119
tembri
anlayıĢlarından kənar baxıla bilməz. Bütün bunların
toplusu intonasiyanı təĢkil edir. Lakin göstərilənlərin hər biri
haqqında qısa məlumat verilməsi bütövlükdə intonasiyanın
təbiətinin açıqlanmasında əhəmiyyətlidir. Ġntonasiyanın aĢağı-
dakı əsas funksiyaları mövcuddur:
İntonasiyanın apelyativ funksiyası.
Bu adresat ilə
əlaqədar olan funksiya kimi danıĢanın nitq mədəniyyətini
özündə əks etdirir. Təbii ki, böyüyə və ya uĢağa müraciətdə
intonasiya fərqli olur. Bu zaman sosial rollar, hadisə, məqam
anlayıĢları da öz təsirini göstərmiĢ olur. Misal üçün, diktorun
danıĢığı, məiĢət nitqi, diplomatik görüĢlər və danıĢıqlar zamanı
intonasiya eynilik təĢkil etmir. Bu da əsas verir ki, intonasiyaya
həm də üslu-bfərqləndirici bir hadisə kimi yanaĢaq. Həqiqətən,
hərbi-çilərin hər hansı əmri verməsi intonasiyası rəsmi üsluba
bir iĢarədir.
İntonasiyanın delimitativ (hüdudlandırıcı) funksiyası.
Nitq axarında cümlələrin (cümlə daxilində həmcins üzvlərin, ara
sözlərin və s) hüdudlarını, bir-birindən ayrıldığını göstərən
funksiyadır. Göstərilən funksiya nitq axınını təĢkil edən digər
vasitələr, xüsusilə pauza və melodika ilə təmasda baxılmalıdır.
Qeyd edək ki, cümlənin aktual üzvlənməsi də bu əsasda
təzahür edir.
İntonasiyanın
emosional-ekspressiv
Dostları ilə paylaş: 
