durum ve mukadderlerini tâyin, takdir ve tensip ederler. Bunla- rın mahiyetlerini biz ne biliriz, ne de onlar hakkında en küçük bir sezgiye sahip olabiliriz. Zira bu büyük hakikat sonsuz ruhlar âleminin ve ebedî kâinat cevherleri zincirinin üstünde, mutlak bir erişilmezlikle onlardan ayrılmış bulunmaktadır. Aslî prensip dediğimiz bu hakikatin izahına dair bir tek fikir beyan etmekten, bir tek söz söylemekten âciziz. Zira buna imkân verecek hiçbir kudret, hiçbir meleke, hiçbir idrak veya sezgi madde kâinatın- da mevcut değildir ve olamaz. Yalnız erişilmezliğin erişilmezliği Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|