46
Yadda saxlayaq ki, məqam kommunikativ aktın iĢtirakçılarının
münasibətlərinin açıqlanmasına Ģərait yaradır. Göründüyü kimi,
bu münasibətlər subyektlərin statusundan, fəaliyyət dairəsin
dən, Ģəxsi münasibətlərindən və s.kənar təsəvvürə gətirilə
bilməz. Odur ki, bütün məqamlarda status vəziyyətinin düzgün
qiymətləndirilməsini nəzərdə tutur. Hər kəs bunu obyektiv
qiymətləndirməyi bacararsa, yaĢlı-cavan, cavan-yaĢlı arasında
qarĢılıqlı hörmət Ģəraiti hökm sürər. Məqam daxilində qarĢılıqlı
münasibətləri bir neçə formada müəyyənləĢdirmək lazımdır.
1. Statusla müəyyənləşən münasibətlər.
Bu zaman
məqam daxilində ünsiyyətin status daxilində baĢ verməsi
aktuallaĢır.
2. Tərəflərin rolu ilə müəyyənləşən münasibətlər.
Bu
halda nitq daha çox streotip xarakterli olur. Ġnsanlar öz
səlahiyyətləri çərçivəsində rollarının icraçısına çevrilirlər.
3. Tərəflərin birgə fəaliyyətini əks etdirən məqamlar
daxilində ünsiyyət.
Bu tipli məqamlar əsasən çoxtərəfli
diploma-
tiya, danıĢıqlar sferasını əhatə edir.
Qeyd edək ki, həyati məqamlar ünsiyyət məqamları ilə bir
növ paralellik təĢkil edir. Bu fakt bir daha nitqin gerçəkliklə
bağlılığını təsdiqləyir. Məqam daxilində real ünsiyyət çoxsaylı və
zəruri komponentlərin toplusuna münasibətdən asılıdır. Bunlar
aĢağıdakılardır:
1.
Fəaliyyət dairəsi;
2.
Fəaliyyət forması;
3. F
əaliyyət növü;
4.
Müzakirə predmeti;
5.
Mənəvi münasibətlər;
6.
Tərəflərin sosial statusu;
Dostları ilə paylaş: 
