219
219
ESKİMİŞ ENDÜSTRİ ALANLARINA KENTSEL DEĞERİ ARTIRMA
ADINA İŞLEV KAZANDIRMA - BURSA MERİNOS KÜLTÜR MERKEZİ
VE PARKI
1
GIVING FUNCTION OF OBSOLETE INDUSTRIAL ZONE FOR
IMPROVING URBAN VALUE - BURSA MERİNOS CULTURAL
CENTER AND PARK
Meryem ALAGÖZ
1
1
Necmettin Erbakan Üniversitesi, Mimarlık Bölümü, Konya/ Türkiye
Öz: Endüstri yapıları ve içinde bulunduğu alanlar, mi-
mari ve teknik nitelikleri, sosyal ve kültürel verileri
ile önemli kaynaklardır. Bu kaynakların belgelenme-
si, korunması ve geleceğe aktarılmak üzere yeniden
kullanımı, kentsel değeri artırma adına endüstri mira-
sının çalışma alanı içinde yer almaktadır. Bu alandaki
çalışmaların nitelikli olması, yapıları uygun bir işlevle
kent hayatına kazandırmanın yanı sıra, özgün kimlikle-
rini de korumaya bağlıdır. Bu çalışmada, Cumhuriyet
döneminin ilk sanayileşme atılımlarından biri olan ve
Bursa’nın fiziksel gelişiminde etkin bir rol oynayan
Bursa Merinos Yünlü Sanayi Dokuma Fabrikası ve bu
binanın değişen fonksiyonu ile Bursa Merinos Kültür
Merkezi ve Parkı olma süreci karşılaştırmalı olarak in-
celenmiş, mevcut endüstri mirasının gelecek kuşaklara
aktarılmasında geliştirilen öneriler tartışılmıştır. Bu en-
düstri binasına, sürekli yenilenen sosyo – kültürel ihti-
yaçlara cevap verebilecek nitelikte ve eski kimliğini de
yansıtarak kültür merkezi işlevi kazandırılmıştır. Kent-
lerimizde atıl durumda olan bu yapıların korunması ve
yaşatılması, kent belleğinin ve kimliğinin canlı tutul-
ması ve teknik bilgilerin geleceğe taşınması açısından
önem teşkil etmektedir.
Anahtar Kelimeler: Endüstri Alanları, Yeniden Kulla-
nım, İşlev Kazandırma
Abstract: Industrial buildings and the located area are
significant resources with architectural and technical
qualifications, social and cultural data. Documentation
of these resources, conservation and reuse to be trans-
ferred to the future are located in the industrial heritage
in the name of the workspace for improving urban val-
ue. The studies in this field are qualified, not only saves
the life of appropriate function structures of the city,
as well as the original ID depends on to protect them.
In this study, Bursa Merinos Cultural Center And Park,
one of the first industrialization breakthrough in the Re-
publican period and playing an active role in the physi-
cal development of Bursa, and changing the function of
this industrial building, the process of Merinos Cultural
Center And Park, examined in a comparative perspec-
tive. Also, developed recommendations are discussed
for transfer of the present industrial heritage for future
generations. This industrial building can meet the con-
temporary social and cultural needs of the growing city
because of the location in Bursa. Also, old identity of
the factory is reflected the preference of refunction that
is cultural centre. Protecting and maintaining of these
industrial structures constitute significance in terms of
alive the urban memory and identity and moving tech-
nical information into the future.
Key Words: Landscape Industrial Area, Changing The
Function, Reuse
(1)
1Sorumlu Yazar: Meryem ALAGÖZ, Necmettin Erbakan Üniversitesi Mimarlık Bölümü Konya/Türkiye,malagoz@
konya.edu.tr, Geliş Tarihi / Received: 17.09.2016 Düzeltme Tarihi / Revision Date: 01.10.2017 Kabul Tarihi/
Accepted: 18.02.2017 Makalenin Türü: Typeofarticle (Araştırma – Uygulama /Research - Application) Çıkar
Çatışması / Conflict of Interest:Yok / None“Etik Kurul Raporu Yok – None of Ethics Commit
Doi: 10.17365/TMD.2017.1.004.x
TMD
ULUSLARARASI HAKEMLİ TASARIM VE MİMARLIK DERGİSİ
INTERNATIONAL REFEREED JOURNAL
OF DESIGN AND ARCHITECTURE
MTD
www.mtddergisi.com
ULUSLARARASI HAKEMLİ TASARIM VE MİMARLIK DERGİSİ
Ocak / Şubat / Mart / Nisan 2017 Sayı: 10 Kış - İlkbahar
INTERNATIONALREFEREEDJOURNAL OF DESIGNANDARCHITECTURE
January / February / March / April 2017 Issue: 10 Winter – Spring
ID:138 K:174
ISSN Print: 2148-8142 Online: 2148-4880
(ISO 18001-OH-0090-13001706 / ISO 14001-EM-0090-13001706 / ISO 9001-QM-0090-13001706 / ISO 10002-CM-0090-13001706)
(Marka Patent No / Trademark)
(2015/04018 – 2015/GE/17595)
220
ULUSLARARASI HAKEMLİ
TASARIM MİMARLIK DERGİSİ
INTERNATIONAL
REFEREED
JOURNAL OF DESIGN AND ARCHITECTURE
PRINT ISSN: 2148-8142 - ONLINE ISSN: 2148-4880
GİRİŞ
Koruma kararını verme, uygulama ve yeniden
işlevlendirme gücüne sahip yerel yönetimle-
rin gündeminde, kültür mirası öğeleri yerini
almaştır. Hanlar, camiler, medreseler, eski ko-
naklar, tarihi çeşmeler restore edilmekte, en-
vanterleri çıkarılmakta ve müze, kültür mer-
kezi, sergi salonu olarak vb. işlevlerde kentte
yaşayan mekânlara dönüştürülmektedir. Yakın
zaman öncesine kadar, değişimin hızı ve yeni
teknolojiler karşısında verimliliklerini yitiren
sanayi yapıları ile araç gereç ve donanımları
unutulmaya terk edilmiştir. Günümüzde, unu-
tulmaya yüz tutan endüstri mirası yapılarının
çağdaş kentlerle ilişkilendirilerek kentlilerin
ihtiyaçlarına cevap verecek biçimde yeniden
düzenlenerek yaşatılması konusunda çalışma-
lar yapılmaktadır.
Endüstri yapıları çoğunluk tarafından konut,
ticaret, eğitim, kültür, spor yapıları gibi mi-
marlığın alışılmış uğraş alanlarının dışında
sayılmakta, sadece makineleri barındıran ya-
pılar olarak algılanılmaktadır. Gerçekten de
işlevleri nedeni ile kentlerin dışında organi-
ze bölgelerde ya da kırsal alanlarda yerleşen
endüstri yapıları, başka yapı türleri gibi kent
merkezlerini süsleyip zenginleştirememekte-
dir. Sanayileşme ile kentlerin değişen fiziki,
ekonomik ve sosyal yapısıyla birlikte kent
merkezlerinde kalan, işlevini yitirmiş endüst-
riyel alanlar, üretim sistem ve teknolojilerinin
değişmesi, kenti kirletici unsurları barındır-
ması ve diğer ekonomik nedenlerle terk edil-
miştir (Bilgin ve Bağbancı, 2015:149). Kent
içerisinde kalmış bu atıl yapıların, zamanla
kent hayatına kazandırılmasına yönelik ye-
niden işlevlendirme çalışmalarının yapılma-
sının kentleşme bakımından önemi büyüktür.
Kentlilik bilincine sahip aktörler eliyle çok
çeşitlenen işlevlerde kullanılan bu yapılar,
kent imgesine kattıkları değerle ön plana çık-
maktadır (Aydın ve Gyte, 2014).
Bu süreçte, endüstri yapılarına nasıl müdaha-
le edilebileceği konusundaki uzmanlık tartış-
maları ortaya çıkmaktadır. Anıtsal, sanatsal
ekonomik tüm koşullar göz önüne alındığın-
da, endüstriyel alanların yeniden işlevlendi-
rilmesi planlanırken üzerinde durulması gere-
ken birtakım genel ilkeler ortaya çıkmaktadır
(Özden, 2002: 147; Koçan, 2011: 128-129).
Yeniden işlevlendirme başarılı olduğu zaman,
endüstriyel alanlar yeni işleviyle yaşamını de-
vam ettirmekte ve böylece verilecek kentsel
değeri artıran işlevler ile ekonomik, sosyo-
kültürel ve çevresel anlamda sürdürülebilirlik
sağlanmış olmaktadır ( Kariptaş, Erdinç ve
Dinçer, 2015 :514).
AMAÇ
Kent içinde yer alan bazı endüstri binalarının
zaman içinde geçirdiği fiziksel değişimle be-
raber gerek çevresine verdikleri kirletici etki-
ler, gerekse konumundan dolayı ihtiyaçlara
cevap verememesi sorunsalı, kentsel değeri