İnformasiya təHLÜKƏSİZLİYİ

 
İNFORMASİYA   TƏHLÜKƏSİZLİYİ 
 
 
 
________________________ 57 ____________________________ 
 
 
KRİPTOQRAFİYAYA GİRİŞ. SİMMETRİK 
ŞİFRƏLƏMƏ 
 
      
KRİPTOQRAFİYANIN ƏSAS ANLAYIŞI 
 
XX  əsrin  70-ci  illərinə  kimi  verilənlərin  şifrələnməsi 
üsullarının  yaradılması  və  öyrənilməsi  ilə  məşğul  olan  elm 
sahəsi  və  praktiki  fəaliyyət 
kriptoqrafiya  adlanırdı.  İndiki 
zamanda  elmin,  texnikanın  və  praktiki  fəaliyyətin  bu  sahəsi 
yaradıcılıq  ilə  əlaqəlidir,  informasiyanın  müdafiə  sisteminin 
kriptoqrafik təhlilini və tətbiqini həyata keçirir. 
Kriptoqrafik  sistem  dedikdə  kriptoqrafik  vasitələrdən 
istifadə  etməklə  avtomatlaşdırılmış  informasiya  sistemlərində 
və  ya  şəbəkələrdə  informasiyanın  təhlükəsizliyinin  təmin 
edilməsini  həyata  keçirən  sistem  nəzərdə  tutulur.  Bəzən  bu 
məqsədlə altsistemin şifrələnməsi, istifadəçinin identifikasiyası, 
elektron rəqəmsal imza və başqalarından da istifadə olunur. 
Kriptoqrafiya vasitələri dedikdə informasiyanın kriptoqrafik 
çevrilməsindən  istifadə  etməklə  informasiya  təhlükəsizliyinin 
təmin  edilməsi  üçün  yararlı  olan  vəsaitlər  və  üsullar  nəzərdə 
tutulur.  Dar  mənada  isə  kriptoqrafik  vasitələr  dedikdə 
kriptosistem  funksiyasını  yerinə  yetirən  ayrı-ayrı  qurğular, 
sənədlər və proqramlar başa düşülür.  
İnformasiyanın kriptoqrafik çevrilməsi dedikdə kriptoqrafik 
alqoritmlərin  birindən  istifadə  etməklə  informasiyanın 
çevrilməsi 
nəzərdə 
tutulur. 
Kriptoqrafik 
alqoritmlərə 
şifrələmə/deşifrələmə  alqoritmləri,  xeşləmə,  formatlama  və 

---