|
![](/i/favi32.png) Жаҳон санъати тарихиjahon sanati tarixiЖАҲОН САНЪАТИ ТАРИХИ
35
tomonidan ishlangan «Vladimir Bibi maryami» ikonasi hisoblanadi. Vizantiya
san’ati madaniyati, jahon xalqlari san’ati va madaniyatining rivojlanishiga katta
ta’sir o‘tkazadi. Bu madaniyat janubiy Slavyanlarga o‘z ta’sirini ko‘rsatadi.
Qadimgi Rus san’ati va madaniyati taraqqiyotida muhim rol o‘ynaydi. Vizantiya
me’morligi amaliy san’at namunalari ko‘pgina xalq san’atkorlari uchun namuna
maktabi vazifasini o‘tadi.
VI-VII asrlarda slavyan qabilalarining Bolqon yarim oroli tomon ommaviy
ko‘chishi Vizantiya imperiyasida feodal munosabatlarning tezlanishiga,
quldorlik tuzumining tugashiga olib keldi. Shu bilan birga slavyan qabilalarining
Vizantiya bilan to‘qnashi ularning ijtimoiy va siyosiy rivojlanishlarida, asta-
sekin esa ilk feodal davlatlarning paydo bo‘lishida muim ahamiyatga ega bo‘ldi.
Bu yerda ular Bolqon qabilalari bilan assimilyatsiyalashib ketishdi. Bolqon
yarim orolida yirik davlatlar galma-galdan maydonga chiqdi va inqirozga
uchradi. Ana shular ichida Bolgariya podsholigi, Serbiya va Xorvatiya davlatlari
yirik bo‘lib, taraqqiyotida ham sezilarli iz qoldirdilar.
Bolgariya san’ati va madaniyatining birinchi taraqqiyoti IX-X asrlarga
to‘g‘ri keldi. Bu davrda slovyan yozuvi va bolgar adabiyoti paydo bo‘ldi. Bolgar
san’atiga xos bo‘lgan xususiyatlardan biri, antik an’analarning unda uzoq
yashashidadir. Jumladan, uning me’morchiligida tekis yoyilgan tomi va yon
tomonlaridagi binolar uzoq vaqt saqlangan. Bunga avliyo Sofiya ibodatxonasi
misol bo‘la oladi. XI asrdan boshlab, bud-gumbaz tipidagi binolar qurila
boshlandi. Shu tipda qurilgan dastlabki ibodatxonalar Presp ko‘li atrofidagi
German cherkovi (1066 y.) bo‘lib, u o‘zining nozik nisbati, konstruktiv
tuzilishining aniqligi bilan xarakterlanadi. Bino juda sodda bezatilgan. 1187 yili
Bolgariya mustaqil davlatga aylandi. Tarixchilar ikkinchi Bolgariya podsholigi
davrini shu yildan boshlab hisoblaydilar.
Feodalizmning yangi bosqichi bo‘lgan bu davr savdo-sotiq, madaniyat va
san’atning jonlanishi bilan xarakterlanadi. Me’morchilik bezagiga e’tibor berish
Bolgariyada keng o‘rinni egalladi. Bu davrda miniatyura, ayniqsa, yog‘och
o‘ymakorligi juda rivojlandi. Bu o‘ymakorlikning qadimgi namunasi Oxirddagi
Nikolay cherkovi uchun ishlangan eshik yuzasidagi turli qush, hayvon va
o‘simliklar dunyosidan olinganobrazlar tasviridir. Yozuv manbalari Bolgariyada
zargarlik san’ati ham yuksak bo‘lganligidan dalolat beradi. XIV asrning ikkinchi
yarmida turklar tomonidan bosib olinishi uning san’at va madaniyatiga salbiy
ta’sir qildi. Uning monumental san’at taraqqiyoti deyarli to‘xtadi.
XII-XIV asrlarda Serbiya Bolqon yarim orolidagi yirik davlatlardan biriga
aylandi, san’at va madaniyatning gullagan davrini boshidan kechirdi.Serhasham
me’morchilik va monumental rangtasvir san’atida muhim yutuqlarni qo‘lga
kiritib, O‘rta asrning yetuk markazlaridan biriga aylandi. Serbiya Vizantiya va
|
|
|