Islom diniga doir manba va adabiyotlar

116
MANBAShUNOSLIK
miziydek zotni qoldirdi”. Sam’oniy “Ansob”da uni shunday 
ta’ri
fl
aydi: “U shubhasiz o‘z zamonasining imomi edi, tasnifoti 
ko‘p va hadis ilmi peshvolaridandir”.
Imom Termiziy “Jomi’ Termiziy”, “Kitab ash-shamoil”, 
“Kitab al-ilal”, “Kitab az-zuhd”, “Risola 
fi
l-xilof val-jadal” kabi 
asarlar yozib qoldirib, 279 sanada vafot etdilar.
Fiqhga oid manbalar. 
Markaziy Osiyoda yozilgan 
fi
qhga 
oid asarlar asosan o‘lkada yashovchi musulmonlar amal qiluv-
chi hana
fi
y mazhabi asoslarini bayon qiladi. Bu borada Imom 
Marg‘inoniyning “Hidoya”, Ubaydulloh ibn Mas’udning “Mux-
tasari Viqoya” va qator olimlar tuzgan fatvo to‘plamlarini misol 
tarzida keltirib o‘tish mumkin.
“Hidoya”.
Islom olamiga mashhur asar. U imom, alloma, 
Ali ibn Abu Bakr ibn Abduljalil al-Farg‘oniy al-Marg‘iloniy 
(vafoti 593/1197) asaridir. Bu zot Hana
fi
y mazhabining buyuk 
faqih laridan sanaladi. “al-Muntaqiy”, “Nashr ul-mazhab”, “Mux-
torot an-Navozil” kabi asarlari, “Hidoya”ning boshlanishi hisob-
langan “al-Bidoyat al-mubtadiy” va “al-Kifoyat al-muntahiy” 
asarlari bor.
“Kifoya”.
Ushbu 
fi
qhga doir mashhur asar “Hidoya”ning 
sharhi bo‘lib, uni Sayyid Jaloliddin ibn Shamsiddin al-Gurloniy 
al-Xorazmiy ta’lif qilgan. U ilmni Hisomiddin as-Sig‘noqiy (va-
foti 714/1314) hamda Abdulaziz al-Buxoriy (vafoti 730/1329)
lardan o‘rgangan.
“Nihoya”.
Bu “Hidoya”ning sharhi bo‘lib, mualli
fi
Hisomid-
din Husayn bin Ali bin Hajjoj bin Ali as-Sig‘noqiydir. Sig‘noq 
Turkiston shaharlaridan biri bo‘lgan. Ha
fi
zuddin Kabir Buxoriy-
dan (vafoti 693/1293) dars olgan va fatvo berish darajasiga yet-
gan. “Hidoya”ga “Nihoya” nomli sharh yozgan va uni 700/1300-yil 
yozib tugatgan. Ushbu sharh “Hidoya”ning to‘rtta eng mashhur 
sharhlaridan biridir. Ul zotning yana “Sharh at-tajrid 
fi
y qavoid 
at-tavhid”, “Ko
fi
y sharhi usul al-Pazdaviy”, “an-Najoh 
fi
s-sarf” 
nomli asarlari bor. U 714/1314 (yoki 710/1310)-yil vafot etgan.

---