Ishchi kuchi migratsiyasi

O‘ZBEKISTONDA
 
FANLARARO
 
INNOVATSIYALAR

VA 
18-
SON

ILMIY
 
TADQIQOTLAR
 
JURNALI
20.04.2023
Vertikal mobillik (davlat tomonidan yaratiladigan qulay huquqiy kafolatlar, 
institutlashuv hamda maqbul iqtisodiy shart-sharoitlar) o‘z o‘rnida yuqoriga va pastga 
yo‘naltirilgan bo‘ladi. Yuqoriga yo‘naltirilgan sotsial ko‘tarilish, yuqoriga harakatni, pastga 
yo‘naltirilgan-sotsial tushish, pastga harakatni anglatadi. 
Gorizontal (sohalararo integratsiyalashuv) sotsial mobillik individning bir sotsial 
qatlamdan shu darajada joylashgan boshqa sotsial qatlamga o‘tishini anglatadi. 
Mobillikning bu turi yashash joyi (migratsiya)ni, boshqa diniy guruhga (dinini 
o‘zgartirishi va h.k.) bildiradi. 
Vertikal sotsial mobillik bir stratadan boshqasiga o‘tishni nazarda tutadi. Vertikal 
sotsial mobillik hayot davomida insonning yuqori statusni quyiga, quyi statusning yuqori 
darajadagisi bilan almashishidir. Masalan, usta-ta’mirlovchining kompaniya rahbari 
darajasiga ko‘tarilishi yoki teskari jarayon. 
P.Sorokin sotsial mobillikni har qanday (sanoatlashgan) industrial jamiyatning 
daromadi mansab qatlamlariga bo‘linishi bilan bog‘liq holda ko‘rib chiqdi. 
Sotsialogiyadagi sotsial mobil nazariyasi oraliq generatsion va ichki generatsion 
harakatchanlikning ko‘rsatgichlarini hisoblash uchun juda nozik apparat foydalanadi. 
Sotsiologik adabiyotda sotsial mobil tushunchasi har qanday qatlamlarga bo‘lingan 
marksistik sinflar nazariyasiga alohida urg‘u berish uchun qo‘llanadi. 
Rossiyalik olim V.A.Ionsevning fikriga ko‘ra, «Migratsiya aholining takror 
ko‘payishiga bevosita ta’sir o‘tkazishi mumkin. Ya’ni demografik jarayon sifatida faqatgina 
ko‘chishlar yoki qaytmaydigan migratsiya shaklida yuzaga chiqishi mumkin va ushbu 
shaklda u demografiya predmetiga bevosita kiradi»
141
. 
1.1.-jadval