International journal of social sciences c
Yüklə 10,28 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Bezci, E. (2016). Düşsel Ortaçağ’da Aşkın Kanunu: Bir Saray Edebiyatı Okuma Kılavuzu Olarak André Le Chapelain’in Aşka Dair Adlı Yapıtı. Humanitas
- READING LITERATURE OF THE COURT Abstract
- Keywords
- 1. Şövalyelikten Aşk şövalyeliğine: Değişen toplumsal yapı ve kadının edebiyattaki yeri
Bezci, E. (2016). Düşsel Ortaçağ’da Aşkın Kanunu: Bir Saray Edebiyatı Okuma Kılavuzu Olarak André Le Chapelain’in Aşka Dair Adlı Yapıtı. Humanitas, 4(8), 1-14
2 THE CODE OF LOVE IN THE FABULOUS MIDDLE AGES: ANDRE LE CHAPELAIN’S ON LOVE AS A GUIDE FOR READING LITERATURE OF THE COURT Abstract: De amore (About Love) written by André le Chapelain at the end of the 12th Century is one of the most important theoretical works of Court Literature (Littérature courtoise) that deeply influenced the French Literature between the 11th and 13th centuries. This work, telling us a lot about the affairs in the Palace, the contemporary understanding of love and the place of women in literature, is also a guide to Court Literature as a whole. Recommendations made for youths who want to be love knights in the 5th Chapter of Book I and “The Code of Love” of 31 articles from the 8th Chapter of Book II in particular, not only summarize the essence of courtly love, but also make one of the founding texts of the idea of love in the Western Literature. In that context, it only makes sense that Préciosité, which employs women as masters, was formed through similar rules and “codes” and that Stendhal quoted this medieval text in his book on love bearing the same title as the work of André le Chapelain. This article aims to discuss the fundamental characteristics of the Medieval Court Literature by interpreting some articles of the famous “Code of Love” in line with some works having an impact on the era.
Chapelain, Code of love. Giriş XII. yüzyılın sonunda André le Chapelain tarafından yazılan De amore (Aşka dair),XI ve XIII. yüzyıllar arasında Fransız edebiyatına damgasını vuran Saray Edebiyatı’nın (fr. littérature courtoise) en önemli kuramsal yapıtlarından birisidir. Saray çevresindeki ilişkilere, o dönemde egemen olan aşk anlayışına ve kadının edebiyattaki yerine ilişkin bize çok şey söyleyen bu yapıt, türü ne olursa olsun-saray şiirinden, mélusine hikâyelerine, Chrétien de Troyes’nın romanlarından, ilk Fransız kadın şairi olarak kabul edilen Marie de France’ın masallarına, hatta aşkın muhakeme edildiği kurmaca Aşk Mahkemeleri’ne varıncaya dek-bütün bir Saray Edebiyatı için debir okuma kılavuzudur aynı zamanda. I. kitabın 2. Bölümünde aşk şövalyesi olmaya hevesli gençlere verilen öğütler ve özellikle de II. kitabın 8. bölümünde yer alan otuz bir maddelik “Aşk Kanunu”, l’amour courtois’nın (Saraylı aşk) ruhunu özetlemekle kalmaz, Batı’daki aşk imgeleminin de kurucu metinlerinden birini oluşturur. Bu bağlamda, XVII. yüzyılda, yine kadınların “Efendi” (fr. maîtresse) olduğu
da Stendhal’in Doğu ve Batı’da aşkı anlattığı ve André le Chapelaine’ninkiyle aynı başlığı taşıyan yapıtında 2 bu Ortaçağ metnine yer vermesi anlamlıdır. Bu makale söz konusu “Aşk Kanunu”nun kimi maddelerini, döneme damgasını
2 Kitabın (Aşka dair) “Aşk Kuralları” ve kurmaca “Aşk Mahkemeleri”ninde içinde yer aldığı appendix (ek) bölümü dilimize çevrilen baskılarında yer almamaktadır. Bezci, E. (2016). Düşsel Ortaçağ’da Aşkın Kanunu: Bir Saray Edebiyatı Okuma Kılavuzu Olarak André Le Chapelain’in Aşka Dair Adlı Yapıtı. Humanitas, 4(8), 1-14
3 vuran yapıtlar çerçevesinde yorumlayarak, Ortaçağ Saray Edebiyatı’nın temel özelliklerini ortaya koymayı amaçlamaktadır. 1. Şövalyelikten Aşk şövalyeliğine: Değişen toplumsal yapı ve kadının edebiyattaki yeri Jacques Lafitte-Houssat Troubadours et cours d’Amour başlıklı yapıtında önemli bir olguya dikkat çekerek, kadına çok fazla yer vermeyen Ortaçağ Fransız edebiyatının nasıl olup da, özellikle XI. yüzyılın ikinci yarısından başlayarak, onu şövalye ve ozanların kendisine tapındığı bir idol haline getirebildiğini, kadının“Efendi” olduğu yazınsal bir akımın doğabildiğini sorar (1971, s. 7). Gerçekten de Saray Edebiyatı’nı önceleyen ve Fransız edebiyatının gerçek anlamda ilk önemli ve özgün yapıtları sayılan Chansons degeste’lerde kadına neredeyse hiç yer verilmez. Türünün en önemli örneği olarak kabul edilen Roland Destan’nda, şövalye Roland’nın nişanlısı Aude dışında, kadının adına bile rastlanmaz. Onun rolü de yok denecek kadar azdır: Sefer dönüşü, Charlemagne kendisine Roland’ın ölümünü haber verdiği zaman, hemen oracıkta kederinden ölecektir. Kahramanlık destanları olan Chansons de
zira Ortaçağ dünyası, kanlı savaşlara sahne olan, kesilen başların, kopan kolların havalarda uçuştuğu, her türlü şiddetin hüküm sürdüğü eril bir dünyadır; dolayısıyla dönemin edebiyattaki yansıması olan destanlar da kaçınılmaz olarak bu eril dünyanın yazınsal ürünleri olacaktır. Ortaçağ toplumunda egemen olan derebeylik düzeninde, şövalyelik yaşam biçiminive buna bağlı olarak da toplumsal ilişkileri belirleyen bir kurumdur. Bu bağlamda Roland Destan’nın yazıldığı dönemin Haçlı seferlerinin başlangıç dönemine denk gelmesi rastlantısal değildir: yapıt her ne kadar gerçekte VIII. yüzyılda hüküm süren Charlemagne dönemini konu alsa da, destandaki kahramanlar daha çok XII. yüzyıl baron ve Haçlı şövalyelerine benzerler ve aslında uluslaşma sürecinde olan Fransız feodalitesinin değerlerini ön plana çıkartırlar. Roland Destan’nı modern Fransızcaya çeviren ve günümüzün en önemli Ortaçağ edebiyatı uzmanlarından biri olan Ian Short söz konusu çeviriye yazdığı önsözde bu olgunun altını çizer: “İrade ve eylem adamı olan epik kahramanın yazgısı, temsilcisi olduğu ulusal ve Hıristiyan toplumun yazgısından bağımsız değildir. Feodalitenin kahramansal değerleri Roland’da vücut bulur” 3 (Short, 1990, s. 17). Bir biat kültürü olan feodal sistemde temel değerler sadakat ve onurdur: Öncelikle Tanrıya ve onun yeryüzündeki temsilcisi ve şövalyelerin de Efendisi olan Charlemagne’a olan koşulsuz bağlılık. Ailevi ve ulusal onur da bu bağlılık çerçevesinde biçimlenir. Kilise XI. yüzyılın sonunda Birinci Haçlı Seferi’yle birlikte (1096-1099) şövalyeliğe dinsel bir boyut katar. Hangi nedenle yapılırsa yapılsın, Ortaçağ yaşam biçiminde savaş bir kazanç kapısıdır: Savaşta elde edilen ganimet şövalyenin en önemli gelir kaynaklarından birisini oluşturur. Jacques Lafitte-Houssat, “Dünyada hiçbir şey bu destansı dönemin şövalyesi kadar ürkütücü ve kaba olamaz” (1971, s. 14) der ve ekler: Hıristiyanlığın ilk
3 Fransızca kaynaklardan yapılan alıntıların çevirileri tarafımızdan yapılmıştır. 2 Yüklə 10,28 Mb. Dostları ilə paylaş:
|