Исследование в XXI веке октябрь, 2022 г 462 integrativ yondashuv asosida bo‘lajak texnologik ta’lim
Yüklə 0,89 Mb. Pdf görüntüsü
|
часть 1 « Новости образования : исследование в XXI веке » октябрь , 2022 г 466 Kasbiy kompetentlik tushunchasi esa ma’lum bir aniq faoliyat bo‘yicha qo‘llaniladi. Ilmiy – pedagogik adabiyotlarda “kasbiy kompetentlik”atamasi bilan bir qatorda , ma’no jixatidan unga yaqin bo‘lgan “professionalizm”, “kasbiy mahorat”, “malaka”, o‘z kasbining ustasi” kabi tushunchalar qo‘llanilib kelinadi. Hozirgi kunda “professionalizm” atamasi o‘rniga ko‘pincha “kompetensiya”tushunchasi qo‘llaniladi.Birinchi tushuncha faqat ma’lum bir kasb mahoratini, malakasini aks ettiradi. Ikkinchi “kompetensiya”tushunchasi esa malakalar zaxirasi, bazasi degan ma’noni anglatadi. U shaxsning mustaqil faoliyat ko‘rsata olish, har qanday ishga ijodiy yondashish, doimo bilimlarini yangilab borish, aql- farosatliligi, turli soxa tizimlari va iqtisodiyot bo‘yicha fikrlay olish qobiliyati, muloqotlar olib boorish mahorati, jamoadagi hamkorligi, xamkasblari bilan muloqotga kirishuvchanligi kabi sifatlarni aks ettiradi. Kasbiy kompetentlikni izohlari turlicha yuzaga keldi: -ma’lum bir mehnat funksiyasini bajarish qobiliyati; -“malaka”, “mahorat” kabi inson ko‘nikmalari (A.K.Makarova); -kasbiy ma’lumotlilik darajasi; -insonning tajribasi va individuallik qobiliyati,uning o‘z bilimi va malakasini oshirib borishga intilishi, uning ishga ijodiy yondashuvi va o‘z ishiga mas’uliyati(B.S.Gershunskiy) -kasbiy bilim, malaka va ko‘nikmalarga ega bo‘lish(O.A Abduqudusov, X.F.Rashidov); -bilim, mahorat,o‘ziga xoslik va shaxsning o‘quv tarbiya jarayonlarini tashkil etishdagi qobiliyat (V.A.Sitarov) -shaxsning tajribasi, ma’lumotining ijtimoiy yo‘naltirilganligi, insonning ma’lum bir maqsad yo‘lidagi amaliy faoliyati natijalari; kasbiy bilimlarini hayotda samarali qo‘llashi kabi shaxsning o‘ziga xos sifatlari va kompetentligi (L.N.Ponamarov) Kasbiy kompetentlikka ko‘p qirrali funksiyalarni bajarish,bir kasbiy faoliyat doirasida qator ijtimoiy bilimlarga tayanish, faoliyat ko‘rsatish turlarini kengaytirish orqali erishadi. Ye.F.Zeerning ta’kidlashicha, kasbiy kompetentlikning funksional rivojlanishini tadbiq qilish kasbiy kamolotga erishish chog‘ida kompetentlikning turli ko‘rinishlari mujassamlanib borishini va ularning kasbiy muhim shaxs sifatlari bilan aloqasi kuchayib borishini ko‘rsatdi.Aytish joizki, kompetentlik darajasi kasbiy tayyorgarlik va tajriba, o‘zini o‘zi anglash, o‘z kuchiga ishonish, o‘zga insonlar tomonidan ko‘rsatilgan kamchiliklarni to‘g‘ri qabul qilish va shaxsning kamolotini belgilab beruvhi shaxsiy xususiyatlari bilan aniqlanadi. N.N.Nasarenus fikricha, “kasbiy kompetentlik”sub’ektning salohiyati hisoblanib, uning bu sifati malaka oshirish jarayonida namoyon bo‘ladi.Shu bilan birgalikda, uning bu sifati mustaqil faoliyati davomida takomillashib boradi,u o‘z kasbining ustasi bo‘lib еtishadi,oliy mahorat egasiga aylanadi.U kasbi-kori sir-asrorlarini chuqur egallaydi,axborotlar bilan ishlashda ijodiy yondashadi. M.A.Choshanovni fikriga ko‘ra, kasbiy kompetentlik doimo rivojlanib boruvchi dinamik hodisa bo‘lib,malaka oshirish va o‘z ustida ishlash jarayonining natijasi hisoblanadi. Bilim va mahorat, hatto ijobiy yo‘nalish |