«jannatga yo‘L» abdulla oripov (1941 yilda tug'ilgan)

Shoir timsolida komil inson qiyofasi. Savob — yaxshi. Savob — mo'tabar. Biroq savobdan savobning farqi bor ekan.
Soydagi toshqinda yigit bir qizaloqni qutqardi, biroq o'zi bevaqt vafot etdi. Tarozibon hisob-kitobiga ko'ra, tasodif tufayli yoki faqat ayrim hollarda qilingan savobli ishning o'zigina jannatga tushish uchun yetarli bo'lolmaydi. «Savob degan narsa axir tasodif emas, Yetmish ikki tomirdan u oqib kelgusi”, deb yozadi shoir. Dostonda markaziy qahramon sifatida ijodkor shaxsning o'ziga xos qiyofasi yaratildi. Ijodkor hamisha el g'amida, haqiqat yo'lida ezgu ishlar qilishi, ezgu so'zlar aytishi lozim ekani ma'lum. Biroq mazkur fikr asarda qahramonga “narigi dunyoda” ko'rsatilgan munosabat orqali original yo'sinda talqin etiladi.Bosh qahramon Yigit hayotligida shoir bo'lgan. Mezon tarozisi yonida fe'l-atvori tekshirilganda jannatga tushish uchun ikki paysa yetmasligi ayon bo'ladi. Holbuki, u odamlardan yaxshiligini sira ayamagan, Halol, Insofli, Imonli. Unday bo'lsa, Yigitning gunohi nimada?
Tarozibon ma'lum qilishicha, Yigit huyoiligida shoir ekan, odamlarning boshiga yetgan hasadgo'y, qora yurak, tuhmatchi, pismiqlarni ba'zan ko'ra-bila turib, ularga qarshi kurashmagan, fosh etmagan. Azob ko'rganlarningdardini kuylash, ularm himuya qilish o'rniga, gul-u yulduzga she'r bitish bilan andarmon bo`lib yuravergan. Haqiqat tarozisining e'tiroficha bu ish gunoh sanalar ekan. Fitratning “Qiyomat”idagi Pochamir gunoh-savob o'lchovida Tarozibon bilan obdon tortishsa, A.Oripovning Yigiti gunohlarini bo'yniga oladi. Bu—shoir Yigit obraziga A.Oripov nainki asar yozilgan davr shoiri haqidagi xalq orzu-umidini, balki ijodkor shaxs haqidagi o'z idealini ham asarga singdirganini ko'rsatadi. Ota bilan dardlashuv, Ona sog'inchi Yigit obrazi ochilishida muhim rol o'ynaydi. A.Oripov — nozik realist. Ota — u dunyoda ham ota, ona — u dunyoda ham ona ekan-da. Ikkovlari u dunyoda ham farzandlariga jon kuydirish bilan ovora. Tamom pokdomon eding, o'zing ham boshqalardan jabr ko'rgansan, jabr chekkan-larga keragicha yordam bcrolmaganing noilojliging tufayii edi, deydi Ota. Yigitning esa, bu masalada endi chuqurroq o'z fitlsafasi bor. Uning shu holaldagi fikrlariga muallif katta ma'no yuldaydi. Yigit shunday xulosaga keldi: insonning faqat pokdomonligi hali butkul gunohsizlik uchun asos bo'lolrnas ekan. O'zgalarning azob chekishiga sababchi bo'lgan kimsalarga qarshi kurashmaslik o'sha azoblarni keltirib chiqaruvchi sabablarga sheriklik kabidir. Shoir esa, shunday mukarram zotdirki, hayotdagi yaramaslikka, qabihlikka qarshi kurashish uning xohishi emas, burchidir. Bu ishni amalga oshirmagan ekan, demak, toptalgan or-nomus uchun, yomonlar tufayli ojiz-bechoralarning azobda qolgani uchun u ham aybdordir, gunohkordir.A.Oripov hayotdagi murakkablik, ziddiyatlarni «u dtmyo^lidagi qahramonlar orqali ham namoyon etish lozimligini unutmaydi. Bu e'tibor xarakter hayotiyligi. haqqoniyligini ta'minlashda muhim rol o'ynaydi. Mualiif Yigitning yaxshi niyatlarni amalga oshira olmagani sabablari bo'lganini ko'rsatadi. U ham ne-ne ig'volarga uchragan, sadoqatli odamlarga muhtoj, gohi yolg'iz, gohida nochor edi. Yolg'iz edi dimyoda u, lekin chinakam Yolg'izlatib qo'ygan edi hayot beshafqat.