Journal of new century innovations wsrjournal com Volume – 10 Issue-3 August 2022

JOURNAL OF NEW CENTURY INNOVATIONS 
WSRJournal.com


Volume-10_ Issue-3_August_2022 
7 
Ya'ni, III-variant bilan to'qilgan to'qimaning I-variant asos to'qimaga nisbatan 
haqiqiy hajmiy yengillik ko'rsatkichi 36,3 mg/sm
3
ga teng. 
Nisbiy hajmiy yengillik ko'rsatkichi esa quyidagicha aniqlanadi; 

= ( 1- 

т /

a 
х 100 % ) = (1- 107,0/143,3 х 100%) = 26% 
бу ерда: 

- тўқимани нисбий ҳажмий енгиллиги, %. 
Bu holda, III-variant bilan to'qilgan to'qimaning I-variant asos to'qimaga nisbatan 
nisbiy hajmiy yengilligi 21% tashkil etadi, ya'ni III-variant bilan to'qilgan to'qimaning 
xomashyo sarfi, I-variant asos to'qimaga nisbatan 21 % ga kamligini ko'rish mumkin. 
Buning sababi to'qima tarkibidagi ipak iplarini hajmiy zichligi paxta iplarini hajmiy 
zichligiga nisbatan yengil. Olingan paxta ipakli ikki qatlamli trikotaj to'qimalarini 
qolgan beshta variantlarini haqiqiy hajmiy yengilligi va nisbiy hajmiy yengilligi 
yuqorida keltirilgan formulalr asosida hisoblanib, olingan natijalari 1- jadvalda 
keltirilgan.
Ikki ikki qatlamli paxta ipakli trikotaj to'qimasining qalinligini oshishi hisobiga, 
II– 
variantda hajmiy zichlik ko'rsatkichi asos to'qimaga nisbatan 10 % ga, III-
variantda 25,3 % ga, IV-variantda 18,5 % ga kamayganligini (2 - rasm) ko'rish 
mumkin. To'qimalarni hajm zichligini asos to'qimaga nisbatan kamayib borishi, 
to'qimalar tarkibidagi halqa qatorlarini ipak iplari bilan qanchalik ko'p yoki kam 
to'qilishi hamda ipak iplarini chiziqliy zichliklarini son ko'rsatkichlari bilan 
tushuntirish mumkin. 
Ikki qatlamli asos to'qimaga nisbatan ikki qatlamli paxta ipakli trikotaj 
to'qimalarini haqiqiy hajmiy yengillik ko'rsatkichlari 2-rasmdagi gistogrammalarda 
keltirilgan. Ikki qatlamli paxta ipakli trikotaj to'qimalarini hajmiy zichliklarini tahlili 
shuni ko'rsatdiki, I- variantdan VI- variantgacha trikotaj namunalarini hajmiy 
zichliklari kamayib borishini ko'rish mumkin, ya'ni I- variant asos to'qimaga nisbatan 
kamayib borishi, to'qimani tarkibiga ipak iplarini kiritishi balan bog'liq. Chunki ipak 
iplarini o'zini hajmiy zichligi yoki hajmiy og'irligi paxta ipinikidan yengil. 
Ikki qatlamli trikotajning I- varianti 100% paxta ipidan, yaa'ni to'qimaning 
glad` va press halqa qatorlari chiziqliy zichligi 20 teks x 3 paxta kalava ipidan to'qilgan 

---