Ишлаб чикариш дастури

O’lcham zanjirlari tug’risida asosiy ma’lumotlar.
Mashina va uning ayrim mexanizmlari va detallarining aniqligiga qo’yiladigan talablar nafauat alohida detallarning, balki ular zvenolarining ham o’lchamlari va chegaraviy chetlanishlarini va ularning mashina kinematik zanjirlarida o’zaro joylashuvini to’g’ri belgilash zaruratini tuђdiradi.
Bu masalani yechish o’lchov zanjirlarini hisoblash usulubida foydalanish yo’li bilan mumkin bo’ladi.
O’lchov zanjir deb, ma’lum ketma-ketlikda joylashgan va udima detallar sirtlari va o’qlarining o’zaro vaziyatini belgilaydigan o’zaro boђlangan o’lchamlarning berk zanjiriga aytiladi.
O’lov zanjiriga kiradigan o’lchamlarning soniga uarab o’lchov zanjirlari oddiy va murakkab bo’lishi mumkin.
Ko’p zvenoli zanjirlar tahlilni soddalashtirish maqsadida bir necha o’lchamlarni udi o’lchamga yiђish, ya’ni bir necha zvenolarni udi zveno bilan almashtirish yo’li kam sonli zvenoli ancha oddiy o’lchov zanjirlariga keltirilishi mumkin.
O’lchov zanjirlarini uurishda tiђizmasliklarga udi zanjirning mustauil zvenolariday uaraladi.
O’lchov zanjirlari asosiy xususiyatining mohiyati ularning ikkita tarmouning mavjudligi bilan belgilanadigan berkligidadir.
O’lchov zanjiri uni uurish boshlanadigan va unga uning ko’paytiruvchi zvenolari kiradigan birinchi tarmoђi asosiy o’lchov zanjiridir. Tarkibiga kamaytiruvchi zvenolari kiradigan o’lchov zanjirini uurishni tugallaydigan ikkinchi tarmoђi oxirgi zveno o’lchov zanjirining oxirgi zvenosi deb ataladi. O’lchov zanjiri oxirgi zvenosining naminal o’lchami berilgan zanjir barcha uolgan tashkil etuvchi zvenolari naminal o’lchamlarining algebrik yiђindisiga teng bo’lishi kerak.
Bundan ko’rinadiki, taudim uilingan ko’p zvenoli o’lchov zanjirida A₃ oxirgi zveno bo’lib hisoblanadi va
A₁qA₂+A₃+A₄+A_s+A₃
A₃qA₁-(A₂+A₃+A₄+A_s).
Birinchi tenglikning chap uismida bitta zveno o’rniga tenglikning o’ng tomonidagi kabi bir necha zvenolar bo’lishi mumkin.
Konstruktsiyaning o’lchov zanjirlari orasida uch xil boђlanish bo’lishi mumkin: parallel, ketma-ket, kombinatsiyalashtirilan.
Boђlanishning parallel ko’rinishida bir necha o’lchov zanjirlarga ega bo’ladi.
Ketma-ket boђlanish turi har bir keyingi zanjirni avvalgi o’lchov zanjirini uurishda hosil qiladigan bazadan uurishni nazarda tutadi.
Kombinatsiyalashtirilgan boђlanishda konstruktsiyada ikkita avvalgi boђlanish turlari parallel va ketma-ket boђlanishlar uatnashadi.
Mashinalarning aniqligiga erishish uchun o’lchov zanjirlarining bir nechta zanjirlar uchun umumiy bo’lib hisoblanadigan zvenolari ayniusa katta ahamiyatga ega. Bu umumiy zvenolarni asosiy zveno sifatida qabul uilishga tuђri keladi va o’shalardan o’lchov zanjirlarini uurishni boshlash lozim.
O’lchov zanjirlarini yechish uning berkituvchi zvenosi berilgan aniqligiga erishish va o’lchov zanjiri tenglamasiing ikki uismi tengligini ta’minlashdan iboratdir. Bu uuyidagi usulublar bila amalga oshirilishi mumkin;
a) to’la o’zaro almashinuvchanlik;
b) noto’liu o’zaro almashinuvchanlik;
v) tanlash (selektiv saralab) yig'ish;
g) moslash (tug'rilash “joyida”, “o’rni bo’yicha” tayyorlash);
d) sozlash – qo’zg'aluvchan va qo’zg'almas kompensatorlar qo’llash.