İlham Əliyevin “Dünya ədəbiyyatının görkəmli nümayəndələrinin
Yüklə 5,98 Mb. Pdf görüntüsü
|
onun vəziyyəti yenə də yaxşıdır. Nəyim varsa, mən onunla qardaş kimi bölüşürəm. Bədbəxtlikdən, gücüm çatan şey o qədər də çox deyildir: çörək, süd, yumurta; hər şeyi müharibədə - müharibə meydanında olduğu kimi bölüşürük. Nəyim varsa, səmimi-qəlblə ona verməyə hazıram. Lakin o, bizi əldən salmışdır. -
Omu? -
Bəli, cənab, lap canımızı üzmüşdür... Mən bir işə başladım, halbuki bu iş mənim qüvvəm xaricində idi. O, bunu yaxşı başa düşürdü. Bu, onu daim narahat etdiyindən, ata muğayat olmağa başladı. Mən: “Generalım, bu yaramaz!” dedikdə, o cavab verir: “Mən tənbəl olmaq istəmirəm, mən çoxdan evdovşanının dərisini soymağı öyrənmişəm”. Südxanam üçün Qrados adlı bir nəfərdən borc almaq niyyətində idim. Bunun qəbzlərini hazırladım. Siz onu tanımırsınızmı? -
dur. Yalnız bunu söyləyin görüm nə üçün general sizi incitmişdir? -
Onun bizi incitməsi lap həqiqətdir, necə ki mənim adım, doğrudan da, Lüdovik Vemyedir. Hətta arvadım belə ağlamışdı. O, mənim yazdığım qəbzlər əvəzində kimsənin bizə bir quruş belə verməyəcəyini qonşulardan öyrənir. Qoca heyvərə heç kəsə bir söz söyləmədən, sizin ona verdiyiniz pulları toplayıb bizim qəbzləri ələ keçirmiş və bunun pulunu vermişdir. Belə də iş olar! Mən də, arvadım da yaxşı bilirdik ki, bu yoxsul qocanın tütünü belə yoxdur, o, tütün çəkməyi belə tərgitmişdir. Amma indi hər gün onun çəkmək üçün siqan var. Mən özümü belə satmağa razı olaram, amma onu tütünsüz qoymaram. Yox, mümkün deyil, o, bizi çox incitmişdir. Müxtəsər, mən sizdən yüz ekü borc istəyəcəkdim. Onun dediyinə görə siz yaxşı oğlansınız. Generalın üst-başını düzəltmək və otağını nizama salmaq üçün sizdən borc istəməyə məcburam. O, bizim yaxamızı borcdan qurtarmaq istəyirdi, deyilmi? Həqiqətdə isə iş tərsinə oldu, o, bizi daha da borca saldı. O, bizi incitməməli idi. O, bizə, öz dostlarına əzab verir. Namuslu adamın sözü hər zaman düz olar, necə ki mənim adım, doğrudan da, Lüdovik Vemyedir. Mən özümü girov qoyaram, amma heç bir zaman bu pulları mənim- səmərəm. Dervil südçüyə baxdı və bir neçə addım geriyə çəkilib evə, həyətə, peyin yığınına, pəyəyə, əldovşanlanna, uşaqlara baxdı. 621
downloaded from KitabYurdu.org DÜNYA ƏDƏBİYYATI KLASSİKLƏRİ
Öz-özünə: “Namusuma and olsun, - dedi, - mənə elə gəlir ki, insan xeyirxahlığının xüsusiyyətlərindən biri - mülkiyyətçi olma- maqdır”. -
Sən yüz ekü alacaqsan, hətta daha çox alacaqsan. Lakin məndən deyil, ondan alacaqsan. Polkovnik sənə kömək etdiyi üçün kafi dərəcədə varlı olacaqdır. Mən onu, sənə kömək etmək sevincindən məhrum etmək istəmirəm. -
-
Əlbəttə, əlbəttə. -
Aman, yarəb, mənim arvadım nə qədər razı qalacaqdır! Südçünün tünd-qırmızı siması dərhal yox oldu. Dervil kabrioletinə minərək: -
bildirmədən, onun qüvvəsini yoxlamalı və sonra birdən işi qazan- malıyıq. Onu qorxutmaq lazımdır. O qadındır. Qadınların ən çox qorxduğu nədir? Qadınlar yalnız bir şeydən qorxurlar... O, qrafinyanın vəziyyətini düşünməyə başlayaraq, öz planlarını cızan və düşmən diplomatlarının sirrini öyrənməyə çalışan mahir siyasətçilər kimi fikrə daldı. Əcəba, vəkillər də müəyyən dərəcədə, xüsusi işlərlə məşğul olan dövlət xadimləri deyilmi? Dervilin dər- rakəsini anlamaq üçün burada qısaca olaraq qraf Ferro ilə onun arvadının vəziyyətini təsvir etmək lazımdır. Qraf Ferro, terror vaxtında mühacirətə getmiş Paris parlamenti müşavirinin oğlu idi. Başını xilas etməyə müvəffəq olsa da, bu, ona çox baha başa gəlmiş və var-yoxunu əldən çıxarmışdı. Konsulluq dövründə geriyə qayıtmış və həmişəlik olaraq XVIII Lüdovikin tərəfini saxlamışdı. Ferronun atası inqilabdan qabaq Lüdovikə yaxın bir adam idi. Bu surətlə o, Napoleonun mərhəmətli vədlərindən alicənablıqla imtina etmiş olan Sen-Jermen civarı qrupuna mənsub idi. O zaman yalnız Ferro deyə çağırılan gənc qraf istedadlı bir adam şöhrətini qazanmışdı. Müharibə meydanlarında qalib gəlməyi sevdiyi kimi, aristokratları da öz tərəfinə çəkməyi sevən imperator, onu da özünə cəlb etməyə çalışmışdı. Qrafa titulunun bərpa ediləcəyi, satılmamış əmlakının geri qaytarılacağı, gələcəkdə isə ona nazir vəzifəsi, senator kreslosu veriləcəyi vəd olunmuşdu. İmperator süqut etdi. Şaber “öldüyü” zaman qraf iyirmi yeddi yaşında, varlı olmasa da, zahirən gözəl bir gənc idi; o, Sen-Jermen 622 downloaded from KitabYurdu.org məhəlləsində müvəffəqiyyət qazanmışdı. Sen-Jermen məhəlləsi onunla fəxr edirdi. Qrafinya Şaber ərinin mirasından ona düşən payı elə məharətlə əlinə keçirə bilmişdi ki, Şaberin ölümündən il yarım sonra artıq onun qırx min livrlik mədaxili var idi. Onun gənc qrafa ərə getməsinə Sen-Jermen civarının müxalifət dairələrində əhəmiyyət verilmədi. Napoleon bu izdivacdan razı qalmışdı. Bu izdivac onun aristokratiya ilə qohumlaşmaq fikirlərinə uyğun idi. Bunun üçün Napoleon polkovnikin mirasından xəzinəyə çatacaq olan payın bir hissəsini madam Şaberə qaytardı. Lakin çox keçmədi ki, Napoleon ümidinin puça çıxdığını gördü. Madam Ferro gənc qrafa ərə getməklə onun simasında yalnız sevgili axtarmırdı. O, həqir bir vəziyyətdə olmasına baxmayaraq, yenə də imperator sarayından yüksək duran Sen-Jermen cəmiyyətinə daxil olmaq arzusunda idi. Bu izdivac onun həm şöhrətpərəstliyini, həm də ehtirasını təmin edirdi. O, bu izdivac nəticəsində aristokrat qadınlardan sayılmağa başlayırdı. Gənc qrafın evlənməsinin bir xəyanət olmadığı Sen- Jermen civarında məlum olduqdan sonra salonların qapısı madam Ferronun qarşısında taybatay açıldı. Restavrasiya dövrü başlandı. Qraf Ferronun siyasi karyerası sürətli deyildi. O, XVI11 Lüdovikin ağır vəziyyətdə olduğunu anlamışdı və “inqilab uçurumunun qapanacağını” gözləyən adamlar sırasında idi. Kralın liberallar tərəfindən bir çox istehza və təhqirə səbəb olan bu cümləsində müəyyən siyasi məna var idi. Bununla belə, bu hekayənin başlanğıcında gətirilmiş və uzunçu bir keşiş cümləsindən ibarət olan fərmana əsasən, qiymətcə bahalanmış olan iki meşə yeri və torpaq sahəsi ona qaytarılmışdı. Bu zaman qraf Ferro dövlət müşaviri və idarə başçısı olsa da, o, yenə də öz vəziyyətinə siyasi karyerasının bir başlanğıcı kimi baxırdı. Bütünlüklə şan-şövkət arzusuna düşərək o, iflas etmiş olan qoca vəkil Delbeki öz yanında xüsusi katib qəbul etmişdi. Delbek hiyləgər və böhtançı bir adam idi. Ferro bütün xüsusi işlərini bu adama tapşırmışdı. Hiyləgər vəkil qrafın yanındakı vəziyyətini yaxşı başa düşdüyündən, yalnız mənfəət nöqteyi-nəzərindən namusla çalışırdı. O, sahibkarının etimadını qazanmaq, bir vəzifə sahibi olmaq ümidində idi. Canla-başla qrafın maddi mənfəəti üçün çalışırdı. Delbekin indiki hərəkəti onun keçmiş həyatına o qədər bənzəmirdi ki, o artıq iftira qurbanı olan bir adam şöhrəti qazanmışdı. Qrafinya az-çox bütün qadınlara məxsus olan bir 623 downloaded from KitabYurdu.org Yüklə 5,98 Mb. Dostları ilə paylaş:
|