NOVEMBER
2022
ISSN: 2181-3558
JOURNAL OF INTEGRATED EDUCATION AND RESEARCH
Normalar, qoida tariqasida, yangi hisobot davridan boshlab o'zgartiriladi.
Har bir mahsulot turi bo'yicha xarajatlarni hisobga olishning standart usulini
qo'llashda, hisobot oyining boshida amalda bo'lgan moddiy xarajatlar,
mehnat
xarajatlari, qo'shimcha xarajatlarning joriy stavkalari asosida standart hisob-
kitoblar amalga oshiriladi. Keyin ular amaldagi me'yorlarning o'zgarishi va haqiqiy
xarajatlarning normadan chetga chiqishini hisobga olishni tashkil qiladi. Shunday
qilib, normativ usulning asosiy elementlari:
amaldagi me'yoriy hujjatlar asosida xarajatlarni
rejalashtirish va
mahsulotlarning butun assortimenti uchun me'yoriy smeta tuzish;
texnik-iqtisodiy chora-tadbirlar, tashabbuskorlar,
xarajatlarni hisobga olish
ob'ektlari va kalkulyatsiya ob'ektlari bo'yicha normalardagi o'zgarishlarni operativ
hisobga olish;
xarajatlar normalaridan ularning kelib chiqish sabablari va aybdor
shaxslarga ko‘ra chetlanishlarni joylar va xarajat markazlari, shu kabi mahsulotlar
guruhlari va boshqa hisob-kitob ob’ektlari bo‘yicha, shuningdek,
xarajatlar
elementlari va moddalari bo‘yicha aniqlash, hujjatlashtirish va hisobga olish;
xarajatlar normalarga bo'linishi, me'yorlardan
chetga chiqish
va
me'yorlarning o'zgarishi bilan buxgalteriya hisobi ob'ektlari tomonidan haqiqiy
ishlab chiqarish xarajatlarini tizimlashtirish;
har bir moddaning standart qiymati va guruh koeffitsientlari bo'yicha
hisoblangan og'ish va o'zgarishlarning yig'indisini yig'ish orqali alohida
mahsulotlarning haqiqiy tannarxini hisoblash.
Foydalanilgan adabiyotlar
1.
Друри К. Управленческий и производственный учет / пер. с англ. В.Н.
Егорова. М.: ЮНИТИ-Дана, 2012. 1423 с.
2.
Каргина Т.С. Зарубежные системы учета затрат и калькулирования
себестоимости / Т.С. Каргина, Н.П. Огарёва // Международный журнал
гуманитарных и естественных наук – 2019. № 3. С. 129-131.
3.
Ковалева И.В. Расширение границ традиционных подходов к
управлению затратами предприятия на основе концепции LCC / И.В.
Ковалева // Стратегия предприятия в
контексте повышения его
конкурентоспособности – 2017. № 6. С. 214-219.