Işmaqdansa

1. 
Qarşı tərəfə öz fikrini bildirməyə imkan vermək; 
2. 
Danışanın problem ətrafında fikirləri bitdikdə. Əlavə
3. 
şərhə ehtiyac olmadıqda; 
4. 
Öncə söylənilənlərin xüsusi əhəmiyyətli olduğunu
5. 
diqqətə çatdırmaq tələb olunduqda; 
6. 
Növbəti deyiləcək fikirlərə diqqət tuşlanmasını 
bildirmək; 
7. 
Qarşı tərəfin nitqin predmetinə laqeydliyi müşayiət
8. 
olunduqda öz daxili narazılığını diqqətə tuşlamaq; 
9. 
Ciddi xəbərdarlıq məqsədi ilə; 
10.Qar
şı tərəfi hövsələdən çıxartmaq, onunla danışmaq
istəyinin olmadığını bildirmək. 
Lakin pauzanı «ağzına su alıb susmaq» kimi qiymətlən-
dirmək olmaz. Xatırlatmaq lazımdır ki, nitqin sürəti və pauza 
arasında bağlılıq mövcuddur. DanıĢıq tempi sürətli olan tərəf-
daĢ aramla danıĢan tərəf haqqında belə gümana gələcəkdir ki, 
o ünsiyyətdən bezikib, yaxud söhbəti davam etdirməyə çətinlik 
çəkir, qətiyyətsizdir və s. Ünsiyyət prosesində aramla danıĢan 
tərəf isə öz növbəsində qarĢı tərəfin ona danıĢmamağa imkan 
verm
ədiyi, təzyiq göstərmək cəhdində bulunduğunu güman edə 
bilər və bu zəmində obyekt-subyekt münasibətləri ciddi mane-
ələrlə qarĢılaĢa bilər. 
Qeyri-
verbal ünsiyyət vasitəsi olduğundan pauza çoxsaylı 

---

117 
funksiyaları və məqsədləri əks etdirə bilir. Hər birimiz üçün 
qarĢılıqlı anlaĢma normal pauzalar hesabına əldə olunur. Bu 
nitqin ritmik səslənməsi effektidir. Bəzən bu ritmin pozğunluğu 
halları müĢahidə olunur. Tutaq ki, danıĢan hər hansı texniki 
səbəb üzündən pauza etməli olur. Yaxud səhhəti ilə bağlı 
öskürərkən bu hal baĢ verə bilər. Bu tipli pauzalar «
lüftpauza
» 
adlanır. 
Biz pauza və digər qeyri-verbal vasitələrə, nitqin sürəti və 
tempinə ayrılıqda baxmaqla yalnız bir sıra səciyyəvi elementləri 
diqqətə çatdırmağa səy edirik. Əslində bütün bunlar birlikdə 
nitqimiz
də iĢtirak edir. Misal üçün, nitq prosesində birnəfəsə, 
yəni növbəti pauzaya qədər, neçə söz ifadə etmək olarsa bu 
birbaĢa nitqin sürəti ilə izah olunmalıdır. Əgər biz bitkin fikir 
ifadə olunması məqsədini ön plana çəkiriksə, onda nitq 
praktikasında cümlənin 
5±2
(yəni 8 sözə qədər) sözdən ibarət 
olması norma sayılır. 
Qeyd edək ki, məhz bu sayda sözün ifadə olunmasından 
sonra nəfəs dərilməsi zərurəti yaranır. Ola bilsin ki, bu rəqəm bir 
qədər az, bir qədər artıq olsun. Sınaqlar göstərir ki, birnəfəsə 
ifadə olunan sözlərin sayını hətta 
20
-
yə də çatdırmaq olar. 
Lakin ünsiyyətə verilən tələblər baxımından belə cəhd yalnız 
«Ginnesin rekordlar kitabına» adını salmaq cəhdi kimi 
dəyərləndirilməlidir. Əgər biz televiziya və radio kanallarında 
səslənən xəbərlərin oxunuĢunu izləsək «Kim?», «Nə?», 
«Harada?», «Nə zaman?» və s. modeli əsasında qurulan 
cümlələrin daha iĢlək olduğunun Ģahidinə çevrilərik. Bu cümlələr 
isə adətən