J. Büffon 1758-ci
ildə «Üsluba dair mülahizələr» kitabını yazdı. Həmin kitabda
səslənən
«Üslub eynilə insandır» ( stule e'est ole le homme ) aforizmi fərdi üslubların çoxsaylılığını bir daha təsdiqləyir.
Kommunikasiya v
ə üslubiyyat arasındakı bağlılığa diqqət
yetirilm
əli və fəaliyyət sferasında üslubi tələbləri qorumaq
lazımdır. Üslub anlayıĢı yalnız dilin ifadəlilik vasitələrindən
məqsədəuyğun istifadə olunması ilə bağlıdır və dilxarici
faktorların təsiri altında formalaĢır. Bu proses, yəni üslubi for-
m
alaĢma, kortəbii proses deyildir və özünəməxsus qanunlarla
tənzimlənir. Dil həyatın müxtəlif sahələrində müəyyən məqsəd
baxımından istifadə olunur. Nəticədə isə dilin istifadə olunduğu
sahələrdə ənənəvi iĢləklik və buna uyğun dil vahidlərinin
ünsiyyətin aparıcı elementinə çevrilməsi sürətlənir.
Odur ki, üslubformalaĢdırıcı elementlər arasında fəaliyyət
sahəsinə uyğun düĢüncə tərzi və təfəkkür forması baza
kompleksi rolunu oynayır. Bu kompleks funksional üslubların
çeĢidlənməsində baĢlıca meyar kimi qəbul olunur və ayrı-ayrı
üslubların
özülüklərinin müəyyənləĢdirilməsinə xidmətə edir.
Misal üçün, ictimai fəaliyyət dairəsinə görə elm sahəsində
çalıĢanların təfəkkür tərzi elmi üslubda öz əksini tapır. Rəsmi-
əməli üslub isə əsasən inzibati idarəçilik sahəsində ünsiyyətə
zamanı söylədiyi
«... Cənab səfir, mən sizinlə açıq danışacağam. Sözsüz ki, diplomatların özlərinə məxsus ünsiyyət üslubu olur. Mən diplomatlar hazırlayan institutda təhsil almışam. Ona görə də mən diplomatik dilin nə olduğunu bilirəm.» fikrində də deyilənlər öz təsdiqini tapır.
Həqiqətən, bizim hər birimiz bir çox peĢə sahiblərini onların
danıĢığına (nitqinə) görə çətinlik çəkmədən müəyyənləĢdirə
bilərik. Bu sırada diplomatlar və siyasət adamları da istisnalıq
təĢkil etmir. Hətta el arasında çox sanballı danıĢığı olanlara
«diplomat» deyirlər. Lakin bu o demək deyildir ki, hər bir
fəaliyyət sferasının sırf özünəməxsus üslubi çalarlığı olan dil
vahidləri toplusu mövcuddur və bu vahidlərdən digər üslublarda
66
istifadə olunmamalıdır. Əslində bütün hallarda dildəki sözlərdən
xidmət edir və bir sıra özülülüklərlə digər funksional
üslublardan seçimlidir. Beləliklə,