Ishlab chiqarishni texnik va texnologik yangilash va iqtisodiyotni diversifikatsiyalashning xorij tajribasi

1.1.1-jadval 
Modernizatsiya jarayonini tavsiflashdagi turlicha yondashuvlar
11
 
Yondashuv yo’nalishlari 
Modernizatsiya jarayonining qisqacha tavsifi 
Klassik sotsiologiya 
(E.Dyurkgeym, M.Veber) 
Ijtimoiy mehnat taqsimotini amalga oshiruvchi ijtimoiy 
tabaqalanish jarayoni 
Xo’jalik 
sub’ektlarining o’z faoliyatlari iqtisodiy 
samarasini eng yuqori darajada oshirish imkoniyatini beruvchi 
ratsionalizatsiya jarayoni
Neoklassik maktab 
Xususiy mulkchilik va demokratiyani mustahkamlash 
vositasi 
Keynschilar 
maktabi 
Zamonaviy 
tarmoqlarni 
barpo 
etish 
maqsadida 
xo’jalikning asosiy tarmoqlarini qamrab oluvchi tarkibiy 
o’zgarishlar 
Jadvaldan ko’rinadiki, modernizatsiya jarayoni mazmunini klassik sotsiologiya 
vakillari “ijtimoiy tabaqalanish” hamda “ratsionalizatsiya” jarayonlari, neoklassik 
maktab vakillari
 
“xususiy mulkchilik va demokratiyani mustahkamlash vositasi”, 
keynschilar maktabi
 
vakillari esa
 “
xo’jalikning asosiy tarmoqlarini qamrab oluvchi 
tarkibiy o’zgarishlar
”
sifatida talqin etadilar. Keng ma’nodagi modernizatsiyani 
tavsiflovchi turli jihatlar ham ushbu ijtimoiy jarayon mazmunining turli-tuman va 
serqirraligini ko’rsatadi (1.1.1-rasm). 
Keng ma’nodagi modernizatsiya jarayonining tavsiflari qatorida shuningdek 
uning quyidagi tamoyillarini ham ajratib ko’rsatish mumkin: 
1) uning majmuaviyligi, ya’ni jamiyat hayotining barcha sohalarini qamrab 
olishi; 
2) uning tizimiyligi, ya’ni jamiyat hayoti har qanday tarkibiy qismi yoki yaxlit 
sohasining o’zgarishi boshqalarining o’zgarishiga olib kelishi. Masalan, madaniy va 
siyosiy o’zgarishlar iqtisodiyotdagi o’zgarishlarga olib keladi va aksincha;
10
Xodiev B.Yu., Shodmonov Sh.Sh., G’afurov U.V. Mamlakatni jadal isloh etish va modernizatsiya qilish – milliy 
taraqqiyotimizning mantiqiy bosqichi: Ilmiy-ommabop risola. – T.: TDIU, 2008. – 53 b. 
11
Муаллиф ишланмалари асосида тузилган. Манба: 
http://ru.wikipedia.org/wiki
; Нуреев Р. Модернизация 
экономики: концепции и средства. - 
http://www.soob.ru/n/2005/10/c/6
. 

---

14