Ызбекистон Давлат жисмоний тарбия институти

Savollar
Javoblar
Ha	Yo’q	Bilmayman
1	Voleybol texnikasiga o’rgatishda harakatli o’yinlar ko’l keladimi?	16	7	7
2	Texnik maxoratni shakllantirishda harakatli o’yinlar foydalimi?	8	10	12
3	Texnik tayyorgarlik darajasini oshirishda yuklama nuqtan nazaridan harakatli o’yinlar samarali desa bo’ladimi?	11	9	10
4	Voleybolga o’rgatishda harakatli o’yinlarni moslashtirib qo’llash ma’qulmi?	18	8	4
5	To’p uzatish texnikasiga o’rgatishda qo’llaniiladigan harakatli o’yinlarni bilasizmi?	8	10	12
6	Voleybolchini harakat holatlari va maydon uzra harakatlanishini shakllantiruvchi harakatli o’yinlarni bilasizmi ?	22	5	3
7	To’p kiritish texnikasini shakllantiruvchi harakatli o’yinlarni bilasizmi ?	6	15	9
8	Zarba berish texnikasini shakllantiruvchi harakatli o’yinlarni bilasizmi ?	12	7	11
9	To’siq qo’yish texnikasini shakllantiruvchi harakatli o’yinlarni bilasizmi ?	9	14	7
10	Trenirovka mashg’uloti davomida Siz charchoqni bartaraf etuvchi harakatli o’yinlar dan foydalanasizmi ?	7	17	6
	JAMI	117	102	81

Ma’lumki, texnik mahoratni shakllantirish texnik malakalarga o’rgatish orqali amalga oshiriladi.

Shunday ekan jismoniy tarbiya o’qituvchilari va murabbiylarning bu ikki bir-biriga mohiyati bo’yicha uzviy bog’liq savolllarga keskin farq bilan javob berishlari harakatli o’yinlarlarning sport turlariga, jumladan voleybolga o’rgatish jarayonida qo’yilanish imkoniyatlari, ularning samarali ta’siri shu trenerlarning faoliyatidan mustahkam o’rin olmaganligida dalolat beradi.

Voleybol nazariyasi va uslubiyatiga oid ilmiy ma’lumotlarga e’tibor berilsa shu narsa ravshan bo’ladiki trenirovka mashg’uloti jarayonida, jumladan texnik tayyorgarlikni shakllantirishda harakatli o’yinlarlar nafaqat samarali vosita sifatida tan olingan, balki ular ixtisoslashgan standart, katta xajmli yoki katta shiddatli nagruzkalar ta’sirini yongillashtiruvchi vosita bo’lib xizmat qilishi e’tirof etilgan.

Shuning uchun mazkur masala buyicha trenerlar fikrini bilish muximligi “Texnik tayyorgarlik darajasini oshirishda yuklama nuqtai nazaridan harakatli o’yinlarlar samarali desa bo’ladimi ?” degan savolni o’rtaga tashlash ehtiyojini tug’dirdi.

Bu savlga jismoniy tarbiya va murabbiylar – resondentlar qo’yidagiga javob berishdi: “Ha” – 11 ovoz, “Yo’q” – 9 ovoz, “Bilmayman” – javod 10 ovozni tashkil etdi. E’tibor bering, bu savol bo’yicha ham jismoniy tarbiya va murabbiylar fikrida yakdillik yo’q. Demak, so’rovnomada ishtirok etgan trenerlar texnik malakalarga o’rgatuvchi maxsus ixtisoslashtirilgan mashqlar nagruzkasi bilan harakatli o’yinlarlar asosida beriladigan nagruzka farqini anik tasavvur eta olmas ekanlar.

“Voleybolga o’rgatishda harakatli o’yinlarlarni maslashtirib qo’llash ma’qulmi ?” degan savolga aksariyat respondentlar “Ha” (18 ovoz) deb javob berishdi. 8 respondent “Yo’q”va 4 respondent “Bilmayman” degan fikrni bildirdi.

“To’p uzatish texnikasiga o’rgatishda qo’llaniiladigan harakatli o’yinlarni bilasizmi ?” degan savolga jismoniy tarbiya va murabbiylar bir tomonlama aniq ijobiy fikr bildira olishmadi. Bunda “Ha” javobi 8 ovoz, “Yo’q” javobi 10 ovoz va “Bilmayman” javobi 12 ovozni tashkil etdi.

7.8 va 9 savollar yuzasidan berilgan javoblar ham qoniqarli emas. Faqat bunday savollar ichida 6 savol mustasno. Chunonchi, 6 savol:

“Voleybolchini harakat holatlari va maydon uzra harakatlanishini shakllantiruvchi harakatli o’yinlarni bilasizmi?” – nisbatan ijobiy javoblar yig’indisini ko’rsatdi. Bu savolga 22 nafar respondent “Ha” degan ovoz bildirdi.

Shu bilan bir qatorda trenirovka jarayonida o’ta ahamiyatli o’rin egallovchi “yuklama, charchash” va “ish qobiliyatini tiklanishi” masalalari haqida jismoniy tarbiya va murabbiylar fikrini bilish shu muamollarga kerakli aniqliklarni kiritish imkoniyatini yaratadi. Aynan shu maksadda bizning so’rovnomamizda ishtirok etgan jismoniy tarbiya va murabbiylarga shunday savol bilan murojaat etgan edik.

“Trenirovka mashg’uloti davomida Siz charchoqni bartaraf etuvchi harakatli o’yinlarlaran foydalanasizmi?”. Bu savol aksariyat salbiy ovozlar yig’indisini namoyish etdi, ya’ni trenerlarning 17 nafari “Yo’q” javobini qayd etishdi.

Yuqorida qayd etilgan savollarga berilga javoblar shuni ko’rsatadiki, respondent trenerlarning asosiy qismi o’rgatish va trenirovka jarayonlariga oid muhim va dolzarb masalalarga professional derajada fikr bildira olmadilar.

Ushbu trenirovkaning ish faoliyati va pedagogik tajribasi taxlil etilganda shu narsa ma’lum bo’ldiki, ularning ko’pchiligi 5,6 hatto 10 yillar davomida o’z malakalarini eshirmagan ekanlar. Lekin shunday bo’lsada sport trenirovkasi jarayonida harakatli o’yinlarlarning qo’llanilishi, ularning afzalligi va samaradorligi azaldan ilmiy – uslubiy jixatdan isbotlar berilgan.

Demak, bunday ilmiy natijalarni har bir sport turi xususiyatlariga qarab qullash, o’rgatish va trenirovka jarayonlarining samaradorligini oshirish imkoniyatini yaratishi aniqdir.