Daromadlar bo‟yicha buhgalteriya hisobining asosiy vazifalari
22
№
Xo‘jalik yurituvchi subekt daromadlari bo‘yicha buxgalteriya hisobining asosiy vazifalari
1
Daromadlarni hisoblash tamoyiliga muvofiq ular ytuz bergan vaqtdan boshlab tan olish va hisoblash
2
Daromadlarni to‘g‘ri guruhlash va tegishli schyotlarda aks ettirish
3
Daromadlarning soliqlarga munosabatini to‘g‘ri belgilash
4
Daromadlarni moliyaviy hisobotda to‘g‘ri aks ettirish va boshqalar
Daromadlar
xo‘jalik yurituvchi subekt moliyaviy- xo‘jalik
faoliyatining muhim ko‘rsatkichi hisoblanadi. Ushbu ko‘rsatkichning mohiyati,
tasnifi va tavsifi, tan olinadi, tan olinishi, schyotlar tizimi va ular bo‘yicha
buxgalteriya yozuvlari respublikamizda qabul qilingan quydagi me‘yoriy
xujjatlarda atroflicha ochib berilgan:
O ‗zbekiston respublikasi ―Soliq kodekisi‖ (16-modda);
BHMS № 0-son
―Moliyaviy hisobotni tuzish va taqdim etish uchun
konseptual asosi‖;
BHMS №2-son ―Asosiy xo‘jalik faoliyatidan olingan daromadlar‖;
―Mahsulot (ish, xizmat)larni ishlab chiqarish va sotish xarajatlari hamda
moliyaviy natijalarni shakillantirish to‘g‘risida‖gi Nizom.
Ushbu me‘yoriy xujjatlarga muvofiq daromad deganda, hisobotdavrida
korxona aktivlarining ko‘payishi va majburiyatlarning kamayishi tushuniladi.
Daromad tushunchasi odatdagi faoliyatdan olingan daromad va boshqa
daromadlarni o‘z ichiga oladi. Daromadflar bu- hisobot davrida iqtisodiy
foydaning aktivlarning oqimi yoki ko‘payishi shaklida o‘sishi yoki passivlarning
qatnashchilarning kapitalidagi omonatlaridan farq qiluvchi o‘sishiga olib keluvchi
kamayishdir.
―Mahsulot (ish xizmat)larni ishlab chiqarish va sotish natijalari hamda
moliyaviy natijalarini shakillantirish to‘g‘risida Nizom‖ga muvofiq korxonalarning
operatsion faoliyatidan olingan daromadlari, o‘z navbatida quydagi ikki guruhga
ajratiladi:
24
1.
O‘zbekiston Respublikasining ―Buxgalteriya hisobi to‘g‘risida‖gi Qonuni. (yangi taxriri) 2020 yil 13 aprel;
2.
O‘zbekiston Respublikasining ―Investetsiya faoliyati to‘g‘risida‖ Qonun;
3.
O‘zbekiston Respublikasining ―auditorlik faoliyati to‘g‘risidagi‖ Qonun;
4.
Aktsiyonerlik jamiyatlarida zamonaviy korparativ boshqaruv uslublarini joriy etish chora tadbirlari
to‘g‘risida‖gi 2019 yil 24 apreldagi PF-4720 sonli Farmoni;
5.
O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining Qarori ―Davlat ulushi bo‘lgan aktsiyonerlik jamiyatlari
va boshqa xo‘jalik yurituvchi subektlar faoliyati samaradorligini baxolash mezonlarini joriy etish
to‘g‘risida‖gi 2019 yil 28 iyul 207-son;
6.
Aktsiyadorlik jamiyatlarida xorijiy investetsiyalarni jalb qilish borasidagi qo‘shimcha chora
tadbirlarto‘g‘risidagi O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2020 yil 21 dekabirdagi PQ-2454-sonli;
7.
0-son BHMS ―moliyaviy hisobotni tuzish va taqdim etish uchun kontseptual asosi‖;
8.
2-son BHMS ‖Asosiy xo‘jalik faoliyatidan olingan daromadlar‖;
9.
5-son BHMS ―Asosiy vositalar‖;
10.
21-son BHMS ―xo‘jalik yurituvchi subektlar moliyaviy-xo‘jalik faoliyatining buxgalteriya hisobi schyotlar
rejasi va uni qo‘llash bo‘yicha Yo‘riqnoma‖ (Adliya Vazirligi tomonidan 23.10.2020 yilda 1181-son bilan
ro‘yxatga olingan);
- Sotishdan olingan daromadlar – bularga mahsulot, tovarlar, ishlar va
xizmatlarni sotishdan olingan tushumlar (aktsiz, QQS va eksport bo‘yicha bojxona
bojidan tashqari) kiradi.
- Xizmat ko‘rsatish va ishlarni bajarishdan olinadigan daromadlar-bularga
yitkazib berish xizmatlari, kansalting, auditorlik xizmatlari va boshqalar kiradi.
Mamlakatimiz iqtisodiyotining bozor munosabatlariga tizimiga o‘tishi
xo‘jalik yurituvchi subektlarning buxgalteriya hisobi me‘yoriy-huquqiy asoslarini
tubdan qayta qurib chiqishni hamda uni xalqaro standartlar darajasida yitkazishni
taqazo qiladi. Xo‘jalik subektlarida mahsulot, ish va xizmatlar swotishdan olingan
yalpi foydadan tashqari asosiy faoliyatdan olinadigan boshqa daromadlar ham
bo‘lishi mumkin.
Dostları ilə paylaş: |