MTD
www.mtddergisi.com
ULUSLARARASI HAKEMLİ TASARIM VE MİMARLIK DERGİSİ
Ocak / Şubat / Mart / Nisan 2017 Sayı: 10 Kış - İlkbahar
INTERNATIONALREFEREEDJOURNAL OF DESIGNANDARCHITECTURE
January / February / March / April 2017 Issue: 10 Winter – Spring
ID:138 K:174
ISSN Print: 2148-8142 Online: 2148-4880
(ISO 18001-OH-0090-13001706 / ISO 14001-EM-0090-13001706 / ISO 9001-QM-0090-13001706 / ISO 10002-CM-0090-13001706)
(Marka Patent No / Trademark)
(2015/04018 – 2015/GE/17595)
225
ULUSLARARASI HAKEMLİ
TASARIM MİMARLIK DERGİSİ
INTERNATIONAL
REFEREED
JOURNAL
OF DESIGN AND ARCHITECTURE
PRINT ISSN: 2148-8142 - ONLINE ISSN: 2148-4880
Dönüşüm projeleriyle birlikte yeni ulaşım
aksları oluşturularak mevcut trafik sorunları
çözümlenmekte, yeni yeşil alanlar oluşturul-
makta, çevre, hava ve ses gürültüsüne sebep
olan fonksiyonlar yenileriyle yer değiştir-
mekte, insanlar için yeni sosyal ve kültürel
mekanlar oluşturulmakta ve tüm bu sayılan
işlevlerle kentsel değerin arttırılmasında öncü
adımlar atılmaktadır. Dolayısıyla bilinçli ve
programlı yapılan ve alana özgü niteliklere
göre hazırlanan dönüşüm projeleri sonucun-
da kentsel kalite ve değer artışları beklen-
mektedir (Gemici, 2011: 37; Torlak, 2013:
705-706).
ENDÜSTRİYEL BİNALARA YENİ İŞ-
LEV KAZANDIRMA ÖRNEĞİ, BUR-
SA MERİNOS KÜLTÜR MERKEZİ VE
PARKI
Cumhuriyet tarihi içinde sanayileşmenin
sembollerinden birisi olan Merinos Fabrikası
ve çevresi, Bursa Büyükşehir Belediyesi tara-
fından yeniden kullanım ile kentin sosyo-kül-
türel ihtiyacına cevap verecek biçimde kültür
merkezi olarak projelendirilmiştir.
ENDÜSTRİYEL ALANIN TARİHÇESİ
Sümerbank Merinos Yünlü Sanayi Doku-
ma Fabrikası, Ortadoğu ve Balkanlar’ın en
büyük, Avrupa’nın da 5’inci büyük dokuma
fabrikası olarak kurulmuştur. Temeli 28 Ka-
sım 1935 tarihinde dönemin Başbakanı İsmet
İnönü ve bakanı Celal Bayar tarafından atılan
fabrikanın yapımını ünlü işadamı ve girişimci
Nuri Demirağ üstlenmiştir. İki yıla yakın bir
sürede tamamlanan Merinos Fabrikası’nın
açılışı, 2 Şubat 1938 tarihinde, Bursa’ya yap-
tığı 17. ziyaretinde Cumhurbaşkanı Musta-
fa Kemal Atatürk tarafından yapılmıştır. İlk
açıldığında sadece iplik üretimi yapılırken,
1944’te dokuma, 1946’da apre tesisleri ilave
edilmiş ve 1963 yılından sonra hızlanan sa-
nayileşme sürecinin başlamasından gelişimi-
ne dek Bursa ekonomisine en önemli katkıyı
sağlayan kurum haline gelmiştir (Merinos
AKKM, 2015). Bununla birlikte, fabrikanın
bünyesinde bulunan futbol sahası, sinema,
tiyatro, konser salonları, kreşler ile dönemin
sosyo-kültürel gelişimine öncülük etmiştir.
Ayrıca, fabrikanın elektrik santrali şehrin
elektrik ihtiyacının bir kısmını da karşılamış-
tır (Bozkurt, 2015).
Resim 1’de fabrikanın eski dönemlerdeki du-
rumunda görüldüğü üzere, fabrikanın bulun-
duğu alanda yerleşim alanları mevcut değil-
dir. Henüz fabrika kent içerisinde bulunma-
maktadır.
MTD
www.mtddergisi.com
ULUSLARARASI HAKEMLİ TASARIM VE MİMARLIK DERGİSİ
Ocak / Şubat / Mart / Nisan 2017 Sayı: 10 Kış - İlkbahar
INTERNATIONALREFEREEDJOURNAL OF DESIGNANDARCHITECTURE
January / February / March / April 2017 Issue: 10 Winter – Spring
ID:138 K:174
ISSN Print: 2148-8142 Online: 2148-4880
(ISO 18001-OH-0090-13001706 / ISO 14001-EM-0090-13001706 / ISO 9001-QM-0090-13001706 / ISO 10002-CM-0090-13001706)
(Marka Patent No / Trademark)
(2015/04018 – 2015/GE/17595)
226
ULUSLARARASI HAKEMLİ
TASARIM MİMARLIK DERGİSİ
INTERNATIONAL REFEREED
JOURNAL OF DESIGN AND ARCHITECTURE
PRINT ISSN: 2148-8142 - ONLINE ISSN: 2148-4880
Resim 1. Sümerbank Merinos Yünlü Sa-
nayi Dokuma Fabrikası (Merinos AKKM,
2015)
Merinos Fabrikasının, 314 bin 569 metrekare-
lik arazisi ve üzerinde bulunan taşınmazların
eğitim, halka açık kültür, sanat, spor ve rek-
reasyon amaçlarında kullanılması için kamu
yararı göz önüne alınarak, Bursa Büyükşehir
Belediye Başkanlığı’na bedelsiz devredilmiş-
tir (Merinos AKKM, 2015).
Resim 2. Merinos Kültür Merkezi ve
Parkı (Merinos AKKM, 2015)
Resim 2’de günümüzdeki fabrika alanının
yerleşim yerlerine yakınlığı görülmektedir.
Kentin gelişimi ile birlikte, fabrika alanı artık
kent merkezinde kalmıştır.
ENDÜSTRİYEL ALANA YENİ İŞLEV
KAZANDIRILMASI
Bu proje, Merinos Parkı düzenlenmesi, Me-
rinos Fabrikası’nın Kültür Merkezi olarak
yeniden işlevlendirilmesi ve yeni bir Atatürk
Opera binası ve Konser Salonu tasarımı ol-
mak üzere üç temel başlıktan oluşmaktadır
Bununla birlikte proje 2007 yılında, Tarihi
Kentler Birliği “Başarı Ödülü”ne layık görül-
müştür (Bozkurt, 2015).
Merinos Fabrika Binası ve Parkı, yakın
çevresinde Osmangazi Belediyesi ve Bur-
sa Atatürk Stadyumu bulunduğu için Bursa
Kenti’nin merkezi olarak kabul edilebilecek
bir konumda yer aldığından, Bursa halkının
günümüzdeki kültürel ve sosyal ihtiyaçları-
na cevap verecek nitelikteki yeni bir Kültür
Merkezi tasarımı olması uygun görülmüştür
(Gallery – Merinos, 2015).
Grafik 1’de görüldüğü üzere, eskiden salaş
ambarlarının olduğu kısımda (7) Atatürk Kül-
tür merkezi (2) yer almaktadır. Malzeme am-
barı (16) açık sergi salonu (4) haline getirilmiş,
bu kısma sanayi müzesi ve kafeterya işlevleri
(14,15) eklenmiştir. Tabldot binasına (2) ni-
kah salonu (6), müdür evine(4) restoran(8) ve
salaş ambarlarına (7) kafeterya (2) fonksiyon-
ları yüklenmiştir. Bununla birlikte, dokuma
apre işletmesine afet yönetimi ve açık gösteri