370
əsasnaməsinə uyğun operativ və himayəçilik etmədən işləyir.
Bu o deməkdir ki, fond stipendiya vermir və xarici layihələri
maliyyələşdirmir.
Vəsaiti
ancaq
strateji
məqsədi
müəyyənləşdirilmiş şəxsi layihələrə verilir. –215.
202. Ankara Universiteti – 1946-cı ildə Ankarada yaradı-
lan ali dövlət təhsil müəssisəsi. İlk Türkiyə universitetlərindən
biridir. 1842-ci ildə yaradılan veterinar, 1859-cu ildən fəaliyyət
göstərən siyasi bilgilər fakültələri əsasında yaradılmışdır.
Universitetdə kənd təsərrüfatı, veterinar, ilahiyyat, siyasi
bilgilər, əczaçılıq, stomotologiya – beynəlxalq münasibətlər,
mətbuat-yayım fakültələri var. – 216.
203. Con Horkins Universiteti – ABŞ-ın Baltimor şəhərində
(Merilend ştatı) əsası Con Horkins tərəfindən qoyulmuş özəl
tədqiqat universiteti. Nankində (Çin), Boloniyada (İtaliya)
filialları var. Universitetin əsası 1876-cı ildə qoyulmuşdur və
yaradılmasından 130 il keçməsinə baxmayaraq, dünyada ən
qabaqcıl yerlərdən birini tutur. Universitetin elmi-tədqiqat işlə-
rinə görə 34 Nobel mükafatçısı var. Universitetdə 150 dövlətdən
–71 millətin nümayəndəsi olan 4400 tələbə təhsil alır. Burada
görkəmli professor-müəllim heyəti tələbələrə incəsənət və
musiqinin, humanitar, ictimai və təbiət elmlərinin, beynəlxalq
tədqiqatların, təhsilin, biznesin və tibbin öyrənilməsində kömək
edirlər. – 217.
204. Varşava Universiteti – Polşada ən böyük universitetlər-
dən biri. Əsası 1816-cı ildə qoyulmuşdur. Universitetdə tətbiqi
dilçilik, Şərqi Slavyan filologiyası, sosial elmlər, biologiya,
kimya, iqtisadiyyat, pedaqogika, geologiya, politologiya, hüquq
və s. fakültələri var. – 218.
205. Moskva Dövlət Universiteti, M.V.Lomonosov adına
Moskva Dövlət Universiteti – dünya elminin ən böyük mər-
kəzlərindən biri. 1755-ci ildə M.V.Lomonosovun təşəbbüsü ilə
yaradılmışdır. Universitetdə 200-dən çox kafedra, 430 elmi-
371
tədqiqat laboratoriyası, 4 elmi-tədqiqat institutu, 4 rəsədxana,
12 elmi-tədqiqat stansiyası, 3 muzey, Botanika bağı, elmi
kitabxana, nəşriyyat var. Universitetdə 28 mindən çox tələbə
təhsil alır. 2009-cu ildə Bakıda filialı açılmışdır. – 221.
206. Sadovniçi Viktor Antonoviç (d.1939) – informatika
sahəsində alim. Rusiya Elmlər Akademiyasının akademiki. Dövlət
mükafatı laureatı. 1992-ci ildən Moskva Dövlət Universitetinin
rektoru. – 221.
207. Merzlyakov Yuri (d.1949) – Rusiya Federasiyasının
Fövqəladə və Səlahiyyətli səfiri. 2003–2010-cu illərdə ATƏT-in
Minsk qrupunda Dağlıq Qarabağ məsələsinin nizamlanması üzrə
həmsədrlərindən biri olmuşdur. – 226.
208. 28 may – Respublika günü, bax: Azərbaycan Xalq
Cümhuriyyəti.
209. Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti – Müsəlman Şərqində
ilk dəfə dünyəvi, demokratik respublikanın əsasını qoymuş
müstəqil Azərbaycan dövləti. Cəmi 23 ay (1918-ci il mayın 28-də
yaradılmış, 1920-ci il aprelin 28-də bolşeviklərin və daşnakların
səyi ilə devrilmişdir) yaşamışdır. Paytaxtı əvvəlcə Gəncə (1918, 16
iyun – 17 sentyabr), sonra Bakı şəhəri (1918, 17 sentyabr–1920, 28
aprel) idi. Azərbaycan hökuməti yeni suveren milli dövlətin
müxtəlif problemlərinin həlli yollarında böyük əzmlə çalışırdı.
Nazirlər Şurasının 27 iyun 1918-ci il tarixli fərmanı ilə
respublikada dövlət dili türk (Azərbaycan) dili elan edildi.
Azərbaycan Respublikasının parlamenti 1919-cu il avqustun 11-də
Azərbaycan vətəndaşlığı haqqında qanun qəbul etdi. Xalq maarifi
sahəsində qısa müddətdə böyük tədbirlər həyata keçirildi. Qori
müəllimlər seminariyasının Azərbaycan şöbəsi Qazaxa köçürüldü,
Bakı Dövlət Universiteti təsis edildi, xarici ölkələrdə kadr hazırlığı
məqsədi ilə 1919–20-ci tədris ilində 100 nəfər gənc Avropanın
müxtəlif təhsil müəssisələrinə göndərildi. Məktəblərin xeyli hissəsi
milliləşdirildi, kitabxanalar açıldı, savadsızlığın ləğvi üçün kənd-
372
lərdə kurslar yaradıldı. Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin dövlət
rəmzləri (üçrəngli bayraq, gerb, himn) milli Azərbaycan rəmzləri
kimi tanındı. Azərbaycan Dövlət Bankı yaradıldı, 1918-ci ilin mar-
tında dağıdılmış neft sənayesi və Bakı–Batum neft kəməri bərpa
edildi. – 228–238,239–241.
210. «Azəri», «Çıraq», «Günəşli» – Xəzərin Azərbaycan
sektorunda ən iri neft yataqları. Bakıdan təxminən 120 km şərq-
də yerləşən bu yataqlar Azərbaycan Beynəlxalq Əməliyyat
Şirkəti (ABƏŞ) adından bp şirkəti tərəfindən işlənir. –
234,298,299,300.
211. ABŞ Dövlət Departamenti – ABŞ-da 1789-cu ildən
Xarici İşlər Nazirliyi funksiyasını həyata keçirən əsas xarici si-
yasət idarəsi. Dövlət katibi başçılıq edir, prezidentin və
Konqresin hazırladığı xarici siyasi xətti həyata keçirir. – 236.
212. Yaqub Mahmudov, Y a q u b M i k a y ı l o ğ l u
(d.1939) – tarix elmləri doktoru, professor, Əməkdar elm
xadimi. Dövlət mükafatı laureatı. Yeni Azərbaycan Partiyası
Siyasi Şurasının üzvü. Müxtəlif illərdə Azərbaycan Sovet En-
siklopediyasında, Bakı Dövlət Universitetində, Ali Attestasiya
Komissiyasında və s. məsul vəzifələrdə çalışmışdır. 2004-cü
ildən Azərbaycan MEA Tarix İnstitutunun direktorudur.
Tədqiqatları Azərbaycanın orta əsrlər tarixinə (Ağqoyunlu və
Səfəvi dövlətlərinə), diplomatiya tarixinə və ümumdünya
tarixinə aiddir. 2000-ci ildən Azərbaycan Respublikası Milli
Məclisinin üzvüdür. Azərbaycan Respublikasının «Şöhrət» və
«Şərəf» ordenləri ilə təltif olunmuşdur. – 241.
213. Luvr muzeyi – Parisdə memarlıq abidəsi. Adı vaxtilə
burada Fransa krallarının ovçu qəsrinin yerləşdiyi «Canavar»
meşəsinin adından götürülmüşdür. Əvvəllər kral sarayı olmuş,
sonradan dünyanın ən böyük bədii muzeylərindən birinə
çevrilmişdir. 1791-ci ildə inqilabi Konventin dekreti ilə Luvr
milli bədii muzeyə çevrilmiş və 1793-cü ildə kütləvi baxış üçün
Dostları ilə paylaş: |