Işmaqdansa

simmetrik 
və
 asimmetrik
inkiĢafda olur. Yuxarıda Ģərh 
olunan paralel və çarpaz transakt da bu zəmində baĢ tutur. 
Doğma dilimizdə replika əvəzinə 
«atmaca»
terminindən 
istifadə edə bilərik. Lakin atmaca bir qədər qaba səsləndiyindən 
və xoĢagəlməz assosiasiyalarla bağlı olduğundan danıĢan və 
dinləyən arasında fikir mübadiləsinin replikalarla reallaĢması 
fikri ilə qənaətlənirik. Replikalar əsasən aĢağıdakı Ģəkildə olur: 
1. Qoşulma replikası
– özündən əvvəlki replikada 
səslənən fikrin davamı olan replikadır. Bu zaman danıĢanın 
fikirlərinə Ģəriklik münasibəti nəzərə çarpır. Dinləyici mövzunu 
davam etdirmək istəyini qoĢulma replikaları ilə reallaĢdırır. 
2. Kontekstual-situativ replika
– dialoqu təĢkil edən iki 
replikadan sonuncusu. Bu replika əvvəlkindən asılı olur, yəni 
sinsemantikdir. 
3. Situativ replika
– dialoqu təĢkil edən iki replikadan 
birincisidir. Mövzunu müəyyənləĢdirən replika olduğundan avto-
semantikdir, yəni müstəqildir. 
4. Sual-
cavab replikası
-s
üjetli dialoqun əsas göstəricisidir. 
Bir növ müzakirədir. 
5. Təkrar replika
– deyilən fikrə qarĢı ekspressiv reak-
siyayadır. 
Bir atalar məsəlində deyildi kimi «Söz sözü gətirər, arĢın 
bez 
gətirər». Dialoq nitq mədəniyyəti və etiketin bütün incə-
liklərini əks etdirməklə yanaĢı, həm də müzakirəyə və 
mübahisəyə aparan yoldur. 
Mübahisə etməyin də öz qaydaları və Ģərtləri mövcuddur. 
Yerli-
yersiz mübahisə yalnız baĢağrısı gətirdiyindən bu 
xoĢagəlməz vərdiĢdən bacardıqca qaçmaq məsləhətdir. Təəs-
süf ki, bu da mümkünsüzdür. Polemikasız bəĢər övladının həyat 
tərzini təsəvvürə gətirmək çətindir. Ġnsanların sosial varlıq 
olaraq cəmiyyətin hadisə və proseslərinə, bir-birlərinə müna-
sibətləri polemikada cilalanır. 

---

32 
Ən möhtəĢəm qanunlar, bəĢəri kəĢflər də həyata vəsiqə 
almaqda polemikaya borcludur. Son dövrlərdə ünsiyyətdə 
iĢləklik qazanan