oktyabrm 2-3-də Naxçıvan şəhərində keçirildi. Qeyd etməliyik ki,
ilk zirvə görüşü 1992-ci ildə Ankarada, 1995-ci ildə Bişkekdə, 1996-cı
ildə Daşkənddə, 1998-ci ildə Astanada, 2000-ci ildə Bakıda, 2001-ci
ildə tstanbulda və 2006-cı ildə Antalyada keçirilmişdir [9, 2009, 4
oktyabr]. Bu zirvə görüşü sayca 9-cu idi. Türkdilli ölkələrin dövlət
başçılarmm zirvə görüşündə iştirak etmək üçün Azərbaycan Prezi-
denti İlham Əliyev, Türkiyə Prezidenti Abdulla Gül, Qazaxıstan Pre-
zidenti Nursultan Nazarbayev, Qırğızıstan Prezidenti Kurmanbek
Bakiyev oktyabrın 2-də Naxçıvana gəldilər. O ktyabrın 3-də isə
Türkmənistan Nazirlər Kabineti sədrinin müavini Xıdır Saparlıyev
zirvə toplantısmda iştirak etmək üçün Naxçıvana gəldi. Ölkə Prezi-
dentləri oktyabrm 2-də türk dünyasmın böyük oğlu, ulu öndər Heydər
Əliyevin Naxçıvan şəhərinin mərkəzindəki abidəsini ziyarət etdilər,
əklil qoydular və Heydər Əliyev muzey-kompleksi ilə tanış oldular.
Prezidentlər «Əcəmi» seyrangahı ilə tanış oldular, burada ulu öndər
Heydər Əliyevin büstünü ziyarət etdilər. Sonra Prezidentlər «Əcəmi»
seyrəngahında açıq səma altındakı muzeyin eksponatlarma baxdılar,
Möminə xatm türbəsi ilə tanış oldular. Türkdilli xalqlarm milli mu-
siqisindən ibarət olan konsert dövlət başçılarmda böyük m araq do-
ğurdu. Heydər Əliyev Saraymda təşkil olunan konsert proqramı türk
xalqlarmm birliyi ideyasını ideoloji çalarlarla ifadə etdi. Oktyabrm
2-də zirvə görüşü keçirildi. 2 və 3 oktyabr tarixlərində keçirilən möh-
təşəm tədbirlər silsiləsi türk dünyasının birliyi, həmrəyliyi, bu günü
və gələcəyi baxımmdan çox mühüm töhfələrlə yadda qaldı. Türk xalq-
ları arasındakı mədəni və iqtisadi əlaqələri dərinləşdirmək, qarşılıqlı
əməkdaşlığı artırmaq, ortaq tarixi, milli-mənəvi dəyərləri öyronmək,
qorumaq və təbliğ etmək, türkdilli ölkələrin beynəlxalq sülh və sa-
bitliyə xidmət edən müsbət fəaliyyətlərini artırmaq, ölkələrin yerləş-
diyi coğral'iyanı əməkdaşlıq, sabitlik vo sülh bölgəsinə çevirmək,
onlarm beynəlxalq siyasi arenada ortaq maraqlarından çıxış etməsini
təmin etmək IX zirvə görüşünün əsas mahiyyəti kimi nəzərə çarpdı.
Dövlot başçıları tərəfmdən yeni təkliflər də səsləndi. Ölkə baş-
çısı İlham Əliyev TÜRKSOY Fondunun, Qazaxıstan prezidenti
N ursultan Nazarbayev Türkdilli Akademiyanm yaradılmasını,
Türkiyə prezidenti Abdulla Gül Olimpiya oyunlarma bənzər ənənəvi
türk idman oyunlarının da yer aldığı idman tədbirlərinin keçirilmə-
86
sini məqsədəuyğun hesab etdilər [39, 2009, 9 oktyabr]. Qırğızıstan
prezidenti Kurmanbek Bakiyev iqtisadi layihələrin, xüsusilə də ener-
getika, nəqliyyat və turizm sahəsində ümumi səylərin möhkəmlən-
dirilməsini təklif etdi [9, 2009, 4 oktyabr].
Sonda Prezidentlər Türkdilli Ölkələrin Əməkdaşlıq Şurasmm
yaradılması haqqında Naxçıvan sazişini imzaladılar. Türkdilli ölkə-
lərin dövlət başçılarmm IX zirvə görüşünün yekunu olaraq Naxçı-
van bəyannaməsi qəbul edildi.
A parılan müzakirələr, irəli sürülən məsələlər və qəbul edilən
qərarlar baxım m dan əvvəlki sammitlərdən fərqlənən IX zirvə
görüşünün ən böyük xüsusiyyəti heç şübhəsiz tədbirin Naxçıvanda
keçirilməsi oldu. Azərbaycanm ayrılmaz tərkib hissəsi olan bu qədim
yurd yeri tarixində ilk dəfə bu qədər dövlət rəhbərini, xarici qonağı
qarşıladı. Burada ilk dəfə türk dövlətlərinin bayraqları birgə dal -
ğalandı.
T ürk dünyası, bütün dünya mənfur qonşularm apardığı iş-
ğalçılıq siyasəti nəticəsində blokada vəziyyətinə düşmüş muxtar res-
publikanm necə inkişaf etdiyini, nələrə qadir olduğunu gördü.
Ölkə başçısı Türkdilli ölkələrin dövlət başçılarınm IX zirvə
görüşünün Naxçıvanda keçirilməsini çox gözəl və əlamətdar hadisə
hesab edərək bu qədim diyarm türk dünyasmda çox böyük və
xüsusi yeri olduğunu göstərərək dedi: «Naxçıvan çox böyük tarixə
malik olan diyardır. Naxçıvanın strateji əhəmiyyəti, tarixi, mədəniyyəti,
tarixi abidələri bizim dəyərimizdir, böyük sərvətimizdir. O da
həqiqətdir ki, Azərbaycanm müstəqilliyinin formalaşması, müstə-
qilliyinin bünövrəsinin qoyulması da məhz Naxçıvanda həyata keçi-
rilmişdir. O vaxt, hələ Sovet İttifaqmm zamanm da Heydər Əliyevin
fəaliyyəti nəticəsində Naxçıvanda, burada görülən işlər bütövlükdə
Azərbaycanm müstəqilliyi üçün böyük əhəmiyyət daşıyırdı. Azər-
baycanm üçrəngli bayrağı böyük fasilədən sonra, hələ Sovet İttifaqı
zamanmda ilk dəfə olaraq məhz Naxçıvanda ucaldılmışdır» [39,
2009, 9 oktyabr].
Zirvə görüşünün təşkili ilə bağlı Türkdilli ölkə liderlərinin
dövlət başçısı İlham Əliyevin ünvanm a söylədikləri xoş sözlər, sə-
mimi hisslər bu istiqamətdə Naxçıvanda görülmüş işlərə verilmiş
yüksək qiymət oldu. Tədbir elə şəkildə təşkil olunub keçirildi ki, hər
87
şeydə Naxçıvan amili, Naxçıvanın özünəməxsusluğu, qonaqpərvər-
liyi öz əksini tapdı.
Beləliklə, müstəqillikdən sonrakı illərdə Naxçıvan M uxtar
Respublikasmda ictimai-siyasi proseslərin təhlili və ümumiləşdiril-
məsi göstərir ki, blokada vəziyyətinə düşən m uxtar respublika
ümummilli lider Heydər Əliyevin düşünülmüş və uzaqgörən siya-
səti nəticəsində qorunub saxlanılmış və inkişaf etdirilmişdir. Heydər
Əliyev tərəfindən Azərbaycanm müəyyən edilmiş iqtisadi inkişaf
strategiyası Ölkə Prezidenti tlham Əliyev tərəfmdən yaradıcılıqla
davam etdirilir. Naxçıvan M uxtar Respublikası Ali Məclisinin
sədri Vasif Talıbovun gərgin əməyi sayəsində Naxçıvan M uxtar
Respublikası Azərbaycan Respublikasmm ən inkişaf etmiş bölgə-
sinə çevrilmişdir.
Dostları ilə paylaş: |