4-
jadval
TMZlarni hisobga oladigan schyotlarning o‟zaro bog‟lanishi
№
Schyotlarning kreditidan
Schyotlarning debitiga
debet
Kredit
1
1000
Invintarizatsiya
yakunida
ko‘payishi
TMZ
1000
Materiallarning kamayishi
2
2010
Invintarizatsiya natijasida tugallanmagan
ishlab chiqarishning o‘sishi
1600
Materiallar qiymatidagi og‘ishishlar
3
2010
Ishlarni tugatilgan bosqichlari bo‘yicha
hisobdan chiqarilishi
2010
Tugallanmagan
ishlab
chiqarish
so‘mmasining kamayishi
4
2310
Yordamchi
ishlab
xizmatlarining sotilishi
chiqarish
2010
Tayyor mahsulotning kamayishi
5
2810
Tayyor
mahsulotlarning
hairdo
va
buyurtmachilarga
junatish natijasida
tannarxini hisobdan chiqarish
2910
Tovarlarning kamayishi
6
2810
Tayyor mahsulotlarning uzoq muddatli
investetsiya uchun berilishi
9900
TMZ sotib olish schyotining yopilishi
7
2810
Boshqa bo‘linma va subektlarga tekinga
9900
TMZ
bahosini
muqobillashtirish
berilishi
schyotining yopilishi
8
2810
Tayyor mahsulotlarni qisqa muddatli
investetsiya uchun berish
2810
Tayyor mahsulotlarni o‘sishi
9
2910
Tovarlarning
sotilishi
natijasida
tannarxini aks ettirish
10
2910
Tovarlarni uzoq muddatli investetsiya
hisobiga berish
11
2910
Tovarlarni qisqa muddatli investetsiya
hisobiga berish
9900
TMZ
bahosini
muqobillashtirish
schyotining yopilishi
12
2910
Tovarlarni ichki bo‘linma va subektlarga
tekinga berish
13
2910
Tovarlarning o‘sishi
14
5000 6010
TMZ olish
―GOLD PREMIUM PRODUCT‖ MCHJda sotilgan mahsulotlar tannarxi 9100-
―Sotilgan mahsulot lar, bajrilgan ishlar va ko‘rsatilgan xizmatlarning tannarxini
hisobga oluvchi schyotlar‖ orqali hisob-kitobi amalga oshriladi.
9110-― Sotilgan tayyor mahsulotlarning tannarxi‖;
9120-― Sotilgan tovarlarning tannarxi‖;
9130-― Bajarilgan ish va ko‘rsatilgan xizmatlarning tannarxi‖;
9140-― Davriy hisobda TMZ sotib olish‖;(davriy usulda)
9150-― Davriy hisobda TMZ bo‘yicha tuzatishlar‖ (davriy hisob usulda).
9910-―yakuniy moliyaviy natijalar‖ schyotining debitida sotilgan yoki
junatilgan mahsulot (ish, xizmat)larning haqiqiy ishlab chiqarish tannarxi,
mahsulotni sotish harajatlari, qo‘shilgan qiymat solig‘I so‘mmasi , aktsiz va
bojxona soliqlari so‘mmasi aks ettiriladi. Ushbu so‘mmalar asosan 9110-―Sotilgan
mahsulotlarning tannarxi‖, 9410 va boshqa schyotlarning kreditidan olinadi.
27
9910-―Yakuniy moliyaviy natijalar‖ schyotining kreditida sotilgan yoki
junatilgan mahsulot (bajarilgan ish, ko‘rsatilgan xizmat) uchun to‘lov xujjatlari
bo‘yicha ko‘rsatilgan so‘mmalar yoki ko‘rsatilgan xizmatlar uchun xaridorlardan
olinadigan so‘mmalar (4000) va bank schyotlariga yitkazilgan so‘mmalar qayd
qilinadi. Ushbu so‘mmalar tegishli 9010-― Mahsulot (ish va xizmat) larni sotishdan
olingan daromadlar‖ va 9030-―bajarilgan ishlar va ko‘rsatilgan xizmatlardan
olingan daromadlar‖ schyotlarining debitidan olinadi.
―GOLD PREMIUM PRODUCT‖ MCHJda mahsulot junatilgandan kiyin
yoki sotilgandan kiyin va to‘lov hujjatlari ko‘rsatilgandan kiyin subektning
buxgalteriyasida quydagi yozuvlar qayd etiladi:
4010-―Xaridor va buyurtmachilardan olinadigan schyotlar‖ schyotining
debeti;
9010-―Mahsulotlarning sotilishidan olingan daromadlar‖ schyotining
kreditida;
bir vaqtning o‘zida:
9110-―sotilgan mahsulotlarning tannarxi‖ schyotining debetida va
2810-―Tayyor mahsulot‖ schyotining krediti haqiqiy ishlab chiqarish
tannarxi miqdoriga.
―GOLD PREMIUM PRODUCT‖ MCHJda mahsulotlarni junatish va sotish
(ishlar bajarish, xizmatlar ko‘rsatish)ning hisobi 11-jurnal orderda yuritiladi.
Mazkur jurnal order 2800-―tayyor mahsulot‖, 2910- ―tovarlar‖, 9110- ―sotilgan
mahsulot tannarxi‖, 9130-―bajarilgan ishlar ko‘rsatilgan xizmatlarning tannarxi‖,
4010-―xaridor va buyurtmachilardan olinadigan to‘lovlar‖ sichyotlarining kteritiga
oid muomalalar hamda 9010, 9030 va 9110 sichyotlarning analetik malumotlarini
aks ettirishga mo‘ljallangandir.
―GOLD PREMIUM PRODUCT‖ MCHJda mahsulot ombordan hairdor
subektning vakiliga berilgan ishonchnoma asosida junatiladi va Tovar transport
yukxati hujjati bilan rasmiylashtiriladi. Mahsulot junatilgandan so‘ng sotilgan
mahsulot qiymati 2810-―Ombordagi tayyor mahsulotlar‖ schyotining kreditidan
9110-―Sotilgan mahsulotlarning tannarxi‖ schyotining debetiga yoziladi va shu
28
vaqtda 4010-― Xaridor va buyurtmachilardan olinadigan schyotlar‖ning debeti va
9010-―Sotilgan maxsulotlardan olingan daromadlar‖ schyotining kreditida qayd
qilinadi.
4000- ―Olinadigan schyot(to‘lov)lar hisobga oluvchi schyotlar‖
4010-― Xaridor va buyurtmachilardan olinadigan schyot (to‘lov)lar‖
4020-―Olinadigan vasiqalarning joriy qismi‖
O‘zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi va Davlat Soliq qo‘mitasi ―Ishlab
chiqariladigan va sotiladigan tovarlar bo‘yicha qo‘shilgan qiymat solig‘ini
hisoblash va to‘lash tartibi to‘g‘risida‖ yo‘riqnomani ishlab chiqdi va 1998 yil 1
yanvardan amalda qo‘llash uchun tavsiya etdi.
Yo‘riqnoma
33
, O‘zbekiston Respublikasining Soliq Kodekisiga muvofiq
O‘zbekiston hududida tadbirkorlik faoliyati bilan shug‘ullanuvchi yuridik shaxslar
qo‘shilgan qiymat solig‘ini to‘lovchilari bo‘lib hisoblanadi. Yuridik shaxslar
deganda soliqqa tortish maqsadida mulkka ega bo‘lgan korxona, birlashma,
tashkilotlarning barcha turlari, xo‘jalik yurituvchi yoki mulkni boshqaruvchi,
ushbu mulkka o‘zining majburiyati bo‘yicha javob beruvchi hamda mustaqil
balans va hisob siyosatiga ega bo‘lgan subektlar tushuniladi. Qo‘shilgan qiymat
solig‘I 20% stavkada to‘lanadi. Byudjetga to‘lanishi lozim bo‘lgan qo‘shilgan
qiymat solig‘ining so‘mmasi realizatsiya qilingan tovarlar, bajarilgan ish,
ko‘rsatilgan xizmatlar uchun hisoblangan qo‘shilgan qiymat solig‘ining so‘mmasi
realizatsiya qilingan tovarlar, bajarilgan ishlarning so‘mmasidan ishlab chiqarish
va muomala xarajatlariga qo‘shiladigan tovarlar qiymati uchun to‘lanishi kerak
bo‘lgan soliq so‘mmasining oshirmasiga teng va barcha xo‘jalik yurituvchi
subektlarga taluqlidir.
―GOLD PREMIUM PRODUCT‖ MCHJ ishlab chiqargan tayyor
mahsulotlarini qo‘shilgan qiymat solig‘isiz sotadi chunki mamlakatimizda aholini
turmush darajasini yaxshilash hamda aholini ijtimoiy qo‘llab quvvatlash
33
O‘zR Moliya Vazirligi va Davlat Soliq qo‘mitasi 2019 yil 5 dekabr ―ishlab chiqariladigan va
sotiladigan tovarlar bo‘yicha qo‘shilgan qiymat solig‘ini hisoblash va to‘lash tartibi
to‘g‘risida‖gi yo‘riqnomasi.
29
maqsadida turli imtiyolar ishlab chiqilgan bo‘lib ulardan biri sifatida ayrim oziq
ovqat mahsulotlariga qo‘llaniladigan qo‘shilgan qiymat solig‘ining 0%li stavkasi
qo‘llanilishi O‘zbekiston Respublikasi ―Soliq Kodekisi‖
34
ning 37-bob ―Soliqdan
imtiyozlar‖ bo‘limida keltirilgan bo‘lib ushbu imtiyozlar kodekisning 208-
moddasidan 211-moddasigacha bo‘lgan qismini qamrab olgan bo‘lib ushbu
imtiyozlarga ko‘ra aholini ijtimoiy qo‘llab quvvatlash uchun oziq ovqat
mahsulotlarini ishlab chiqaruvchi korxonalar va umumiy ovqatlanish korxonalar
qo‘shilgan qiymat solig‘ini 0%li stavkasini qo‘llaydilar. 0%li stavka qo‘shilgan
qiymat solig‘ini tolamasligini bildiradi. ―GOLD PREMIUM PRODUCT‖ MCHJ
eas aynan oziq ovqat mahsulotlarini ishlab chiqaruvchi va realizatsiya qiluvchi
korxona (jamiyat) hisoblanadi. Bundan tashqari prezidentimizning kichik biznes va
xususiy tadbirkorlik subektlarini rivojlantirish va soliqlardan imtiyozlar
to‘g‘risidagi farmonlarida kichik biznes va xususiy tadbirkorlik subektlari
umumxo‘jalik soliqlari to‘lovchilari emas yagona soliq to‘lovchilari hisoblanishadi
yagona soliq to‘lovchi kichik biznes va xususiy tadbirkorlik subektlari QQS
solig‘ini to‘lashmaydi.
―GOLD PREMIUM PRODUCT‖ MCHJda ushbu schyotlarda sotilgan
mahsulotlar va tovarlardan olingan daromadlar qayd qilib boradilar:
Dt - 4000―Olinadigan schyot(to‘lov)lar hisobga oluvchi schyotlar‖
Kt-9000-―Olingan daromadlarni hisobga oluvchi schyotlar‖.
Dostları ilə paylaş: |