118
İntonasiya
«Hə» və «Yox» sözlərini 50 cür tələffüz etmək olar.
Onların yazılış forması isə bir cürdür.
Bernard Şou
Ġntonasiya öz təbiətinə görə çox mürəkkəb bir dil hadisədir.
Sadə anlamda bunu nitq prosesində səsin yüksəlməsi və ya
alçalması kimi
baĢa düĢmək lazımdır. Əslində isə intonasiya
modallıq bildirməklə cümlə üzvlərinin düzgün qruplaĢdırılmasını
təmin edir, cümlələrin sadə, mürəkkəb, tabeli, tabesizliyini fərq-
ləndirməyə xidmət göstərir, məntiqi vurğunun yerinin düzgün
müəyyənləĢdirilməsinə təminat verir, ara sözlərin mövcud-
luğunu diqqətə tuĢlamağa
Ģərait yaradır. Nitqin ritmik-melodik
komponenti olmaqla nəinki sintaktik mənaların fərqləndiril-
məsinə xidmət edir, habelə nitqin emosional-ekspressiv gücünü
artırır.
Ġntonasiyada ilk növbədə obyektiv və subyektiv məqamları
müəyyənləĢdirmək tələb olunur. Bu zərurət onunla izah oluna
bilər ki, intonasiyanı təĢkil edən vahidlərin böyük əksəriy-
yəti(temp, tembr) fərdi və həm də subyektiv olmaqla intona-
siyanın obyektiv təbiətini formalaĢdırır. Ġntonasiya özü-özlü-
yündə, yəni sözdən təcrid olunmuĢ Ģəkildə, heç bir məntiqi məz-
muna malik deyildir. Bu o deməkdir ki, intonasiya ayrılıqda fikri
təcəssüm etdirə bilməz. Bunu nəzərdə tutaraq
S. O. Kartsevski
«Dil sözlərdən, qrammatikadan və intonasiyadan ibarətdir»
qənaətinə gəlir.
24
Nitqin həmiĢə məqsədli olduğunu, arzu, istək ifadə etdiyini
vurğulamaqla intonasiyanın modallığa görə növlərini müəy-
yənləĢdirmək olar:
məlumatvermə
,
sual
və
əmr
intonasiyaları.
Cümlədaxili münasibətlərin aydınlaĢdırılması isə
Dostları ilə paylaş: 
