unifikasiya
standartlaşdırma
trafaretləşmə
74
məqamlar üçün yeni-yeni dil formulları seçilməsinə vadar edir.
Ġstənilən nəticəni isə hər dəfə əldə etmək çətindir.
Karl Fosler hazır ifadələri iĢlətməkdənsə fərdi okkazaiona-
lizmlər iĢlətməyin üstünlüyündən bəhs edərək yazmıĢdır:
«Təkrarlama tutuquşunun işidir. Odur ki, onun heç bir
üslubu yoxdur. Tutuquşu dili təkrar edir, lakin dilə yaradıcı
münasibət bəsləyə bilmir. Bizim hər birimizdə bir az
tutuquşuluq vardır. Bu da nitq qabiliyyətimizdə olan
qüsurdur, yəni nitqimizdəki passivlikdir, hazır ifadələri
işlətməkdir»
.
Bəzən elə güman olunur ki, stanlartlaĢma sənədlərin dilini
quru və cansıxıcı edir, yaradıcı meylləri heçə endirir. Əlbətdə,
bu cur düĢüncə tərzinə haqq qazandırmaq olmaz. Akademik L.
ġerbanın yazdığı kimi, dildə hazır sintaktik konstruksiyalar,
«hazır fikirlər»
mövcuddur və insan böyük həvəslə onlardan
istifadə edir.
«Dəftərxana üslubunun əsas məqsədi vəziyyəti
olduğu kimi, düzgün əks etdirməklə nəticə əldə
etməkdir»
15
. Xüsusilə rəsmi-əməli üslubda və publisistik
üslubda bu tipli sabit konstruksiyalar daha iĢləkdir. Hazır qəliblər
əslində təfəkkürün ən incə kanonlarını əks olunmasında
semantik, üslubi və ekspressiv bənzərsizliyi olan vahidlərdir
Sənədlərin hazırlan-masında standart konstruksiyalardan
məqsədli istifadə olun-ması həm ünsiyyət, həm də
informasiyanın ötürülməsi baxı-mından olduqca əlveriĢlidir.
Bununla yanaĢı müxtəlif funksional üslublara xas olan
standartlaĢma eyniləĢdirilə bilməz və hazır qəliblərin iĢləkliyi dil
və üslub qüsuru kimi yozulmamalıdır.
15
Щерба Л. Современный русский язык. М., 1959. с. 21.
|
