İLÂHÎ Nİzam ve kâİnat
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
İLÂHÎ NİZAM VE KÂİNAT 20 olan bu büyük hakikati, sembolik bir isimle aslî prensip diye ya- dedeceğiz. Kâinatlar içinde, kâinatlar üstünde ve ruhlar arasında bulunan her hakikat aslî prensibin hâkimiyeti ve nizamı altında- dır. Kâinatımızdaki bütün oluşlar, akışlar, her şey ancak onun icaplarıyla tahakkuk edebilir. Bu husustaki bütün ilâhî mefhum- ları insanların idrak derecelerine ve bilhassa sezgi kabiliyetlerine bırakıyoruz. İşte ruhlarla kâinatların, aralarındaki erişilmezliğe rağmen birbiriyle kucaklaşmış durum arz etmeleri aslî prensip dediğimiz bu yüksek prensibin icapları ile gerçekleşmektedir. Aslî prensi- bin kudreti, bir taraftan ruhları içine alırken (bu tâbir sembo- liktir) aynı zamanda kâinatları da içine almaktadır. Ve ruhlarla kâinatlar bu yüksek prensip muvacehesinde, sanki bir aynadan aksettiriliyormuş gibi birbirlerine aksettirilirler. Bittabî buradaki ayna mefhumu da gene bir semboldür. Fakat bu ayna sembo- lünü de aslî prensip yerine koymamalıdır. Burada aslî prensi- bin kâinatlar ve ruhlar münasebetine ait kudretinin en küçük bir cephesinin ayna sembolü ile ifade edilmesi bahis mevzuudur ki bunu da ancak bu kadarla anlatabiliriz. Şimdi, dünya diliyle bu bilgiyi biraz daha açalım. Aslî pren- sipten gelen tesirler ruhların ihtiyaçlarına göre, amorf kâinat cevherini harekete getirirler. Ve orada madde cevherinin sonsuz varyetelerini şekillendirirler. Demek ki cevherî kıyas bakımın- dan ruh, kâinatın içinde değildir, ama kâinat cevherinin içinde kendisinin, süptil bir madde varlığı tarafından temsil ve ifade olunması bakımından da kâinatın içindedir. İşte gelecek mev- zularda tekrar ele alınacağı gibi, maddelerin şekillenme ve hâl- lenmelerinin hangi hedefe mâtuf olduğunun ilk bilgisini burada vermiş bulunuyoruz. * * * Bir maddenin tezahür etmesi, yâni muhitindeki diğer mad- deler arasında varlığını kendisine mahsus hususiyetleriyle gös- termesi; her şeyden evvel, muhitinde bulunan diğer madde hâl ve şekilleri ile muayyen nisbetler ve derecelerde münasebetlere BEDRİ RUHSELMAN 21 girişmesi, daha doğrusu onlarla karşılıklı tesirleşme imkânları içinde bulunması demektir. Şu hâlde bir maddenin alıp verdiği tesirlerin çokluğu ve şümulü ne kadar fazla ise o madde o kadar çok tezahür gösteriyor ve o kadar da yüksek inkişaf mertebele- rinde bulunuyor demektir. Bir maddenin, muhiti ile olan münasebetlerinin elbette niza- mı, tertibi ve yolları vardır. Bu nizam ve tertipler; yüksek pren- siplerin ahengi içinde, madde kombinezonlarına yukarıdan, aşağıdan, sağdan, soldan gelen sayısız tesirlerle yürütülür. Ve bu yürütülüş ruhların, maddeleri kullanarak tekâmüllerini sağ- lamaları gayesini istihdaf eder. Nitekim, bir ruhun herhangi bir madde kombinezonuna ihtiyacı kalmaz ve ona karşı hiçbir davranışta bulunmazsa o madde kombinezonunun -bulunduğu muhit içinde görünen- bütün hareketleri silinir ve o âna mahsus bütün kıymetleri ortadan kalkar ki bunu da insanoğlu dili ile o madde kombinezonunun bir nevi ölümü veya dağılışı olarak va- sıflandırırız. * * * Şimdi, bir maddeye böyle mütemadiyen gelen ve onun reak- siyonlarına sebep olan çeşitli tesirlerin hangi mekanizmalar ile fonksiyonlarını yaptıklarını bildireceğiz ve bu suretle maddenin doğrudan doğruya bünyesini alâkadar eden çok mühim bir re- aliteye, düalite prensibi ve değer farklanması realitesine girmiş bulunacağız. Maddelerin tezahür imkânlarını gerçekleştirebilmeleri, mu- hitlerinde gösterecekleri faaliyetlere bağlıdır. Hâlbuki hareketsiz faaliyet olmaz. Yâni bir maddenin faaliyeti demek, onun hareket göstermesi demektir. Maddelerde hareketin zuhur edebilmesi ise muvazene değişmeleri ile mümkün olur. Binaenaleyh âlemi- mizdeki maddenin bünyesinde hareketin husule gelebilmesi için evvelâ, muvazeneyi temin eden iki zıt unsurun mevcut olması, sonra da bu unsurlardan birisine fazla değer eklenmek suretiyle muvazenenin tekrar teessüs etmek üzere bozulması lâzım ge- lir. İşte maddedeki bu zıt unsurların mevcudiyeti ve o unsurlar İLÂHÎ NİZAM VE KÂİNAT 22 arasındaki değerlerin farklandırılması, düalite prensibi ve değer farklanması realitelerini ifade eder. Maddenin bünyesi ile ilgili olan düalite prensibi ve değer farklanması mekanizmasının mütalaası, maddedeki hareketlerin izahını mümkün kılmaktadır. Âlemimizin amorf ilk cevherinden itibaren dünyamızın ilk maddesine ve ondan da daha ötelere kadar uzanan bütün kâinat cüzülerinde sayısız hareket mudilesi vardır. Bu cüzülerin sonsuz kalite ve kantitedeki tezahürlerini neticelendiren bu hareketler, maddede birbirine tamamen zıt karakterde, aynı zamanda mu- vazene prensibi esasına göre, birbirini destekleyici mahiyette iki ayrı değer grubu teşkil ederler. Madde kombinezonlarının bün- yelerinde muvazene hâlinde bulunan bu zıt değerlerden birisi- nin diğerine nisbetle fazla yük, daha doğrusu fazla tesir alması; aralarındaki muvazenenin bozulmasını intaç eder ve bozulan bu muvazene unsurlarının tekrar muvazene hâline girebilmeleri için birinden diğerine doğru değer akışları başlar ki bu durum çeşitli hareketin zuhuruna sebep olur. Demek ki muvazeneyi bo- zacak kadar zıtlardan birisine veya diğerine fazla değerin ilâve edilmesi onların arasında farklı durumları meydana getirir. Bu hâle değer farklanması veya miktarî değişmeler deriz. * * * Böylece her madde kombinezonu iki zıt değerin hâsılası olan bir üniteden ibarettir. İki zıt değeri ihtiva eden bu madde ünite- sinin veya madde kombinezonunun zıtlarından yalnız bir tekini ele alırsak onun da gene iki zıt değerden müteşekkil olduğunu görürüz. Bu hâl tâ aslî maddeye kadar böylece devam eder, gider. Bu sebepten bu madde kombinezonlarının her birine birer birim düalite demek lâzım gelir. Bu tâbir iki unsuru ifade eden bir vâ- hit, bir birim mânâsını taşır. Çok kaba olmakla beraber, bu birim düalite hakkında basit bir fikir verebilmek için uzun bir mıknatıs lâmını misal olarak gösteriyoruz. Bu lâm, tam ortasından itiba- ren bir yarısı (+), diğer yarısı (-) işaretli birbirine zıt karakterde iki türlü mıknatısiyet tezahürü gösteren bir ünitedir, bir birim- Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|