MTD
www.mtddergisi.com
ULUSLARARASI HAKEMLİ TASARIM VE MİMARLIK DERGİSİ
Ocak / Şubat / Mart / Nisan 2017 Sayı: 10 Kış - İlkbahar
INTERNATIONALREFEREEDJOURNAL OF DESIGNANDARCHITECTURE
January / February / March / April 2017 Issue: 10 Winter – Spring
ID:141 K:231
ISSN Print: 2148-8142 Online: 2148-4880
(ISO 18001-OH-0090-13001706 / ISO 14001-EM-0090-13001706 / ISO 9001-QM-0090-13001706 / ISO 10002-CM-0090-13001706)
(Marka Patent No / Trademark)
(2015/04018 – 2015/GE/17595)
2
ULUSLARARASI HAKEMLİ
TASARIM MİMARLIK DERGİSİ
INTERNATIONAL
REFEREED
JOURNAL
OF DESIGN AND ARCHITECTURE
PRINT ISSN: 2148-8142 - ONLINE ISSN: 2148-4880
GİRİŞ
Kentlerdeki yeşil alanların temel unsurların-
dan biri olan kent parkları, özellikleri, işlev-
leri ve sağladığı olanaklar kapsamında kent-
lerdeki insanların yaşamında oldukça önem-
lidir. Kent parklarının özellikleri değerlen-
dirildiğinde kullanıcılara sağladığı faydalar
yalnızca fiziksel olmayıp, duygulanımsal ve
bilişsel olarak da faydaları olabileceği düşü-
nülmektedir. Bu kapsamda, parklarda yapılan
fiziksel aktivitelerin yanı sıra, güzel bir park
ortamında bulunmanın mutluluk getirebilece-
ği, aynı zamanda da parktaki peyzaj mimari
çalışmalarının o parkı kullananların düşünce
dünyasında önemli bir yeri olduğu söylenebi-
lir. Bu bağlamda, insan- çevre etkileşiminin
yarattığı etkiler psikoloji ve mimarlığın ortak
bir buluşma noktası olmasına rağmen bu et-
kileşimin irdelenmesinin alan yazında sınırlı
kalması bulgular ve uygulamada yaratacağı
sonuçlar bakımından merak uyandırmaktadır.
Eko-sistem yaklaşımı ile insanların etkileşi-
mini öne çıkaran ve bilişsel ve duygulanımsal
iyiliği ele alan kavramlardan birisi de öznel
iyi olma halidir (ÖİOH, subjectivewell-be-
ing). ÖİOH kavramı, duygulanımsal iyioluş
ve bilişsel iyi oluş olarak alan yazında açık-
lanmaktadır (Diener, 1984). Duygulanımsal
iyi oluş, olumsuz duyguların azlığı ve olumlu
duyguların çokluğunu ifade eder (Duckworth,
Steen, &Seligman, 2005). Bilişsel iyi olma
hali ise, tüm yaşam memnuniyetinin değer-
lendirilmesini (Diener, 1984) gelişme ve bü-
yüme düşüncesini kapsamaktadır (Diener ve
ark., 2010). Bu değerlendirme sonucunda
olumlu duygular ne kadar çok olursa, olum-
suz duygular ne kadar az olursa, yaşam mem-
nuniyeti ne kadar çok olursa o kişinin öznel
iyi olma halinin yüksek olduğu söylenebil-
mektedir. Öznel iyi oluşun bireyin yaşadığı
çevre ile ilişkisi olduğu belirtilse de (Thomp-
sonCoonvd., 2011) çevrenin bireylerin hisset-
tikleri mutluluk ile etkileşimsel olduğu belir-
tilse de (Lafortezza, Carrus, Sanesi ve Davies,
(2009), multi-disipliner olarak bu ilişkileri ele
alan görgül kısıtlı çalışmalar bulunmaktadır.
AMAÇ
Bu çalışma, kent parklarının insan yaşamında-
ki etkisini ele almaktadır. Bu doğrultuda, kent
parklarının kullanımının öznel iyi olma hali
ile ilişkisi değerlendirilmektedir. Bu kapsam-
da, psikoloji alan yazınında öne çıkan öznel
iyi olma hali kavramı üzerine kent parklarını
kullanma durumu ve parkların özelliklerinin
rolü incelenmesi hedeflenmektedir. Bu çerçe-
vede; kent parkları kullanma durumunun ve
kent parklarının özelliklerinin yeterliliğinin
duygulanımsal ve bilişsel öznel iyi oluşu art-
tıracağı beklenilmektedir.
Araştırmanın Kısıtlıkları: Araştırma sonuç-
larının öz bildirimlere dayanması ve araştır-
manın kesitsel (cross-sectional) yöntem içer-
mesidir
MTD
www.mtddergisi.com
ULUSLARARASI HAKEMLİ TASARIM VE MİMARLIK DERGİSİ
Ocak / Şubat / Mart / Nisan 2017 Sayı: 10 Kış - İlkbahar
INTERNATIONALREFEREEDJOURNAL OF DESIGNANDARCHITECTURE
January / February / March / April 2017 Issue: 10 Winter – Spring
ID:141 K:231
ISSN Print: 2148-8142 Online: 2148-4880
(ISO 18001-OH-0090-13001706 / ISO 14001-EM-0090-13001706 / ISO 9001-QM-0090-13001706 / ISO 10002-CM-0090-13001706)
(Marka Patent No / Trademark)
(2015/04018 – 2015/GE/17595)
3
ULUSLARARASI HAKEMLİ
TASARIM MİMARLIK DERGİSİ
INTERNATIONAL REFEREED
JOURNAL OF DESIGN AND ARCHITECTURE
PRINT ISSN: 2148-8142 - ONLINE ISSN: 2148-4880
Araştırmanın Problemi: Park kullanımı bi-
reylerin öznel iyi oluş düzeyini etkilemekte
midir? Park kullanımı bireylerin fiziksel, zi-
hinsel ve sosyal iyilik hallerini etkilemekte
midir? Park kullanımı bireylerin duygulanı-
mında olumlu değişimler yaratmakta mıdır?
Bu bağlamda öznel iyi olma hali ve alt bi-
leşenleri olan fiziksel, zihinsel ve sosyal iyi
olma hali ve park kullanımı ile ilişkisini gös-
teren bir model temel alınmıştır (Şekil 1).
Şekil 1. Parkın Kullanımı-Fiziksel,
Sosyal, Zihinsel İyi Olma Hali İlişkisi
YÖNTEM
Kent Parkları: Çalışma alanı olarak Ankara
kentindeki kent parklarından Altınpark, Bo-
tanik Parkı ve Gençlik Parkı seçilmiştir. Ça-
lışmanın amacı parkların özelliklerinin ve bu
alanların sunduğu aktivite imkânlarının in-
sanların duygu durumları üzerindeki etkileri-
ni duygulanımsal ve bilişsel fiziksel, zihinsel
ve sosyal iyi olma hali kapsamında inceleme-
ye yönelik olduğu için, parkların seçiminde
bu duruma dikkat edilmiştir.
Seçilen parklar en baskın özelliklerine göre
şu şekilde gruplandırılmıştır:
1- Botanik Parkı: Göreceli olarak doğal alan
miktarının fazla olduğu ve kullanıcıların
dinlenme, seyir, doğa ile baş başa kalma
vb. amaçlı kullanımının yaygın
olduğu bir
park
2- Gençlik Parkı: Göreceli olarak daha fazla
sosyalleşme imkânı tanıyan özelliklere sa-
hip, kullanıcıların buluşma, bir araya gelip
birlikte vakit geçirme mekânı olan bir park
3- Altınpark: Göreceli olarak fiziksel aktivite
imkânı tanıyan ve kullanıcıların genellikle
fiziksel aktiviteler için tercih ettiği bir park
Altınpark, Altındağ ilçesine bağlı Aydınlı-
kevler ile Hasköy Mahalleleri arasında yer
almaktadır. Bu park 640.000 m²’lik bir alan
üzerinde tesis edilmiştir. Botanik Parkı,
Ankara’nın güneyinde Çankaya Vadisi için-
de yer almaktadır. Yaklaşık 65000m
2
büyük-
lüğündedir. Gençlik Parkı, Altındağ ilçesi-
nin Ulus semtinde yer almakta olup 275.000
m² alan üzerine kurulmuştur.
Katılımcılar: Araştırmanın katılımcılarını
Ankara’da yaşayan 213 kent parkı kullanıcısı
oluşturmuştur. Altı katılımcı araştırma soru-
ları ve anketlerinde %5 den fazla kayıp değe-
re sahip olduğu için analiz dışı bırakılmıştır.
Analizler 207 katılımcı üzerinden gerçekleş-
tirilmiştir. Katılımcıların % 55.6’sı erkektir