______________Milli Kitabxana_______________
nim bu izahatımdan?! Rayonda o cür danışdığıma görə möhtərəm əmin yaxamı
Gülənovun əlinə verdi! Bu yaşımda, iyirmi ilin maarif işçisi, şəhərin küçələrində
özüm qapı-qapı düşdüm, uşaq yığdım! Bugünkü danışığıma görə də möhtərəm
omin, şübhəsiz, özü yapışacaq yaxamdan ki, məktəblilərin əhval-ruhiyyəsinə pis
təsir eləmisən! Başa düşmürəm, sən özün nə cavab verəcəksən ona!
Çal, pırpız qaşlar altında əzabla dolu boz-ala gözlərlə Qarışqa qarının,
gəlinlərinin, nəvələrinin şəkillərindən başqa, Səmədin nəzərində tək bir nəfərin -
Muradovanın qaraltısı qaldı.
-
İndi Muradova yoldaşadı sözüm... İcazə ver sənnən elqızı kimi danışım,
Məleykə bacı... Bayaqdan baxıram. Susursan. Raykomun təlimatçısı əlləşib-
vuruşur ki, kolxozda bu dözülməz vəziyyəti birtəhər düzəltsin, katib heç
münasibətini də bildirmir. Niyə, Məleykə?!. Mən hiss eləyirəm, susmağın,
əlbəttə, boş-boşuna deyil. Baxışında soyuqluq görürəm. Laqeydlik, yox, məhz
soyuqluq! İncimə məndən, elə bil ocaq sönüb, külü qalıb. Hanı məşhur
"Diapozonlu Muradova?!" Yalvarıram, incimə sözümdən! Mən səndən kömək
umuram. Bu rayonun üç katibindən birisən. Rayonumuzda on yeddi təsərrüfat
başsız qalıb. General Persin bircə gündə təyin elədiyi Bezobraziye toxumları
hakimdilər hər yerdə. Elimizə-obamıza ürəyi yanan adamlardan, Qılınc
Qurbandan, Təftiş Abbasdan eşitdiklərimə görə, cəmaatı sındırıblar hər yerdə.
Bu cinayəti törədənlər mühakimə olunurlar. Əlaltıları hələ fəaliyyət göstərirlər.
Stalini, Mirqəzəbi, Persi pisləyirlər, Sultan Əmirlini "Mirqəzəbə qalib gələn
Kişi" adlandırırlar, Sultan Əmirlinin özünə istinad eləyə-eləyə cəmaatı rəzil
kökünə salıb, rayonu özülündən sarsıdırlar. Belə vəziyyətdə susmaq olarmı,
Məleykə bacı?! Mayda "Şəxsiyyətə pərəstiş" məktubu oxunanda Sultan
Əmirlidən narazı danışmısan. "Administrativ tədbirləri"ni pisləmisən. Bəs
burdakı bu "cəza tədbiri"nə münasibətini niyə bildirmirsən?! Sultan Əmirli
məcburiyyət qarşısında, kənardan işçi qüvvəsi cəlb eləyirsə, bu o deməkdimi ki,
yerli camaat daha da rəzilləşməlidi?! Xahiş edirəm, susma, bacım!
Nəlbəki gözlər açılıb Səmədə dikildi.
-
Yoldaş Səməd!.. Biz bura mitinqə yığışmamışıq! Kənardan cəlb olunan
işçi qüvvəsinin kolxozlara zərəri haqqında da, yığım kompaniyası müddətində
məktəblərdə yuxarı siniflərin bağlanmağının maarifə, mədəniyyətə zərəri
haqqında da çox danışmışıq. Düzdür! Şəxsən mən maarif müdirinin fikrinə şərik
çıxmışam və raykomun bürosunda öz
______________Milli Kitabxana_______________
şəxsi rəyimi tamamilə açıq bildirmişəm. Nəzərinizə çatdırıram ki, bizim şəxsi
rəylərimiz şəxsi rəy olaraq qalır. Pambığı "sürətlə, itkisiz yığmaq" haqqında
göstəriş Moskvadan verilib bizim Mərkəzi Komitəyə. Yəni Sovetlər İttifaqı
adlanan dövlətin mənafeyi güdülməlidir burda, yoldaş Səməd! Budu əsas
məsələ! İşi atıb alverə qaçanlara qarşı cəza tədbiri də, məktəblilərə zəhməthaqqı
paylanması da kolxozun rəhbərliyi ilə milis rəisinin Mərkəzdən göstərişə
diqqətlərinin nəticəsidir! Qonşularınız Tahirlidə də belə nəticə çıxarılıb,
Qurbanlıda da. Tahirlidə
maldarlıq texnikumunun təiəbələrinə
gündəlik
zəhməthaqqı verilib. Orda bu tədbirə etiraz edən yoxdur. Qurbanlıda şəhər
fəallarının ailələrindən cəlb olunanlara gündəlik zəhməthaqqı verilib. Orda da
etiraz edən yoxdur. Tək siz, partiya işçisi, Mərkəzi Komitənin göstərişinə qarşı
çıxırsınız. Özü də belə kobud şəkildə! Səbəblərini dedilər burda. Sizin
əsəbləriniz pozulub, yoldaş Səməd! Aldığım məlumata görə və burda öz
gözümlə gördüklərimə əsasən deyə bilərəm ki, partiya işçisinə yaraşmayan
nalayiq hərəkətlər edirsiniz. Adamlarla partiya etikası çərçivəsində danışmaq,
qüvvələri səfərbərliyə alıb, bütün imkanlardan istifadə yolu ilə yığımı təşkil
etmək əvəzinə, şəxsi hisslərinizi ictimai işə qatışdırıb dava salırsınız! Sovet
adamları arasında düşmənçilik törədirsiniz! Dəfələrlə xəbərdarlıq olunduğuna
baxmayaraq, bir-birinin ardınca adam döyürsünüz! Sizi məsuliyyətə cəlb edən
milis rəisini vəzifə başında yıxıb sürüyüb, dözülməz zorakılıqla iş üstündən
qovursunuz! Bütün bunlardan sonra isə məni öz biabırçı işlərinizə şərik çıxarmaq
istəyirsiniz?!. Sizə nə deyim? Necə yəni "bacı?!" Nə vaxtdan bacınız olmuşam
sizin?! Kommunist partiyasının rəsmi işçisiyəm mən! Və rəsmi surətdə
bildirirəm ki, əsəbləri bu dərəcədə pozulmuş adamın belə şəraitdə işləməyi qeyri-
mümkündür. Siz çox ciddi xəstəsiniz, yoldaş Səməd! Əgər xəstəliyinizi başa
düşürsünüzsə, raykoma ərizə yazın, təhkimçilikdən imtina edin! Onsuz da bu
hərəkətlərinizin çox pis nəticələri olacaq. Xəstəliyinizi etiraf etsəniz, həm
prokurorluq xətti ilə, həm də partiya xətti ilə müəyyən güzəştə gedə bilərlər.
Başqa sözüm yoxdur sizə. Yalnız bunu əlavə etməliyəm ki, mənim adımın
yanında "diapozon" sözü raykomun divarları arasında zarafatla işlənir. Siz hətta
bu incəliyi anlamaqdan da məhrumsunuz!
Qarışqa qarı Səmədin qucağında idi. Sol qolunun üstündə sinəsinə sıxmışdı.
Titrəyə-titrəyə, hıçqıra-hıçqıra uşaq kimi ağlayan qarı ilə birlikdə özü də
hönkürməyə hazırdı. Əmma gözlərinə yaş yox, yenə də od
______________Milli Kitabxana_______________
dolmuşdu. Qarının calaq-calaq əski-üsküdən ibarət şalını, qoftasını, corabın
altındakı gön parçalannı göstərə-göstərə Muradovanın üstünə getdi:
-
Budu mənim anladığım! Mən bunun xəstəsiyəm! Bunun o sızıldaşan
nəvələrinin, o göynəyən gəlinlərinin xəstəsiyəm! Divar dibində oturub
gəvələməyə quru çörək gözləyən Kətyən İbrahimin xəstəsiyəm!
Qırılan diviziyada qırılanların arvadlarının, övladlarının xəstəsiyəm! Səkkiz
qıznan on iki yetim böyüdən Ayrıa bacının xəstəsiyəm! Əgər bunları
görmürsənsə, bunların qeydinə qalmırsansa, mən səni nəinki raykom katibi, heç
insan da saymıram! Diapozonunuz partiya instruksiyalarından kənara çıxmır,
diapozonsuz Məleykə! Bu Bezobraziye qazanında çox adam şikəst olub. Sən
kimi şikəsti birinci dəfə görürəm. Katib deyilsən, protokolsan sən!.. Qadın
deyilsən, buzsan!.. Gözəl deyilsən, idbarsan!..
Sönmüş ocaq dedim mən sənə! Elə sönmüsən, külün də qalmayıb! Mən isə
yanıram! Nə
qədər ki, yanıram, bu Bezobraziye törəmələrini, gizlin
"rabotnik"ləri, mikroilanları yandıracam alovumda! Yaşamağa haqqı olanlara
işıq saçacam!.. Raykoma ərizə yazmıyacam. Raykomun tribunasına qalxacam,
insanlıqdan məhrum qadın çinovnik haqqında danışacam! Get burdan! Bir də
ayağın dəyməsin Qonaqlıya! Qancıq!
Muradovanı elə bil ilan çaldı; dik atıldı, rəngi ağardı.
Səməd hiss etdi ki, bu dərəcədə sərtliyinin üzərində əmisinin nüfuzu da vardı.
Çünki katib zənən titrəyib, cavab qaytara bilməyib, maşına doğru yönəldi.
Səməd "Pobeda"nın ardınca da baxmadı. Qan qucağında, qapan-tərəzinin
yanına qayıtdı. Dümağ piy üzlü Piylini saqqız kötüyünün üstündə oturdub, özləri
"ambulatoriya stolu"nun dövrəsində dayanıb pul sayan Qəlyanlıların arasından
əlini uzadıb bir dəstə yüzlük - min manat götürdü.
-
Belə şeylərnən sənin yaran sağalmaz, a qarı. Hələlik al bunu. Bölünməz
fondun hesabına yazarlar, - deyib pulu əski-üskü qoftanın qoynuna saldı...
* * *
Anbarın qabağında, Təftişlə Möhsün kişinin asdıqları "yel fanarları"nın
işığında hadisə bununla qurtarmadı. Hadisənin iki əsas nəticəsi oldu.
Dostları ilə paylaş: |