Международный
научный
журнал
№
7
(100),
часть
1
«
Новости
образования
:
исследование
в
XXI
веке
»
февраль
, 2023
г
336
METOD VA METODIKA XAQIDA TUSHUNCHA
Xusanova Dilrabo
Andijon Davlat pedagogika instituti matematika va infarmatika yo`nalishi 2 – bosqich
talabasi.
Annotatsiya
:
Bu maqola ommaviy ochiq onlayn kurslarning afzalliklari , kamchilik va
imkoniyatlari bilan tanishdik.Metod va Metodika xaqida o`zmiz uchun kerakli bo`lgan
bilimlarni yanada chuqur o`rgandik.
Kalit so`zlar
:
kibernetik modellashtirish , kampyuter modellashtirish
.
Metod (yunonchadan olingan bo`lib . ‘metodos’ – bilish yoki tadqiqot yo`li , nazariya ,
ta`limot) – voqelikni
amaliy va nazariy egallash , o`zlashtirish , o`rganish , bilish uchun
yo`lyo`riqlar, usullar majmuasi , falsafiy bilimlarni yaratish va asoslash usuli.
Metodlarning kelib chiqish tarixi kishilarning amaliy faoliyatiga borib taqaladi.Biror
ishni bajarish Metodini egallagan kishi shu ishni
boshqalarga nisbatan oson , tez va soz
bajara oladi. Metodni egallamagan inson esa bu ishni bajarish uchun ko`p
vaqt va kuch
sariflaydi. Metod o`z mazmuni juhatidan amaliy yoki nazariy shaklda bo`lishi mumkin.
Insonning amaliy faoliyatiga oid Metodlar ham voqelikka xos bo`lgan qonuniyatlarni anglab
yetish , bilib olishga borib taqaladi. Metodlar haqidagi ta`limot fanda metodologiya deb
ataladi . Inson dastlab atrofdagi narsa va hodisalarni kuzatish , ularni bir – biriga taqqoslash
, o`xshatish , farq qilish asosida voqelik haqida bilimlarini to`plab brogan. Voqelik haqidagi
fanlar rivojlanishi bilan fanlarda qo`llaniladigon yo`l – yo`riqlar ,
Metodlar ham
takkomilashib brogan. Fanning amaliy (emprik) va nazariy Metodlari vujudga keldi.
Fan Metodlarning asosiy mazmunini amaliyotda sinalgan ilmiy nazariyalar tashkil
etadi. Har qanday ilmiy nazariya mohiyati juhatidan Metod funksiyasiga egadir.Metod o`z
navbatida , yangi ilmiy nazariyalar va qonuniyatlarning ochilishiga vosita bo`ladi.Shu nuqtai
nazardan Metod bilan ilmiy nazariya funksiyasiga ko`ra , bir –
biridan farq qiluvchi ilmiy
amal hisoblanadi.
Falsafa va fanlar tarixida ilmiy Metodning mohiyatini tadqiq etish ,
yangi- yangi
Metodlarni kashf etish alohida ahamiyatga egadir. Har qanday ilmiy kashfiyotlarga nisbatan
olimning biror yangilikni kashf qilishda qo`llangan ilmiy Metodi ko`proq ahamiyatga egadir ,
chunki boshqa kashfiyotchilar ham shu olim qo`llagan ilmiy Metodga tayanib ko`plab
kashfiyotlarni ochishi mumkin.Bilish Metodlari voqelikni qamrab olishi jihatidan 3
turga
bo`linadi: yalpi umumiy bilish Metodlari – hamma fanlarda va bilishning barcha
bosqichlarida ham qo`llaniladigon umumiy va universal
Metodlar-metodologiya ;umumiy
bilish Metodlari - bir qancha yoki barcha fanlarda qo`llaniladigon va bilishning muayyan
bosqichi (empiric , nazariy yoki empiric bosqichdan nazariy bosqichga o`tish chegarasi)da
qo`llaniladigon bilish Metodlar – ayrim fan doirasida qo`llaniladigon bilish Metodlari.