İlham Əliyevin “Dünya ədəbiyyatının görkəmli nümayəndələrinin
Yüklə 5,98 Mb. Pdf görüntüsü
|
DÜNYA ƏDƏBİYYATI KLASSİKLƏRİ
qrafinyadan ayrılmadı, onları təqib etdi... Hər üçü böyük qonaq salonunun ortasında toplaşdı. Tələbə nifrət bəslədiyi Maksimə maneə olduğunu gözəlcəsinə başa düşürdü. Bununla belə, qrafinyanın məmnun qalmamasına səbəb olmaqdan qorxmayaraq, bu şıq gəncə mane olmağa qərar verdi. Ejen bu gənci madam de Boseanın balında gördüyünü xatırlayaraq, bir an içində, Maksimin qrafinya de Restonun yanında nə rol oynadığını dərhal duymuşdu. O, böyük axmaqlıqlara, yaxud böyük müvəffəqiyyətlərə səbəb olan bir gənclik cəsarəti ilə özünə dedi ki: bax bu, mənim rəqibimdir, mən onun üzərində qələbə çalmaq istəyirəm! Düşüncəsiz gənc! O, qraf Maksim de Trayın, təhqir edildiyi zaman, birinci atəş açdığını və düşmənini öldürdüyünü bilmirdi. Ejen təcrübəli ovçu olsa da, hələ tirdəki iyirmi iki hədəfdən iyirmisini vurmaq iqtidarında deyildi. Gənc qraf buxarının yanındakı dərin kresloda əyləşərək, elə bir hiddət və təəssüflə maşanı götürüb kömürü qarışdırmağa başladı ki, Anastazinin gözəl üzünü dərhal duman bürüdü. Gənc qadın üzünü Ejenə çevirib, təəccüb dolu soyuq nəzərlə ona baxdı. Bu baxış tamamilə aydın şəkildə yalnız bunu ifadə edirdi: “Bəs siz nə üçün çıxıb getmirsiniz?” Bu baxışın mənası o qədər aydın idi ki, yaxşı tərbiyə görmüş adamlar dərhal vidalaşmaq üçün söylənilə biləcək ifadələri düşünməyə vadar olardı. Ejen xoş təbəssümlə gülümsəyərək, cavab verdi: -
Onun sözləri yarımçıq qaldı. Qapı açıldı. Birdən-birə içəri til- bürini sürən şlyapasız cənab daxil oldu. O, qrafinyaya salam belə vermədən, qəmli nəzərlə tələbəyə baxdı və əlini Maksimə uzadaraq, Rastinyakı heyrətləndirən bir qardaşlıq ədası ilə “Hər vaxtınız xeyir!” dedi. Əyalət gəncləri üçlük həyatının bütün gözəlliklərindən bixə- bərdirlər. Qrafinya ərini Ejenə təqdim edərək: -
Müsyö de Resto, - dedi. Ejen ehtiramlı bir təzimlə ona cavab verdi. Qrafinya, Ejeni qraf de Restoya təqdimlə, sözünə davam edərək: -
Müsyö de Rastinyak, - dedi. - O, Marsiyyaklar vasitəsilə vikon- tessa de Boseanın qohumlarından sayılır. Mən onunla son balda görüşmək şərəfinə nail oldum. 68
downloaded from KitabYurdu.org Qrafinya bu sözləri yalnız seçmə adamları qəbul etdiyini sübut etmək istəyən ev sahibinə məxsus bir vüqarla, demək olar ki, təm- təraqla söyləmişdi. “Marsiyyaklar vasitəsilə vikontessa Boseanın qohumu” sözləri sehrkar təsir göstərdi: qraf rəsmi, soyuq ədasını tərk edərək, Ejeni salamladı və: -
Sizinlə tanış olmağıma çox şadam, - dedi. Qraf Maksim de Tray belə təşvişli bir nəzərlə Rastinyaka baxdı və dərhal həyasız görünüşü dəyişdi. Amiranə bir şəxsin adının çəkil- məsi sayəsində sehrbaz əlinin təması ilə cənublu gəncin beynindəki otuz qutunun hamısı birdən-birə açılaraq, hazırlanmış mahiranə söz- ləri yenə Ejenə qaytardı. Onun üçün hələ məchul olan yüksək Paris cəmiyyətinin havasını, sanki, birdən-birə günəş işıqlandırdı. “Vokenin evi”, Qorio ata onun fikirlərindən çəkilərək, uzaqlarda gözdən itdi. Qraf de Resto: -
dedi. Ejen:
-
Bəli, - deyə cavab verdi. - Mənim babamın qardaşı şevalye de Rastinyak, de Marsiyyak nəslinin son nümayəndəsi ilə evlənmişdi. Onun ancaq bir qızı olmuşdu ki, o da madam de Boseanın ana tərəfindən babası sayılan marşal de Kleramboya ərə getmişdi. Biz bu nəslin kiçik xəttindən, yoxsul xəttindənik, çünki babamın qardaşı olan vitse-admiral kral qulluğunda hər şeyini itirmiş oldu. İnqilabi hökumət Şərqi Hindistan kompaniyasını* ləğv etdiyi zaman, bizim bu kompaniyadan alacağımız borcları tanımaq istəməmişdi. -
Babanızın qardaşı 1789-cu ilə qədər “İntiqamçı” gəmisində komandanlıq etmirdi ki? -
-
Elə isə o, mənim babamı tanıyarmış: babam “Varvik” gəmi- sinə komandanlıq edərdi. Maksim qrafinya de Restonun üzünə baxdı və xəfifcə çiyinlərini çəkərək, sanki, bu sözləri söyləmək istədi: “O, bu cənabla donan- madan söhbət açarsa, bizim üçün hər şey məhv olar”. Anastazi onun baxışındakı mənanı sezdi. Öz qüvvəsini bilən bir qadın hökmü ilə gülümsəyərək söylədi: -
sizi “İntiqamçı” və “Varvik” gəmilərində sərbəst üzə bilmək üçün buraxıb getməyə məcburuq. 69 downloaded from KitabYurdu.org DÜNYA ƏDƏBİYYATI KLASSİKLƏRİ
Qrafinya ayağa qalxdı, irişərək Maksimə hiyləgər bir işarə elədi, ikisi də durub buduara doğru getdi. Fransız dilində münasib qarşılığı olmayan gözəl bir alman ifadəsi ilə söyləsək, bu bir cüt mor- qanatik adam qapıya çatar-çatmaz, qraf, Ejenlə söhbətini kəsərək, qeyri- məmnun halda: -
özünüz bilirsiniz ki... Qrafinya onun sözünü yarımçıq qoyaraq: -
dəqiqəlik işim var: Maksimə bir tapşırıq vermək niyyətindəyəm. Qrafinya, doğrudan da, tez qayıtdı. Arzu etdikləri kimi yaşamaq üçün ərlərinin xasiyyətləri ilə hesablaşmağa məcbur olan bütün qadın- lar, ərlərinin qiymətli etimadını itirmədən hansı hüduda qədər getmək mümkün olduğunu yaxşıca bilirlər və ona görə də heç zaman həyatın cüzi məsələləri üstündə ərləri ilə toqquşmaq istəmirlər. Qrafinya da qraf de Restonun səsini dəyişməsindən buduarda çox qalmağın təhlükəsiz olmadığını başa düşmüşdü. Bu maneələrin yaranmasına müqəssir Ejen idi. istər görünüşü və istərsə hərəkətləri acıqlı oldu- ğunu göstərən qrafinya, Maksimə tələbəni işarə etdi, qraf de Tray isə qrafa, onun arvadına və Rastinyaka üz tutaraq kinayə ilə dedi: -
Siz ciddi işlərlə məşğulsunuz, mən sizə mane olmaq istəmi- rəm, əlvida. O, bu sözləri deyib tələsik çıxdı. Qraf onun arxasınca bağırdı: -
Qrafinya isə əlavə etdi: -
Nahar yeməyə gələrsiniz. Qrafinya Ejenlə qrafı ikinci dəfə tərk edərək, Maksimin arxasınca birinci qonaq otağına keçdi. O, bu otaqda xeyli qaldı; o, de Restonun Ejeni başından rədd edə biləcəyi ümidində idi. Rastinyak qrafinya ilə Maksimin gah qəhqəhə çəkib güldüyünü, gah danışdığını, gah da susduğunu eşidirdi. Lakin hiyləgər tələbə qraf de Resto ilə şirin söhbət açaraq, ona mədhlər söyləyir və qrafinyanı yenə görmək və onun Qorio ata ilə münasibətini aydınlaşdırmaq məqsədi ilə qrafla mübahisəyə girişirdi. Açıqdan-açığa Maksimə vurulmuş olan bu qadın, ərinin başını tovlayan və qoca vermişel fabrikantı ilə gizli əlaqə saxlayan bu arvad, Rastinyakın nəzərində 70
downloaded from KitabYurdu.org Yüklə 5,98 Mb. Dostları ilə paylaş:
|