İmam Birgivî (ö. 981/1573), XVI yüzyılda Osmanlı Devleti’nin ilim, kültür

Zülfikar Durmuş – Ramazan Meşe: 
Birgivî’nin 
el-Avâmil
 Adlı Eserinin 
Nahiv İlminin Öğretimindeki Yeri ve Önemi
25
ile İbnü’l-Hâcib’in 
Kâfiye
’sinin birlikte 
Nahiv Cümlesi 
veya 
Nahiv Mecmûası 
adı 
altında basıldığı bilinmektedir.
Yine bu eserin güncelliğini koruması
, 
hâlâ Arapça öğrenmek isteyen kişiler 
tarafından okunması ve okutulması ve hatta günümüzde nahiv ilmi konusunda 
eser yazanlara da referans olması onun önemini gösteren bir diğer durumdur.
A. Turan Arslan, Musul Arap Dili ve Edebiyatı Kürsüsü profesörlerinden 
Ahmed Hattâb el-Ömer’in fasih Arapçanın öğretilmesinde ve yaygınlaştırılma
-
sında
 Avâmil
’den yararlanılabileceğini dile getiren makalesinden bahsederek 
onun dilinden şunları aktarmaktadır:
…Birgivî’nin –ki o aslen Türktür- yazdığı âmiller hakkında bir risâlesini 
gördüm ki, o nahvin genel çizgilerini vermektedir. Programların 
hazırlanmasında ondan faydalanabiliriz. Zira Arapça konuşmayanların 
dil kaidelerini ve hükümlerini öğrenme hususunda özel bir dikkatleri 
vardır. Onlar kendi dillerinden başka bir dil öğrenmek istedikleri zaman, 
önce kaideleri öğrenir; sonra konuşmayı ona göre zabtederler. Biz bu 
çalışmamızda, herhalde bu âlimin tecrübelerinden istifade ederiz. Onun 
ışığında nahvin esaslarının tedris metodu çıkarılır. Bu eser mütehassıs 
olmayan ve avam Arapçasına alışmış olan halk için yararlıdır. Çünkü bunlar 
da avam Arapçasından fasih Arapçaya geçmek için, Arapça konuşmayanların 
takip ettiklerine benzeyen usullere uymaya muhtaçtırlar.
31
Bu makalede dikkat çeken husus ana dili Arapça olan ve bu alanda ihtisas 
yapmış olan birinin 
Avâmil
’in fasih Arapça öğretiminde ve yaygınlaştırılma
-
sında kullanılmasını teklif etmesidir. Bu, 
Avâmil
’in önemini bir kez daha ortaya 
koymaktadır.