İnformasiyanın ölçü vahidləri və kodlaşdırılması

1995₁₀=7CB₁₆
7CB₁₆= 7*16² +C*16¹+ B*16⁰ =1792+192+11=1995₁₀
1995 :8=249(3)
249:8=31(1)
31:8=3(7)
1995₁₀=3713₈
3713₈=3*8³+7*8²+1*8¹+3*8⁰ =1536+448+8+3=1995₁₀
1995 :2=997(1)
997:2=498(1)
498:2= 249(0)
249:2=124(1)
124:2=62(0)
62:2=31(0)
31:2=15(1)
15:2=7(1)
7:2=3(1)
3:2=1(1)
1995₁₀=11111001011₂ 11111001011₂=1*2¹⁰+1*2⁹+1*2⁸+1*2⁷+1*2⁶+0*2⁵+0*2⁴+1*2³+ 0*2²+1*2¹+1*2⁰ = 1024+512+256+128+64+0+0+8+0+2+1=1995₁₀
Məsələn, ikilik say sistemindən onluq say sisteminə keçmə yoluna baxaq:¹
11111001011,01₂=X₁₀
11111001011₂=1*2¹⁰+1*2⁹+1*2⁸+1*2⁷+1*2⁶+0*2⁵+0*2⁴+1*2³+0*2²+1*2¹+1*2⁰=1024+512+256+128+64+0+0+8+0+2+1=1995₁₀
0,01₂=0*2^-1+1*2^-2=0+0,25=0,25
11111001011,01₂=1995,25₁₀
Həmçinin səkkizlik və onaltılıq say sistemlərindən onluq say sisteminə keçmək üçün də eyni üsuldan istifadə edilir.
3713,507₈=X₁₀
3713₈=3*8³+7*8²+1*8¹+3*8⁰ =1536+448+8+3=1995₁₀
0,507₈=5*8^-1+0*8^-2+7*8^-3=0,64
3713,507₈=1995,64₁₀
7CB,8A3₁₆=X₁₀
7C B₁₆= 7*16² +C*16¹+ B*16⁰ =1792+192+11=1995₁₀
0,8A3₁₆= 8*16^-1+10*16^-2+3*16^-3=0,54₁₀
7CB,8A3₁₆=1995,54₁₀
Səkkizlik və onaltılıq say sistemindən ikilik say sisteminə keçmək üçün ədədlərin hər bir rəqəmini uyğun olaraq üçmərtəbəli və dördmərtəbəli ikilik ədədlərlə əvəz etmək lazımdır.
Məsələn, 5261,1₈= 101 010 110 001. 001₂
6C4.B₁₆= 0110 1100 0100. 1011₂
İkilik say sistemindən səkkizlik və onaltılıq say sisteminə keçmək üçün verilmiş ikilik rəqəmin ədədlərini uyğun olaraq arxadan önə doğru üç (2³ = 8) və dörd (2⁴ =16) rəqəmlərdən ibarət qruplara bölmək lazımdır. Qruplarda çatışmayan rəqəm olarsa, həmin qrupun əvvəlinə sıfır əlavə etmək lazımdır. Alınmış qrupdakı ədədləri uyğun olaraq səkkizlik və onaltılıq ədədlərlə əvəz etmək lazımdır.
Məsələn, 11111001011,110₂= 011 111 001 011. 110₂ = =3713,6₈
11111001011,0110₂=0111 1100 1011. 0110₂ = =7CB.6₁₆
Alqoritm anlayışı və xassələri
Alqoritm – latınca qayda-qanun deməkdir. Alqoritm sözünü ilk dəfə IX əsrin məşhur özbək riyaziyyatçısı Məhəmməd İbn Musa əl-Xarəzmi işlətmişdir. O, onluq say sistemindəki ədədlər üzərində əməllər qaydasını göstərmiş və həmin hesab qaydalarını alqoritm adlandırmışdır. Alqoritm - qarşıya qoyulan məsələni həll etmək üçün yerinə yetirilməsi vacib olan əməliyyatlar ardıcıllığıdır.
Ümumiyyətlə, alqoritm-verilmiş məsələnin həlli üçün lazım olan əməliyyatları müəyyən edən və onların hansı ardıcıllıqla yerinə yetirilməsini göstərən formal yazılışdır. Hesablama maşınlarının əsas fərqləndirici xüsusiyyətlərindən biri də onun proqramla idarə olunmasıdır. Yəni, istər sadə, istərsə də mürəkkəb məsələni maşının həll etməsi üçün proqram tərtib edilməlidir.
Proqram - maşının addım-addım yerinə yetirəcəyi təlimatlar və yaxud əmrlər toplusudur. Hər bir proqram tərtib edilərkən müəyyən bir alqoritmdən istifadə edilir.
Yəni, proqram hər bir alqoritmi maşının başa düşəcəyi formada ifadə edir. Başqa sözlə proqram - maşının girişinə verilən informasiyaları çıxış informasiyalarına çevirən, xüsusi şəkildə tərtib olunmuş sonlu sayda ardıcıl əmrlərdən ibarət alqoritmdir.