343
74. Ağdam – Azərbaycan Respublikasında inzibati rayon.
1930-cu ildə təşkil edilmişdir. Sahəsi 1094 km
2
, əhalisi 188,4 min
nəfər. 1993-cü ildə Ağdam şəhəri və əksər kəndləri erməni
qəsbkarları tərəfindən işğal edilmişdir. – 58.
75. Laçın – Azərbaycan Respublikasında inzibati rayon.
1930-cu ildə təşkil edilmişdir. Sahəsi 1835 km
2
, əhalisi 73,1
min nəfərdir. 1992-ci ildə erməni işğalçıları tərəfindən işğal
edilmişdir. – 58,71,73.
76. Xocalı soyqırımı – 1992-ci il fevralın 25-dən 26-na
keçən gecə erməni silahlı qüvvələri və Xankəndində yerləşən
Rusiyanın 366-cı alayının əsgər və zabitləri Xocalıya hər
tərəfdən hücum etmiş, şəhəri tamamilə yandırmışlar; 1000
nəfərdən artıq azərbaycanlı öldürülmüş, yüzlərlə şəhər sakini
yaralanmış, itkin düşmüşdür. – 58,152.
77. Xocavənd (1930–91-ci illərdə Martuni rayonu) –
Azərbaycan Respublikasında inzibati rayon. Kiçik Qafqazda
Qarabağ silsiləsinin cənub-şərq hissəsində yerləşir. Sahəsi 1458
km
2
, əhalisi 42,6 min nəfərdir. Mərkəzi Xocavənd şəhəridir.
1992-ci ildə erməni silahlı qüvvələri tərəfindən işğal edilmişdir.
– 58.
78. Şuşa – Azərbaycan Respublikasında şəhər. Elmi ədəbiy-
yatda Şuşanın əsasının 1750-ci illərin əvvəllərində Qarabağ
xanı Pənahəli xan Cavanşir tərəfindən qoyulması göstərilsə də,
tədqiqatlar Şuşanın qədim yaşayış məntəqəsi olduğunu qeyd
edirlər. Qarabağ xanlığının mərkəzi olan Şuşa bir müddət
Pənahəli xanın adı ilə Pənahabad adlanmışdır.
Şuşa 1813-cü il Gülüstan müqaviləsinə əsasən Qarabağ xan-
lığı tərkibində Rusiyaya birləşdirildi. 1920-ci ilin martında er-
məni daşnaklarının Qarabağda törətdikləri qırğın nəticəsində
Şuşanın bir hissəsi tamamilə yandırıldı və minlərlə günahsız
insan qətlə yetirildi. Lakin iyun ayının əvvəlində müsavatçılar
və türk generalı Nuru Paşa Şuşanı erməni qəsbkarlarından xilas
344
etdi. 1923-cü il Azərbaycan MİK-nin dekretinə əsasən Dağlıq
Qarabağ Muxtar Vilayəti təşkil olunduqda Şuşa muxtar
vilayətin tərkibinə daxil edildi.
1992-ci ildə erməni işğalçıları Şuşanı işğal etdilər. Hazırda
Şuşa yadellilərin tapdağı altındadır. – 58,59,60,72.
79. Dövlət Neft Fondu – 1999-cu ildə yaradılmışdır. Əsas
fəaliyyəti neft və qaz ehtiyatlarına dair sazişlərin həyata keçiril-
məsi ilə bağlı Azərbaycan Respublikasının əldə etdiyi gəlirlərin
toplanmasını, səmərəli idarəetməsini, gələcək nəsillər üçün
saxlanmasını təmin edən xüsusi məqsədli dövlət qurumudur. –
58,61,65,184,185,219,302.
80. Füzuli (1959-cu ilədək Qaryagin rayonu) – Azərbaycan
Respublikasında inzibati rayon. 1930-cu ildə təşkil olunmuşdur.
Sahəsi 1386 km
2
, əhalisi 123,3 min nəfərdir. – 60.
81. YUNESKO – BMT-nin maarif, elm və mədəniyyət işlərinə
baxan hökumətlərarası təşkilatı. 1945-ci ilin noyabrında
yaradılmış, 1946-cı ildən fəaliyyətə başlamışdır. Ali orqanı iki
ildən bir çağırılan konfransdır. Katibliyi Parisdədir. Azərbaycan
1992-ci ildən YUNESKO-nun üzvüdür. – 60.
82. «Əsrin müqaviləsi» – 1994-cü il sentyabrın 20-də Bakıda
«Xəzər dənizinin Azərbaycan sektorunda «Azəri», «Çıraq»
yataqlarının dərinlikdə yerləşən hissəsinin birgə işlənilməsi və
hasil olunan neftin pay şəklində bölüşdürülməsi» haqqında dün-
yanın 11 ən iri neft şirkəti ilə bağlanmış müqavilə. – 66,297.
83. ATƏT-in Minsk qrupu – 1992-ci il martın 24-də yara-
dılmışdır. 1997-ci ildə Minsk qrupunun tərkibinə aşağıdakı dövlət-
lər daxil olmuşdur: Azərbaycan, Ermənistan, Belarus, Almaniya,
İtaliya, Rusiya, ABŞ, Fransa, Türkiyə, Danimarka və İsveç. 1994-
cü ilin dekabrından Minsk qrupuna iki sədr – Rusiya və İtaliya
rəhbərlik edirdi. 1996-cı ilin dekabrından onun üç – Rusiya, ABŞ
və fransalı həmsədrləri var. Qrupun əsas vəzifəsi Ermənistan–
345
Azərbaycan münaqişəsinin sülh yolu ilə aradan qaldırılmasına və
Dağlıq Qarabağ probleminin dinc vasitələrlə həll edilməsinə
bilavasitə kömək etməkdir. – 70,72, 73,174,175,177,226.
84. Kəlbəcər – Azərbaycan Respublikasında inzibati rayon.
1930-cu ildə təşkil edilmişdir. Sahəsi 1936 km
2
, əhalisi 86,7
min nəfərdir. 1993-cü ildə erməni silahlı qüvvələri tərəfindən
işğal edilmişdir. – 71.
85. Amerika Birləşmiş Ştatları (ABŞ) – Şimali Amerikada
dövlət. Şimaldan Kanada, cənubdan Meksika, şərqdən Atlantik
okeanı və qərbdən Sakit okeanla əhatə olunur. Sahəsi 9,14 milyon
km
2
, əhalisi 280 milyon nəfərə yaxındır. İnzibati cəhətdən 50 ştata
bölünür. Ali qanunvericilik orqanı ikipalatalı (Nümayəndələr
Palatası və Senat) ABŞ Konqresidir. Dövlət başçısı prezidentdir.
Paytaxtı
Vaşinqton
şəhəridir.
–
72,177,179,180,
181,184,185,217,236,243,291–292,299,305,306,308,204.
86. Fransa, F r a n s a R e s p u b l i k a s ı – Qərbi
Avropada dövlət. Sahəsi 551 min km
2
, əhalisi 58,4 milyon
nəfərdir. İnzibati cəhətdən 95 departamentə bölünür. Qanun-
verici orqanı iki palatadan (Milli Məclis və Senat) ibarət
parlament həyata keçirir. İcra hakimiyyəti prezident və Nazirlər
Şurasına məxsusdur. Paytaxtı Paris şəhəridir. – 72,118, 174–
190,196–197,226,242.
87. Avropa Şurası (AŞ) – Avropada hökumətlərarası təş-
kilat. 1949-cu ildə yaradılmışdır. Qərargahı Fransanın Stras-
burq şəhərində yerləşir. AŞ-nın əsas məqsədi Avropada sülhü
və təhlükəsizliyi qorumaq, seçki sistemində çoxpartiyalılığa
riayət etmək, demokratiyanı və insan hüquqlarını müdafiə
etmək, möhkəmləndirmək, Avropa ölkələrinin mədəniyyət-
lərinin yaxınlaşmasına çalışmaq və s. ibarətdir. AŞ-nın ali
orqanları Nazirlər Komitəsi, Məsləhət Assambleyası, Sahə
Nazirliklərinin Müşavirəsi və Katiblikdir. Azərbaycan 2001-
ci ildən Avropa Şurasının üzvüdür. – 72,177,187,236.
Dostları ilə paylaş: |