«iqtisodiyot» kafedrasi

2.Operatsion faoliyatdan daromadlar hisobining tarmoq xususiyatlari 

va vazifalari 

Mamlakatimizda  iqtisodiyotni  modernizatsiyalash  va  ijtimoiy  iqtisodiy 

rivojlantirish,  inovatsiya  jarayonlarini  jadallashtirish  va  bozor  iqtisodiyoti 

sharoitida  xo‘jalik  yurituvchi  subektlarda  asosiy  faoliyat  daromadlarini 

samaradorligini oshirish muhim ahamiyatga ega. Islohatlarning hozirgi bosqichida 

iqtisodiyotni  erkinlashtirishni  yanada  chuqurlashtirish,  uni  moderinzatsiyalash 

---

17 

 

asosida  subektlarning  daromad  topishi  imkoniyatlarini  yanada  asosiy  vazifa  qilib 

belgilandi.  Chunki  bozor  munosabatlari  iqtisodiy  manfatlarga  tayanib,  unga 

daromad  topish,  foyda  ko‘rish  orqali  erishiladi.  Mamlakatimiz  iqtisodiyotini 

mutanosib  rivojlantirish,  uning  samarali  tarkibiy  tuzilmaga  ega  bo‘lishini 

taminlash  va  shu  orqali  barqaror  iqtisodiy  o‘sish  sur‘atlariga  erishish  vatanimiz 

taraqqiyoti  va  xalqimiz  farovonligini  oshirishning  muxim  shartlaridan  biri 

hisoblanadi.  Bu  maqsadga  erishishi  uchun  esa,  eng  avvalo  iqtisodiyotning  barcha 

sohalarida  shuningdek,  xo‘jlik  yurituvchi  cubektlarda  asosiy  (operatsion)  faoliyat 

daromad manbalarini kengaytirish, rivojlantirish zarur bo‘ladi. 

Asosiy  faoliyatdan  olingan  daromad  (foyda),  bu  maxsulot  sotishdan  olingan 

yalpi  foyda  bilan  davir  xarajatlari  orasidagi  tafovut  va  asosiy  faoliyatdan 

ko‘rilggan  boshqa  daromadlarni  qo‘shish  yoki  boshqa  zararlarni  ayirish  orqali 

aniqlanadi: 

AFF=YAF-DX+BD-BZ 

(3) 

Bunda, 

AFF-asosiy faoliyatdan olingan foyda; 

DX-davir xarajatlari; 

BD-asosiy faoliyatdan olingan boshqa daromadlar; 

BZ-asosiy faoliatdan ko‘rilgan boshqa zararlar. 

 

2-

 

BHMSga  muvofiq  asosiy  faoliyat  daromadlari  o‘z  ichiga  quydagilarni 

qamrab oladi.