Исследование в XXI веке октябрь, 2022 г 462 integrativ yondashuv asosida bo‘lajak texnologik ta’lim
Yüklə 0,89 Mb. Pdf görüntüsü
|
часть 1 « Новости образования : исследование в XXI веке » октябрь , 2022 г 465 Kompetentlik shaxsning doimo rivojlanib boruvchi sifatlaridan biri bo‘lib, real hayotiy vaziyatlarda yuzaga kelgan muammolarni еchish qobiliyati, o‘z bilimi, o‘quv va hayotiy tajribalari,qadriyatlari va qiziqishlarini unga safarbar etish imkoniyatlari. Kompetentlik atamasi ta’lim sohasiga psixologlarning ilmiy izlanishlari natijasida kirib keldi.Bu tushuncha noan’anviy vaziyatlarda yoki kutilmagan hollarda o‘zini qanday tutish, muloqotga kirishish, tomonlar bilan o‘zaro munosabatlarda yangi yo‘l tutish, noaniq vazifalarni bajarishda, ziddiyatlarga to‘la ma’lumotlardan foydalanishda,hamisha rivojlanib boruvchi va murakkab jarayonlarda qanday harakat qilishi kerakligi to‘g‘risida nazariy bilimlar zarurligini ko‘rsatadi. Kompetentlik - bu bilimlarni namoyon etishning o‘ziga xos turi bo‘lib,shaxsning umumiy intelektual rivojlanishida,kasbiy masalalarni maksimal darajada samarali hal qila bilish va tevarak atrofni ob’ektiv baholay bilish imkonini beruvchi aqliy tajribaning tarkibiy qismlari, axborotni qayta ishlash mexanizmi, individual ravishda intelektual faoliyatni tanlay bilish ko‘nikmasining shakllanganligida o‘z ifodasini topadi. Xorijiy adabiyotlar tahlilida, kompetentlik “chuqur bilimlar egasi”, “murakkab masalalarni еchish qobiliyati”, “o‘z paytida dolzarb faoliyatni amalga oshirish qobiliyati” kabi ma’nolarni anglatadi. Kompetentlik o‘z bilimlarini tinmay boyitib borishni, yangi axborotlarni o‘rganishni, shu kun va davr talablarini his etishni, yangi bilimlarni izlab topish mahoratini, ularni qayta ishlashni hamda o‘z amaliy faoliyatida qo‘llashni talab qiladi. Ye.F.Zeer muhim kompetensiyalarni shaxsning turli kasbiy faoliyatga moslashishi va samarali faoliyat ko‘rsatish uchun ma’lum ishlarni bajarishda zarur bo‘ladigan, ko‘nikma va malakalar shaxsiy sifatlar va qobiliyat sifatida ta’riflaydi. U muhim kompetentliklar tuzilmasidagi to‘rta kichik guruhni alohida ko‘rastib o‘tadi.Bular: kasbiy yo‘nalganlik; kasbiy kopetentlik; kasbiy ahamiyatga ega sifatlar; kasbiy ahamiyatga ega psixofiziologik xususiyatlar. Pedagogik kompetentlik- o‘qituvchining shaxsiy imkoniyatlari,uning mahorati(bilim va tajriba), ma’lum bir doiradagi o‘zining bilim va ko‘nikmalariga tayanib muammolarining еchishi. Maxsus yoki kasbiy kompetentlik (kasbiy faoliyatni yuqori darajada) tashkil еtish); Shaxsiy kompetentlik (o‘z-o‘zini rivojlantirish,o‘z-o‘zini namoyon etish); Induvidial kompetentlik (o‘z-o‘zini boshqarish,kasbiy rivojlanish va yangiliklar yaratish);Ijtimoiy kompetentlik (qo‘shimcha faoliyatni xamkorlikda tashkil еtish). R.V.Ovcharovaning fikricha,pedagogik kompetentlik bu shaxsning pedagogic faoliyatga tayyorgarligida ko‘rinadigan psixologik sifatlarini yig‘indisidir(xarakter,temperament v.x.k) Pedagogik kompetentlik – bu o‘qituvchining kasbiy – psixologik xususiyati bo‘lib, pedagogik faoliyatni tashkil etish va boshqarishda sub’ektiv shart-sharoitdagi amaliy- nazariy xarakatni ifodalovchi sifatlar yig‘indisi. |