İŞletim sistemleri

LILO

Diskin başına (genellikle MBR - master boot record) yerleşerek bilgisayarın düzgün bir şekilde Linux veya başka bir işletim sistemi ile açılmasını sağlayan program. Uzun açılımı ile LInux LOader. LILO aynı zamanda bilgisayarın Windows ve Linux ile birlikte dönüşümlü olarak açılabilmesini sağlayan bir mekanizma da içerir. Bu sayede istediğiniz zaman bilgisayar açılırken çalışan LILO sayesinde istediğiniz işletim sistemini açabilirsiniz. LILO tüm dağıtımlarla birlikte gelir ve otomatik olarak kurulur.

LINUX

Linux , serbestçe dağıtılabilen, çok görevli, çok kullanıcılı UNIX işletim sistemi, türevidir. Linux, İnternet üzerinde ilgili ve meraklı birçok kişi tarafından ortak olarak geliştirilmekte olan ve başta IBM-PC uyumlu kişisel bilgisayarlar olmak üzere birçok platformda çalışabilen ve herhangi bir maliyeti olmayan bir işletim sistemidir.

UNIX 70' li yılların ortalarında büyük bilgisayarlar üzerinde çok kullanıcılı bir işletim sistemi olarak geliştirilmiştir. Zaman içerisinde yayılmış ve birçok türevi ortaya çıkmıştır. UNIX ismi UNIX Research Laboratories INC şirketinin tescilli markası olduğundan dolayı birçok şirket, aynı temele dayanan işletim sistemleri için değişik isimler kullana gelmişlerdir.
Örnek olarak;

• 
  Hewlett-Packard; HP-UX
  
• 
  IBM; AIX
  
• 
  Sun Microsystems; SunOS gibi.
  

Bugün kişisel bilgisayarlardan süper bilgisayarlara kadar birçok bilgisayar için yazılmış bulunan UNIX türevleri mevcuttur. Ne var ki, bu türevlerin çoğu gelişimi belirli bir noktada durmuş ve yüksek fiyatla satılan ticari yazılımlardır.

Linux, temel olarak Finlandiya Üniversitesin’ de öğrenci olan Linus Torvalds 'ın ve internet üzerinde, meraklı bir çok yazılımcının katkıları ile geliştirilmiştir. Linux, gelişimi açık bir şekilde yapılmaktadır. Bunun anlamı, işletim sisteminin her aşaması açık olarak İnternet üzerinde yayınlanmakta, dünyanın dört bir yanında kullanıcılar tarafından test edilmekte, hataları ve eksiklikleri tespit edilerek düzeltilmekte ve geliştirilmektedir. Zaman zaman bu deneme aşamaları belirli bir noktada durdurulur ve güvenilir bir işletim sistemi sunulup, geliştirme için ayrı bir seriye devam edilir. Geliştirmede yer alan bu açıklık Linux' un en büyük avantajlarından biridir. Gelişimi evrimseldir, hatalar anında kullanıcılar tarafından tespit edilip rapor edilmekte ve birçok kişinin katkısıyla düzeltilmektedir. Bazı işletim sistemi sürümleri, saatler içerisinde güncellenebilmektedir.
Linux, Andy Tannenbaum tarafından geliştirilmiş olan Minix işletim sisteminden esinlenilmiştir. Linus Torvalds, boş zamanlarında Minix' ten daha iyi bir işletim sistemi yaratmak düşüncesiyle 1991 Ağustos sonlarında ilk çalışan Linux çekirdeğini oluşturdu. 5 Ekim 1991 tarihinde 0.02 sürümü Linux ilk defa tanıtıldı. Linus, comp.os.minix haber grubuna gönderdiği yazıda yeni bir işletim sistemi geliştirmekte olduğunu ve ilgilenen herkesin yardımını beklediğini yazmıştı. İşletim sisteminin, çekirdeği için verilen numaralar kısa sürede bir standart kazandı. a.x.y seklinde belirtilen çekirdek türevlerinde y bulunulan seviyeyi, x gelişim aşamasını göstermektedir. Tek sayılı x' ler geliştirme aşamalarını çift sayılı x' ler ise güvenilir Linux çekirdeklerini göstermektedirler. a ise değişik Linux sürümlerini belirtir. Bu yazının hazırlandığı Ocak 1998 içerisinde en son güvenilir (kararlı) Linux çekirdeği 2.0.33, en son gelişim aşamasındaki çekirdek ise 2.1.79'dur.
Linux, gerçekten son yıllarda hızlı bir gelişme göstermiş, çeşitli ülkelerden birçok kullanıcıya erişmiş ve yazılım desteği günden güne artmıştır. Değişik kuruluşlar Linux sistemi ve uygulama yazılımlarını bir araya getirerek dağıtımlar oluşturmuşlar ve kullanımını yaygınlaştırmışlardır.

a) Avantajları

UNIX, işletim sistemine sahip bir bilgisayar kullanmak istiyorsanız ve bu işletim sisteminde platforma bağımlı bir yazılım kullanmıyorsanız, Linux ideal bir çözümdür. Linux ücretsizdir. Sadece işletim sisteminin maliyeti açısından değil, verdiği performans için ihtiyaç duyduğu donanım açısından da çok ucuzdur. Üstüne üstlük çok kullanılan ve bol yedek parçası bulunan bir platform altında çalıştığı için belirli bir Linux sisteminin performansını artırmak için yapılması gereken yatırım, başka bir UNIX iş istasyonunu aynı oranda geliştirmek için gereken yatırıma göre çok düşüktür. Fakat şirketler bazında Linux' un bedava bir işletim sistemi olması genelde göz ardı edilir.

Bir Linux makine, bu sayede sadece işletim sistemi açısından değil donanım olarak da ucuza gelmektedir. Linux, hızla geliştirilmektedir. Bu gelişimin en büyük yararı, eksikliklerin, kullanıcıların talepleri ve çabaları sonucunda hızla giderilmesidir. Linux diğer tüm işletim sistemlerine göre belirli bir donanım için daha hızlı destek verebilmektedir.
Linux, çok değişik donanımlar ve servisler için özel olarak hazırlanır. İşletim sisteminin temelini oluşturan çekirdek, kullanıcı tarafından da derlenebildiği için, bu derleme sırasında sadece kullanım amacına yönelik alt programlarla donatılır. Bu genel olarak daha sistemin performansını artırmaktadır. (Yani, SCSI donanımınız yoksa çekirdeğinizde SCSI ile ilgili alt programlara yer vermezsiniz)

b) Dezavantajları

Linux' un serbestçe dağıtılıyor olması bir çok kişinin, bu işletim sistemine güvenmemesine yol açmıştır. Ciddi bir şey olsa, “bedava olmazdı!” kanısı oldukça yaygındır.

Linux' un sürekli gelişiyor olması en büyük dezavantajlarından biridir. Henüz tüm ihtiyaçlara cevap vermemesi (hala Windows 95/98/ME programlarının bazılarını çalıştıramıyor), gelişimin bazı aşamalarında top yekin değişiklikler yapılması, gelişimi takip etmek için bazen sürekli yenileme yapılması, birçok kullanıcının bu işletim sistemine güvenmemesine yol açmıştır.
Linux, herhangi bir ticari destek altında gelişmemektedir. Bunun en büyük yararı işletim sisteminin, ticari kaygılar taşımamasıdır. Ancak bunun yanı sıra diğer işletim sistemlerinde olan teknik destek, dağıtım ve dokümantasyon alanlarında eksikleri vardır. Özellikle teknik destek eksikliği, anahtar teslim çözümlere alışmış kullanıcıların çokluğu Linux kullanıcılarının sayısını sınırlayan temel faktörler olmuşlardır.
Bu konudaki eksikliği gidermek için, çeşitli gönüllü kuruluşlar, kullanıcı grupları oluşmuştur. Zamanla Linux, teknik desteği ticari bir konu olarak ortaya çıkmıştır. Şu anda tüm Dünya’ da Linux çözümleri konusunda teknik destek veren, danışmanlar bulunmaktadır.
Linux işletim sistemini geliştirenlerin, ticari kaygılar gütmemeleri bazı ticari yazılımların, Linux üzerinde gelişmemesine sebep olmuştur. Linux üzerinde, belirli konularda diğer işletim sistemlerinden aşağı kalmayan yazılımlar bulunmasına rağmen (mesela, Star Office) , belirli bazı konularda çok zayıf kalmıştır (mesela oyunlar).
Linux, üzerinde yer alan çözümlerin hepsi, basit kullanıcıların rahatça kullanabileceği düzeyde değildir. Bazı çözümler, kullanıcıların belirli bir yazılım ve işletim sistemi bilgisine sahip olmalarını gerektirmektedir.
Sonuç olarak, diğer işletim sistemleri ile yapamadığımız birçok uygulamayı, Linux sayesinde gerçekleştirebilirsiniz ve belirli bir donanım ile gösterdiği performansın bir çok işletim sisteminin üzerinde olduğunu söyleyebiliriz. Ne var ki, her uygulama için Linux' un ideal bir çözüm olarak ortaya çıkmadığının bilincinde olmak gerekir. Ama ilerleyen senelerde üzerinde geliştirilen uygulama yazılımları daha çok kişiyi başka işletim sistemleri kullanmaktan vazgeçirecektir.