İlham Əliyevin “Dünya ədəbiyyatının görkəmli nümayəndələrinin
Yüklə 5,98 Mb. Pdf görüntüsü
|
DÜNYA ƏDƏBİYYATI KLASSİKLƏRİ
belə, gedərkən düşünürdü ki: “Nə eybi var, hər şeyə dözməyə, sürünməyə məcbursan. Ən yaxşı qadın bir an içində dostluq pey- manlarını pozmağa və səni köhnə ayaqqabı kimi tullamağa qabilsə, başqa qadınlardan nə gözləyə bilərsən? Demək, hər kəs özü üçün çalışır. Doğrudur, mənim ona ehtiyacım olduğu üçün o, müqəssir deyil, bir də onun evi hər kəsin girməyə haqqı olan bir dükan da deyil. Votren demişkən, top mərmisi olmaq lazımdır”. Bununla belə, madam Boseanın evində nahar etmək səadəti Rastinyakın acı düşüncələrini dağıtdı. Bu surətlə, bir qəzavü- qədərin əmri ilə, sanki, sözləşmiş kimi, həyatının ən kiçik hadisələri onu bir yola sürükləyirdi. Voke pansionunda yaşayan qorxunc sfinksin müşahidələrinə görə, bu, elə bir yol idi ki, burada, döyüş meydanında olduğu kimi, ölmək istəmirsənsə, öldürməyə, aldanmaq istəmirsənsə, aldatmağa məcbursan. Burada vicdanı qapı ağzında qoymağa, qəlbinə maska taxmağa, insanlarla amansız bir oyun oynamağa və nəhayət, Lakedemonda* olduğu kimi, zəfər çələngini qazanmaq üçün, başqalarının gözünə görünmədən, müvəffəqiyyət axtarmağa məcbursan. Ejen ikinci dəvə vikontessanın yanına gəldiyi zaman artıq o, həmişəki kimi mehriban və mərhəmətli görünürdü. Hər ikisi yemək otağına getdi. Vikont de Bosean burada arvadını gözləyirdi. Bütün servizlərdən cah-calal yağırdı. Məlum olduğu kimi, Restavrasiya dövründə* zinət ifrat dərəcəyə çatmışdı. Vikont kimi bir çox gözüdoymuş adamlar üçün yaxşı xörəkdən başqa nəşə mövcud deyildi. Xörəkpərəstlik məsələsində vikont kral XVIII Lüdovik və hersoq Eksar* məktəbinə mənsub idi. Onun süfrəsində iki calal vardı: biri tam üçün, o biri isə gözlər üçün. Ras- tinyakın heyran gözləri qarşısında belə mənzərə birinci dəfə açılırdı: o, ictimai vəziyyətin cah-calalı irsən keçən bir evdə ilk dəfə nahar edirdi, imperiya dövründə bal qurtardıqdan sonra şam təşkil etmək adət olmuşdu, çünki istər xaricdə, istərsə də doğma yurdda aparılan müharibələr üçün hərbi adamlar qüvvət toplamalı idilər. Dəb artıq baldan sonrakı şam yeməklərini ləğv etmişdi. Bu nahara qədər Ejen yalnız ballarda olmuşdu. Sonralar Ejen hər zaman özünəarxayın bir gənc şöhrəti qazanmışdı, halbuki bu arxayınlığı o artıq indidən özündə yaratmağa başlayırdı. Buna görə də Ejen özünü itirmədi. Lakin coşqun xəyallı gənc, calalla 126 downloaded from KitabYurdu.org düzülmüş süfrədə qəşəng gümüş qablar, zərif şeylər gördüyü, ilk dəfə lakeylərin səssiz hərəkətinə məftun olduğu bir zamanda, hələ səhər məhrumiyyətlə dolu həyat seçmək fikrində olsa belə, bu həyatı gözəl həyatdan üstün tutacağını təsəvvür etmək, əlbəttə, çətin məsələdir. Ejenin xəyalı onu bir anlıq geriyə, ailə pansionu- na apardı, - o, elə dəhşətə gəldi ki, artıq yanvar ayında pansionu atmaq, yaxşı bir evdə yerləşmək, hər halda, Votrendən və onun ağır təzyiqindən qurtarmaq üçün and içdi. Parisdə nə qədər gizli və ağlasığmaz səfalət olduğunu təsəvvür edə bilsəniz, istər-istəməz özünüzə belə bir sual verəcəksiniz: dövlət hansı xatalı bir fikrə görə Parisdə məktəblər açır, gəncləri buraya toplayır, nə üçün buradakı qəşəng xanımlar hörmət qazana bilirlər, nə üçün sərrafların taxta qablarındakı qızıl bir sehrlə buradan yox olmur? Lakin gənclərin cinayətlərinin, hətta qəbahətlərinin nə qədər az olduğunu gördükdə, istər-istəməz, özləri ilə mübarizə aparan və adətən, bu mübarizədən qalib çıxan səbirli Tantallara* dərin hörmət bəsləməyə məcbur olursan; misal üçün, bu yoxsul tələbəni də götürə bilərik. Onun Parisdə apardığı mübarizəsini olduğu kimi təsvir etsək, müasir mədəniyyətimizin ən faciəli epizodlarından biri yaranmış olar. Madam de Bosean hey Ejenin üzünə baxır və onu danışmağa sövq edirdisə də, Ejen vikontun hüzurunda danışmaq istəmirdi. Vikontessa ərindən soruşdu: -
Vikont, Rastinyakı təəccübləndirən istehzalı nəzakətlə: -
Sizə itaətin məni nə qədər məmnun etdiyinə, əlbəttə, şübhə etməyə bilərsiniz, - dedi. - Lakin mən “Varyete” teatrında bəzi adamlarla görüşməliyəm. Madam de Bosean: “Öz məşuqəsi ilə görüşmək istəyir”, - deyə düşündü. Vikont soruşdu: -
Vikontessa qeyri-məmnun halda: -
Xeyr, - deyə cavab verdi. -
Onda mütləq sizə bir kavaler lazımsa, özünüzlə cənab Rastin- yakı apara bilərsiniz. Vikontessa gülümsəyərək Rastinyaka baxdı. 127
downloaded from KitabYurdu.org DÜNYA ƏDƏBİYYATI KLASSİKLƏRİ
- Bu, sizə çox ziyan verə bilər, - dedi. Rastinyak başını əydi və: -
Şatobrian* deyir ki: “Fransızlar təhlükə sevər, çünki onlar təhlükə ilə şöhrət qazanarlar”. Bir neçə dəqiqə sonra ikiadamlıq karet madam de Boseanla onu çaparaq italyan operasına aparırdı. Ejen səhnənin qarşısındakı lojaya daxil olduğu zaman, bütün lornetlər yalnız olduqca gözəl geyinmiş vikontessanı deyil, eyni zamanda onu da hədəfə aldı. Opera Rastinyaka əfsanəvi tamaşa kimi göründü. O, heyrət və məftunluq içində idi. Madam de Bosean Ejenə xatırladaraq: -
Siz mənimlə danışmaq istəyirdiniz, - dedi. - Baxın, madam de Nusingen odur, bizdən üç loja aralı əyləşmişdir. Bizim o biri tərəfimizdə əyləşən isə onun bacısı ilə cənab de Traydır. Vikontessa bu sözlərlə madmazel Roşfidin əyləşdiyi lojaya baxdı, üzü birdən-birə nurlandı: d’Ajuda orada deyildi. Ejen madam de Nusingenə baxaraq: -
-
Kirpikləri ağappaqdır. -
Əvəzində nə qədər qəşəng və incə vücudu var! -
Əlləri çox iridir. -
Gözləri gözəldir. -
üzü həddən artıq uzunsov görünür. -
üzunsov sifət cins əlamətidir. -
Bu, onun üçün xoşbəxtlikdir, - deyə vikontessa cavab ver- məklə Ejenin böyük heyrətinə səbəb oldu. - Bir ona diqqət edin, lorneti necə qaldırdığına və endirdiyinə baxın! Onun hər bir hərə- kətində Qorionu duymaq mümkündür. Həqiqətən, madam de Bosean, guya, madam de Nusingenə əhəmiyyət vermədən teatr salonunu lornetlə nəzərdən keçirdiyi halda, onun heç bir hərəkətini nəzərdən qaçırmırdı. Teatrın tamaşaçıları lap seçmə idi. Delfina Nusingen madam de Boseanın yanında əyləşən zərif geyimli kuzenin yalnız ona baxdığını duyduqca fərəhlənirdi. -
bu, açıqdan-açığa ədəbsizlik olar. Bu qədər israrla siz heç bir şey əldə edə bilməzsiniz. 128 downloaded from KitabYurdu.org Yüklə 5,98 Mb. Dostları ilə paylaş:
|